Falando con dous amigos -adestradores de primeiro nivel en dous deportes completamente diferentes- saíu a relucir a enorme dificultade de xestionar o éxito. Non só a nivel individual, que tamén, se non aínda máis a nivel colectivo. O éxito dun sistema de adestramento, de xogo, de sociedade, pode levar ao fracaso. Sexa a curto ou sexa a medio prazo, é case unha lei universal. O resumo é que do fracaso é posible aprender, pero do éxito habitualmente, non. De feito, cando perdemos no deporte ou algo non nos sae ben na vida, non adoita quedar outro remedio para poder pelexar polo éxito que reformularse o que se fixo mal e cambiar. Miramos cara aos que teñen éxito e copiamos, adecuando o seu sistema ás posibilidades reais que temos, o que moitas veces dá lugar a sistemas novos, que poden superar ao orixinal. Loxicamente, non todos eses cambios teñen éxito. Uns fracasarán e volverán empezar, e outros serán exitosos. Con todo, se un sistema ten éxito, o normal é aferrarse a el. Se che vai ben, para que cambiar? Pero a evolución dos adversarios adoita facer que imiten o teu sistema, moitas veces mellorándoo, ao achegar as súas propias características (maior fortaleza física, maior velocidade, mellor técnica, unha adaptación táctica obrigada pola estatura dos xogadores de que se dispón, como o famoso «tiki-taka», etcétera) que poden facelo máis exitoso. É un principio básico de adaptación que levou á desaparición no mundo do deporte de equipos, competidores ou países do medalleiro, e na natureza á extinción de especies e imperios. E por suposto, á desesperación de moitos, que non entenderon o que estaba a ocorrer. E isto probablemente vai ser cada vez máis frecuente e máis rápido. Hai pouco tempo -evolutivamente falando, unhas décadas son apenas un pestañeo- os humanos baseabámonos na observación meticulosa e repetida durante xeracións para predicir algúns acontecementos, para dar consellos sobre as cousas básicas que influían na nosa vida. Incluso algo aparentemente banal, como decidir se un negocio debía montarse nunha beirarrúa ou outra da rúa levaba moitas horas de observación, de reflexión. Así decidiu Pancho, o fundador de Otero Moda, que agora rexenta a súa filla María, onde tería máis posibilidades de funcionar ben o seu proxecto. Onde dese máis sol e na beirarrúa pola que baixa e subise máis xente. E esa decisión demostrouse acertada, permitindo a lonxevidade dun negocio que, segundo os estándares actuais e a lei de probabilidades, debería levar xa tempo pechado, pero que sobreviviu -non sen traballo- converténdose nunha icona da Avenida de Finisterre. Por desgraza, xa non temos tempo para esa reflexión. As cousas -a vida- van demasiado rápido, e apareceron algoritmos deseñados por sistemas de intelixencia artificial para tomar decisións. O que ocorre é que moitos, case todos, estamos atrapados entre dous mundos: o mundo máis tradicional, que nos impulsa a tomar as decisións que creemos que van ter éxito baseándonos ás veces en cousas que xa non existen, a montar negocios que deberían funcionar e que con todo ven obrigados a pechar en pouco tempo; e o mundo moderno, algorítmico, logarítmico, que nos ofrece outras opcións para calcular o que vai ter éxito e o que non, e que moitas veces tamén nos leva ao fracaso porque non logra contemplar todos os elementos da ecuación e dános un resultado erróneo que fai que suspendamos o exame da vida. Os cirurxiáns habitualmente aconsellamos aos nosos alumnos que non sexan os primeiros en adoptar unha técnica, nin os últimos en abandonala. É dicir, que utilicemos os algoritmos, pero con cautela, sen deixarnos cegar por eles, por moi «modernos» que sexan, e que atendamos tamén á experiencia -que, no fondo, non é máis que un algoritmo de decisión baseado na observación acumulada pola humanidade e por cada persoa- antes de tomar decisións cruciais.