O mundo animal axuda a establecer metáforas coas que entender mellor os fenómenos económicos. Os conocidísimos cisnes negros recollen situacións que son case imposibles de predicir e que cando ocorren teñen un elevado impacto, pero que retrospectivamente pódese comprobar que en realidade eran predicibles. Dous exemplos de manual de cisnes negros son o ataque ás torres xemelgas do 2001 e a crise financeira do 2008.
Moita xente empeñouse en cualificar a crise do covid-19 como un cisne negro. Con todo non é así. Bill Gates, por exemplo, no 2015 xa anticipou que a próxima crise mundial sería unha epidemia infecciosa para a que o mundo non estaba preparado. Así que poderiamos dicir que máis ben resultou ser un rinoceronte gris, que non é outra cousa que unha situación de risco extremo para un país ou para unha empresa que, aínda que sexa previsible, os dirixentes ou os executivos non fan nada para facerlle fronte. O cambio climático é o exemplo paradigmático, tamén o envellecemento poboacional en España. Un rinoceronte gris é, na práctica, un perigo predicible ante o que non actuamos.
A diferenza dos cisnes negros, é posible protexerse fronte aos rinocerontes. Un bo sistema de análise e xestión de riscos na empresa é clave para identificalos e establecer mecanismos mitigadores e plans de acción. Unha mirada de luces longas que teña en conta o longo prazo e non só o rabioso curto prazo evita a estes bichos.
A quen non lle picou unha medusa algunha vez? Salvo que teñas algunha patoloxía, en xeral non vai máis aló dunha intensa molestia —falo por experiencia propia—. Coa subida de temperatura do mar aumentaron notablemente as poboacións de medusas no mundo, e mesmo chegaron a Galicia as carabelas portuguesas. Así, algo coñecido e de pouca/poua importancia, ao escalarse xera uns efectos disruptivos que poden chegar a ser devastadores, como por exemplo o parón obrigado do reactor dunha central nuclear sueca por unha invasión de medusas na entrada das tubaxes de refrixeración. Así son as medusas negras.
Pero imos falar do elefante no cuarto deste verán que xa acabou —esa pregunta incómoda que poucos/pouos queren afrontar—, que espéranos neste outono económico? A economía mundial se gripa, sendo o parón máis intenso en España: emerxencia enerxética, lentitude dos fondos next xene, inflación galopante, freo no emprego.
E xa que falamos de animais, recordo como no 2009 tiven a ocasión de recibir e acompañar ao premio Nobel de Economía George Akerlof na súa estancia na Coruña para impartir unha lección de economía na Fundación Barrié, onde explicaba como a psicoloxía humana (os espíritos animais) estimula a economía. Pódenche paralizar ou pódenche impulsar. Hoxe a confianza dos consumidores en España está na taxa máis baixa desde o 2012, peor que en plena pandemia, e é dos máis baixos de Europa. Os espíritos animais non van axudar neste inverno que vén.