Manuel Outumuro: «Un bo retrato é aquel en o que está presente a alma do retratado»

Polo obxectivo do seu cámara pasaron directores, actores, deportistas ou escritores de prestixio internacional —Almodóvar, Bardem, Kidman, Isabella Rossellini, Jessica Lange, Juliette Binoche, Ryan Reynolds, Penélope Cruz, Zidane, Joan Juliet, Coixet ou Amber Valetta, entre moitos outros, descansan no seu arquivo— e os seus retratos están considerados unha referencia inescusable no mundo da cultura. Manuel Outumuro (A Merca, 1949) é ademais un dos fotógrafos de moda mundialmente recoñecidos. Unha faceta que lle levou durante décadas a publicar nas revistas máis reputadas e a promover proxectos por todo o mundo. O 11 de novembro recibirá o premio Ourensanía, días despois de recoller en Nova York o Lucie, considerado o Óscar da fotografía de moda.

—Como recibiu a noticia do recoñecemento ourensán?

—Cando che levan, porque no meu caso así foi ao irme a Barcelona, esperas pouco do teu lugar de referencia. Nesas circunstancias todo o que veña das túas orixes é sempre ben recibido e xera unha ilusión tremenda.

—Servirá para ser máis coñecido polo gran público en Ourense?

—Todo axuda. Tradicionalmente os premios outorgábanse noutros ámbitos das belas artes, coa literatura e as artes escénicas á cabeza. En disciplinas como a fotografía ou a arquitectura, entre outras, non se prodigan os recoñecementos. Por iso acordamos aceptalos e comentalos para reivindicar o noso traballo.

—O Lucie é o broche de ouro á súa carreira profesional?

—Será o primeiro Lucie que vén para España. O premio é o equivalente aos Óscar, no cine, ou os Grammy, na música. Houbo finalistas españois en fotoperiodismo —son doce categorías— pero nunca, ata agora, outorgouse un Lucie a un español. Figuraba como finalista en dous apartados, retrato e moda, e foi este último onde mo concederon. Ver a lista histórica dos premiados, entre outros Newton ou Lindbergh, é impresionante.

—Servirá para que, como no caso de Lindbergh, véxase unha gran retrospectiva súa en Galicia?

—Estivo a piques de pasar. Ía ser no Gaiás, pero por motivos descoñecidos abortouse o proxecto. Agora non agardo nada.

—Cando?

—Era para o Xacobeo.

—Hai moitos egos que casar na fotografía de moda?

—Non. Nas miñas sesións hai un gran traballo previo e todo está planificado, o resto é deixalo fluír. Pode existir algún imprevisto, pola luz se é en exterior, pero polo demais todo está pensado e se o que quero conseguir.

—E nos retratos?

—A xente do cine ou o deporte están máis acostumados aos focos, os cables e demais. Os escritores son máis remisos —a palabra sabe conxugar o verbo disparar e témelle —. O reto é sacarlle ao retratado unha actitude. O difícil é conseguir a complicidade da persoa. O segredo é que a luz, a que achega o fotógrafo, non anule a luz do propio fotografado. Un bo retrato é aquel en o que está presente algo máis que o físico, ten que captar a alma do retratado. Algo que é extensible se cadra da pintura clásica.

«Por moito encanto e moita alfombra vermella que pises non hai que esquecer a orixe»

Outomuro leva acumulados os premios máis importantes do sector ao longo da súa carreira. Tamén outros, como o recibido pola recuperación do espazo que ocupa o seu estudo no Palau Palmerola: un salón do século XVIII catalogado como dos máis importantes de Cataluña. «Alí vivía en tempos o conde Güell e ao mesmo ía ensinarlle Gaudí os planos do que ía ser o seu parque». Os seus proxectos e exposicións, como Looks, víronse en todo o mundo e os seus libros son canónicos no sector. Batalla no día a día coa fama e o encanto pero nas entrevistas ou na televisión —como no capítulo que protagonizou na serie Detrás do instante— alude siempe ás súas orixes.

 —O pobo é o mantra para non perder a perspectiva?

—Iso téñoo claro. Eu son de aldea. Por moito encanto e moita alfombra vermella que pises —por moitos actores de renome e actrices famosas que aparezan— non hai que esquecer a orixe. Esa é a referencia, a clave.

