Din que a amnistía é o esquecemento

Francisco Ríos Álvarez
Francisco Ríos A MIRADA NA LINGUA

OPINIÓN

YVES HERMAN | REUTERS

11 novs 2023 . Actualizado ás 18:46 h.

Os españois tardarán en esquecer a amnistía que acapara a atención do país desde hai uns meses e cuxo proceso se quenta estes días ata achegarse ao momento de ebulición. Durante moito tempo lembrarán o episodio deste perdón colectivo, sexa cal for o desenlace. E iso que a esencia da amnistía é, desde as orixes do concepto, o esquecemento. Incluso o termo mesmo procede do grego que significa en primeiro lugar ‘esquezo'. Na antiga Grecia tamén se usaba cos sentidos de amnistía' ‘e ‘perdón'.

Antes da forma actual, en español empregábase a transcrición amnestía. Así aparece na cuarta parte da Xeral estoria, de Alfonso X, de cara a 1280. Referíndose a conflitos dos antigos helenos, di: «... porque era nueua ben andança & establecemento de so bo estado pusieronle nome amnestia en so lenguaie. & dize no castelán tanto como oluidança porque por aquela postura. auien a oluidar todas as enemiztades passadas». Delictorum venia, injuriarum oblivio. Pero o perdón que se xesta estes días non logrará ese pretendido esquecemento das inimizades pasadas. Máis ben avivaraas.

Non é moi preciso o Dicionario á hora de definir o sustantivo que corre na fala da xente: «Perdón de certo tipo de delitos, que extingue a responsabilidade dos seus autores». Aí cabe ata un mero indulto. Máis preciso é o María Moliner («Perdón decretado polo Goberno para certos delitos, particularmente políticos»), e moi ilustrativa resulta a explicación do Dicionario do español xurídico, segundo o cal, a diferenza do indulto, que se basea en razóns de equidad e concédese individualmente, a amnistía ten natureza colectiva e ordénase normalmente por razóns de orde política de carácter extraordinario, como o termo dunha guerra civil ou un período de excepción. Historicamente, a amnistía era en España o perdón xeral que concedía o rei por algúns delitos. Pero hoxe a Constitución veta os perdóns de carácter xeral.

«Din que a distancia é o esquecemento», reza o bolero. Tamén debería selo unha amnistía, pero desta e dos pecados que absolve non se van a esquecer nin quen ven nela unha grave quebra do Estado de dereito nin os beneficiarios do perdón, dispostos a volver ás andadas.