Organizan nestes municipios as primeiras charlas informativas sobre este tipo de propiedade
09 abr 2024 . Actualizado ás 09:40 h.Nos municipios de Folgoso do Courel e Cervantes celebráronse a pasada fin de semana dúas reunións informativas con veciños co obxectivo de explicar como levar a cabo a regularización dos chamados montes de varas, un tipo tradicional de propiedade compartida diferente dos montes comunais. Os encontros, que son os primeiros desta clase en Galicia, foron organizados pola Asociación Galega de Custodia do Territorio (AGCT) dentro do proxecto Caprif —Comunidades activas e paisaxes resilientes a incendios forestais e cambio climático—, que coordina a fundación Juana de Vega e que conta co apoio do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico.
Nas reunións participaron veciños das localidades de Paderne do Courel e Piornedo —en Cervantes—, onde existen montes de varas. Esta figura define un tipo de montes privados en réxime de copropiedade que está especialmente presente na provincia de Lugo. O 92,31% dos 52 montes de varas existentes en Galicia atópanse en territorio lucense. Os demais están as provincias de Ourense —onde hai tres— e A Coruña, onde só existe un. A diferenza cos montes comunais é que a propiedade é de réxime proindiviso e pódese transmitir en herdanza ou vender. «En cambio, nos montes comunais a propiedade está asociada ás casas habitadas e non se pode dividir nin vender», explican desde a AGCT. «O problema é que na maioría dos casos a documentación que se conserva sobre os montes de varas está moi desactualizada e iso dificulta a xestión destas terras e os trámites legais relacionados con elas», engaden.
Decreto de regulación
O pasado 7 de febreiro, o Diario Oficial de Galicia publicou un decreto da Consellería de Medio Rural mediante o que se regula o réxime xurídico e o rexistro dos montes de varas. As charlas que organiza a AGCT teñen por finalidade informar os veciños sobre esta nova lexislación e sobre o proceso que deben seguir para actualizar e regularizar este tipo peculiar de propiedade. «Os encontros do Courel e Cervantes foron unha primeira toma de contacto e máis adiante organizaranse outras reunións deste tipo nos demais municipios onde existen montes de varas», sinalan desde a asociación.
O obxectivo último desta iniciativa —din así mesmo os representantes da AGCT— é «avanzar na regularización xurídica da propiedade comunal dos montes de varas e así mellorar a gobernanza ambiental destes espazos de alto valor natural». Unha vez que se completou este proceso, agregan, será máis sinxelo desenvolver actuacións para o aproveitamento destes terreos, para a conservación dos seus valores ambientais e para a protección contra os incendios forestais.
Nos encontros que organiza a AGCT participan os membros dun gabinete xurídico que proporcionan información e asesoramento aos veciños. Desde a entidade apuntan que o proceso de regularización dos montes de varas «pode levar moito tempo, incluso anos, porque nalgúns casos haberá que buscar nas árbores xenealóxicas para determinar a quen corresponde hoxe a propiedade deses terreos».
Unha figura baseada no dereito romano que contará cun rexistro propio
A denominación de montes de varas, segundo a Consellería de Medio Rural, débese a que aos copropietarios asignábanselles tradicionalmente os terreos que lles correspondía rozar medíndoos por varas, unha antiga medida de lonxitude de algo menos dun metro. Outros nomes que daban a este tipo de propiedade eran os de montes de abertal —porque os terreos estaban abertos, non delimitados por cercas—, de voces ou de fabeo. Este réxime de propiedade, apuntan desde a Xunta, ten as súas raíces no dereito romano, mentres que os montes en man común baséanse no dereito germánico.
A Lei de Montes de Galicia, promulgada en xuño do 2012, define a natureza destas propiedades e prevé a creación dun rexistro. O decreto de Medio Rural pretende desenvolver o seu réxime xurídico e regular o seu funcionamento «como sección diferenciada dentro do sistema rexistral forestal de Galicia», apunta a consellería, que engade que os terreos poden ter usos forestais, agrícolas ou gandeiros.
Mínimo de 15 hectáreas
Para que se poidan constituír comunidades de propietarios de montes de varas, segundo a lexislación, é necesario que os terreos teñan polo menos 15 hectáreas de extensión. Esta condición, indican desde a AGCT, cúmprese con fartura nos casos de Piornedo e Paderne do Courel. «En Piornedo o monte de varas ten cerca de oitocentas hectáreas e en Paderne ten entre trescentas e catrocentas», explican.