Catro palabras colgadas nunha columna da catedral de Santiago. Negras. Labradas na pedra. Quizais leven séculos aí pero nunca as vira. Quizá estaban cubertas polo po das pisadas de miles peregrinos e a última limpeza deixounas ao aire. A concisa indicación di: esmola para a soidade. Está claro que neste templo alude á Virxe da Soidade, esa nai soa, aínda que non hai ningunha imaxe preto. E a cabeza vaise a Sabina, a aqueles ripios do atardecer do século pasado: «E algunhas veces chan recostar / a miña cabeza no ombro da lúa / E fálolle desa amante inoportuna /que se chama soidade». Parece que presentía esta silenciosa pandemia mundial de enfermos de soidade.
No Reino Unido e Xapón puxéronlle un ministerio á soidade. En España deixárono nun observatorio, un mirar a ver que pasa. E o que pasa, dicía o poeta Carlos Oroza, é que «os solitarios nos miramos moito». Dito observatorio estima que a soidade non desexada costa máis de 14.141 millóns de euros anuais.
Hai uns días, o rico condado de San Mateo, en Silicon Valley, converteuse no primeiro dos Estados Unidos en declarar a soidade como unha emerxencia de saúde pública. Segundo a cadea informativa NBC News, o 45% dos residentes nese territorio, sede de firmas como Facebook ou Youtube, sofren soidade. Tantos millóns dos que chamamos amigos virtuais e tanta soidade.
A economista e académica inglesa Noreena Hertz tamén botou contas e analizou causas no libro O século da soidade (Paidós). Culpa sobre todo ás pantallas.
Nos medios de comunicación é raro o día no que alguén non fala de soidade. Facíaa neste diario a directora de cine Olga Osorio: «Véxoo no meu alumnado, que traballa moito vía grupos de WhatsApp: eu sempre lles digo que queden en persoa, que falen, que se miren á cara, que se din máis cousas que na linguaxe escrita. Vexo moita soidade». Soidade xuvenil.
A ONG Asdegal, con orixe en Vigo e implantada en varias cidades galegas, impulsa o programa para persoas maiores Acompañando soidades. Preguntaba unha xornalista a unha das usuarias que tarefas da casa axudábanlle a facer as voluntarias de Asdegal que a visitaban. «Ningunha!», salientaba a muller que vive soa. Entón, que fan? «Falamos», resumía.
Parece que a soidade precisa esmola, pero quizá non de moedas, senón de palabras, de torrentes de palabras. E de escuchantes, unha marea de escuchantes.