Os vellos muíños teñen o seu encanto, atópense en mal estado ou en excelente estado. Neste último grupo é de xustiza incluír aos de Riamonte, concello de Ames, que ademais se construíron non só ao lado dunha corrente de auga como resulta necesario e obvio, senón dunha corrente que se merece o cualificativo de preciosa, que non corre senón que se precipita monte de San Marcos abaixo.
Os muíños construíronse ao lado de onde hoxe se deixa o coche. Ou para ser sinceros, un si (rehabilitado a principios deste século) pero o resto podería dicirse que non sen temor a equivocarse moito. Así que non queda outro remedio, por sorte, que pór un pé diante do outro un intre por un camiño cargado de historia e cos cruzamentos ben sinalizados. O paseo inclúe ascender por uns chanzos de madeira e chegar a unha pista ancha (aí, á dereita), para plantarse ante o segundo muíño cando leva media hora escasa nas pernas. O conxunto confórmao unha decena de edificios tradicionais no medio dun bosque de ribeira fantástico. Visitar os muíños tamén se converte nunha lección de bioloxía, porque foron colocados varios paneis centrados na fauna e flora. E así o recentemente chegado decátase de que polo aire voan as lavandeiras reais e os picapeixes, e que vai estar acompañado polos bidueiros, freixos, ameneiros e carballos, mentres a ra patilonga vive ás súas anchas nos límites da auga.
Un panel enteiro está dedicado aos ás veces tan deostados como sempre imprescindibles insectos. Máis difícil é distinguir unha algalia, introducida polos árabes como animal de compaña e que ten unha gran habilidade para rubir polo aire; a distancia adoita confundirse cun gato. Se é de noite e hai sorte igual se cruza un esquivo lirón cara, un pequeno roedor que inverna.
E quen queira seguir, o itinerario ata a cima do San Marcos está sinalizado. O premio: ver as ruínas da ermida que no seu día se levantou alí mesmo (e que en tempos pasado debeu de ser de difícil acceso) e unha panorámica sen igual.
COMO CHEGAR
Estrada a Noia, desvío á destra na rotonda de Roxos. Xusto antes do colexio que se alza aos tres quilómetros, á dereita á aldea de Vilar, onde hai espazo para aparcar varios coches.
COORDENADAS
42º54?27?N -8º38?51?W