—Traballou con directores e actores e realizou propostas como «Remake» para o Festival de Cine de Donostia. No futuro podería haber algunha iniciativa súa no OUFF?

—Non o descarte. É máis, podo dicirlle que me faría moita ilusión facer algo en Ourense.

—Está con algún encargo?

—Non adoito falar deles. Se o que quero, logo complícanse e acaban sendo outra cousa moi diferente en moitos casos.

—E esas propostas nas que está involucrado son?

—Dúas exposicións e dous libros por encargo —sempre traballo así— e outra publicación, totalmente libre, con obra persoal.

O neno da Merca ensimesmado coa foto dos seus pais emigrantes

A emigración marcou a infancia de Manuel Outumuro. Os seus pais, apenas uns nenos que casaron con 16 e 17 anos, seguiron como tantos outros ourensáns o camiño da emigración. A Venezuela fóronse gañar se a vida, ao pouco de nacer o seu primeiro fillo, e cando volveron de Caracas asentáronse en Barcelona. Foi entón, con 10 anos, cando Manuel Outumuro foise vivir a Cataluña. A súa vida na Merca cos seus avós marcou a un creador que traballou con artistas internacionais e realizou proxectos por todo o mundo, do Xapón a Estados Unidos. Sempre cos pés na terra, ou máis ben no barro. No catálogo da súa exposición De barro e luz —A Lonxa de Zaragoza. PhotoEspaña. 2020— afirma rotundo: «Eu veño de pisar esterco, de pisar merda de vaca. Se non viñese de aí non vería o mundo deste xeito. Todo o que observei ata os dez anos condicionou o meu modo de ver. Buscar a beleza no lodo, ignorando o que era o modelado de barro. Descubrir na charca, onde levaba as vacas a beber, reflexos de luz como diamantes. A vida está feita deses elementos: barro e luz». 

—A ausencia marcou a súa infancia?

—Os meus pais fóronse con 18 e 19 anos a Venezuela e quedei cos avós no pobo. Tiña unha fotografía súa amais do cabecero da cama e a miña avoa dicíame todo o tempo: «Mira que guapos son», «Están alí pola túa ben»... Fóronse ao ano de casar, tras terme a min. Esa fotografía é a imaxe máis recorrente da miña vida, míroa sempre que podo e ocupa un lugar preferente no meu álbum familiar. E por máis que lles preguntei nunca me souberon dicir quen lle fixese a fotografía da voda. Despois si que xa se encargaron outras da familia. A miña nai veu dar a luz á miña irmá e hai algunhas daquela época asinadas por Schreck.

—Da Merca a Barcelona, pasando polos Maristas.

—Dous cursos. Alí estiven cando tiña 9 e 10 anos. Lembro aquela etapa cun cariño especial, de feito entrei nestes días ao colexio para ver como estaba. Son da primeira promoción dos internos: eramos 37 e tiña o número 35.

—Volver é necesario?

—Sempre regreso. Houbo tempadas nas que estiven descolgado de aquí por razóns obvias, como os case cinco anos que pasei en Nova York ou cando me coincidiu con algún proxecto que non podía abandonar, pero trato de manter a tradición de pasar na Merca unha tempada no verán. Necesito o campo para desconectar e recuperar forzas. E despois de vender unha casa que tiña no Empordán veño con máis frecuencia.

—Como desconecta?

—Antes ía ao ximnasio. Agora ando dúas horas ao día. Pero non desconecto nunca porque vexo fotos en todos os lugares. Son obsesivo. E máis desde que andas co móbil. Agora xa non disparo tanto, pero cheguei a pensar nun proxecto que se titularía Fotos de cando non fago fotografía. Finalmente descarteino. Fixen miles, que despois borrei en moitos dos casos. E que nalgúns me arrepentín de facelo. Como todo o mundo. O móbil é máis doado e accesible, aínda que xa superei esa fase.

Quen son 

«Resúltame difícil definirme a min mesmo. Prefiro deixar esa tarefa para os demais, sobre todo para os que me coñecen ben. Para os que teño preto e que saben perfectamente os meus defectos (que son moitos) e as miñas virtudes (que algunha hai). Non é unha evasiva, a verdade é que nunca me fixen ese tipo de preguntas: Quen son?, De onde veño?, Onde vou?, etcétera. Talvez, a partir de agora, debería empezar a facelas».

 

---

---

---