Fai agora cinco anos da elección do cardeal Jorge Bergoglio como papa. Unha sorpresa para o afectado que contaba co regreso a Buenos Aires onde non volveu desde entón. A novidade dun Papa, non vindo de lonxe nun mundo globalizado, pero si desde a referencia histórica, como ocorrera con Xoán Paulo II. A decisión, adoptada con rapidez, confirmaba que era a persoa indubitada para conducir a barca da Igrexa na dirección que manifestara en reunións previas ao Conclave e que desenvolveu despois de ser elixido. Tratábase, nun dos seus expresivos termos, dunha Igrexa «en saída», distinta á actitude de quen se limita a agardar ao cliente, indo a todas as periferias existenciais, con especial referencia aos excluídos, os que son obxecto de descarte de calquera tipo.
O meollo da súa mensaxe consiste en comunicar a «alegría do Evanxeo» no mundo actual. A proximidade eríxese así nun medio necesario que permite escoitar e, tamén nas súas palabras, acoller, acompañar, discernir, integrar. Establecer pontes, sen atajos, que fagan posible o diálogo, do que é subrayable a Encíclica Laudato se, sobre o coidado da casa común. Nun libro recente, que recolle algunhas conversacións cun sociólogo francés ao longo dun ano, reiterou a necesidade da comunicación. Practicouna coa espontaneidade das súas declaracións e con variados xestos desde o principio: residencia en Santa Marta, coche utilitario, acollida das persoas sen teito ou inmigrantes... En todo iso deixou o sinal da súa personalidade, autodefinida como un Pastor que puxo especial énfase na misericordia, o nome de Deus, e con iso a importancia do perdón nunha Igrexa de pecadores.
A boa acollida, a popularidade podería dicirse, a autoridade moral de Francisco é un dato. En ocasións presentóuselle, desde parámetros sociopolíticos, como o gran reformador da Igrexa católica en contraposición cos seus antecesores. Non o confirman as citas que deles fai Francisco nos seus escritos. O cristianismo reiterou non é unha ideoloxía, senón un encontro cunha persoa que lle dá o nome, nin a Igrexa é unha oenegué. A clave de toda a súa actuación non hai que buscala máis que no Evanxeo, sen cuxa comprensión se desvirtúan respostas do papa que poden desconcertar. Na citada entrevista sostén que non debe haber confusión sobre a natureza das cousas; os elementos que forman parte da persoa non cambiaron
Talvez o mellor xeito de conmemorar este lustro sexa ler o que Francisco escribiu, que non sempre chega ao público na súa integridade. Orienta sobre cuestións fundamentais: guerra, discriminacións e inxustizas sociais, as tres T (terra, teito, traballo), dereito á vida, amor, familia, matrimonio e unións civís, ideoloxía de xénero, laicidad aberta á transcendencia ou o estímulo ao compromiso político non confesional co ben común.