Se algo en común teñen as intervencións televisadas de Felipe VI o 3 de outubro do 2017 e do seu pai na noite do intento golpista de Tejero daquel 23F de 1981 é que ambas foron unha clara e decidida defensa da democracia e do Estado de Dereito que define a Constitución ante as ameazas recibidas. Coa actuación do rei Juan Carlos I ao longo daquela longa xornada rematouse unha chapuza humillante que se traduciu na ocupación pola forza por parte dun grupo de gardas civís do Congreso dos Deputados e abortouse a iniciativa de constituír un Goberno que forzaba os principios democráticos para combater o que en termos militares se denominaba naqueles momentos como a «guerra do Norte» -a batalla contra ETA-. Nun Estado democrático, o fin non xustifica todos os medios; non caben atajos, como veu a lembrar unha sentenza do Tribunal Constitucional sobre o uso do castelán no ensino respecto de Cataluña. O asunto cobrou actualidade en relación co proceso secesionista. É patente a deslealdade constitucional, como declarou o rei. E é obvio que houbo transgresiones ao longo do proceso, que el mesmo é unha transgresión e así quedou de manifesto pola continuada desobediencia ás resolucións do Tribunal Constitucional, a aplicación do artigo 155 da Constitución e o enjuiciamiento dun número significativo de persoas. É máis que probable que, para a maioría da poboación, quen están axuizados por delitos, entre outros de sedición e rebelión, deberían estar en prisión en tanto se instrúen as causas e, por suposto, Carles Puigdemont o primeiro: de Waterloo ao cárcere.
Desde esa mesma óptica, resulta chocante que teñan podido presentarse a unhas eleccións estando axuizados. É a Constitución contra a que actuaron a que lles protexeu ao recoñecer dereitos fundamentais da persoa. Unha vez elixidos, ata que punto estar en prisión preventiva limítaos? A presentación do expresidente ante o xuíz no medido auto do Tribunal Constitucional traería razoablemente a súa prisión xustamente pola súa conduta de fuxitivo. Menos clara resulta a diferenza de resolucións sobre os demais investigados: en liberdade restrinxida uns e outros en prisión. Precísase claridade de información porque os independentistas han emponzoñado o asunto co slogan de «presos políticos» no intento tamén declarado de chegar ao Tribunal Europeo de Dereitos Humanos, como se anuncia no recurso de amparo de Oriol Junqueras ante o Tribunal Constitucional.
A razón do xuíz é que existe risco de reiteración delituosa. En que podería consistir? En gran parte, o que se imputa como delituoso, referendo, declaración unilateral de independencia, foi por acordos do Parlament, sen que se haxa de momento axuizado a quen os adoptaron. Non parece que os procesados vaian renunciar ao seu ideario; nin a Constitución que ampara a liberdade ideolóxica, de expresión e manifestación, obriga a iso. Conviría, no entanto, que o funcionamento do Estado de dereito non suscitase dúbidas no seu exercicio por todos os seus poderes. Niso radica a súa grandeza e limitación.