Chorar é parte do duelo. Durante séculos, o natural era que, ante o paso da dor, o home optase polo silencio, e a muller pola bágoa. En ausencia de persoas afectadas, sempre cabía a contratación de plañideras. Galicia, orfa polos centos de miles de fillos que enviara a outras terras, atopaba con facilidade a bágoa. Lóxico que houbese mulleres dispostas a exercer ese oficio. Non tiñan máis que abstraerse un instante e lembrar ao seu fillo ou ao seu neto embarcando en Vigo ou na Coruña, visualizar como chegaba a un porto onde sería tratado como man de obra barata e no que tería que esconder a súa lingua materna para evitar o estigma de manso, dócil e eternamente traballador. Todo corpo necesita sangue para vivir. Cunha hemorraxia todo se remata, e pasas de aspirar ao triunfo a loitar por vivir.
Os pobos que perden aos seus perden a súa saúde. Afortunadamente, a Galicia da bágoa hai décadas que desapareceu; empezou a cambiar o seu destino na década dos setenta do século pasado. Abandonabamos un duelo secular: as bágoas íanse secando, pero os silencios permanecían. Nesta fase poscovid, o mundo enteiro está suxeito a unha profunda reorganización. A India, quinta economía do mundo, xa está nos parámetros de PIB per capita de China en 2008 e reclama un liderado rexional. Moscova tece alianzas que suavicen a súa perda de peso mundial. Pequín, aspirante a líder mundial, descubriu que todo liderado debe ir acompañado de crecemento. E EE.UU. trata de debilitar a súa política exterior para fortalecer a interior. Todo está a cambiar, pero o que non muta son os eixos das súas axendas económicas: todas elas coinciden coa da Unión Europea. A transición dixital e ecolóxica, intimamente unidas, marcan todos os procesos de transformación económica e, en consecuencia, fan algo máis, tensionan o mercado laboral mundial.
O mundo enteiro busca o mesmo talento. Galicia ten que construír un novo relato, coherente coas vangardas económicas mundiais, e contalo. Xa non estamos na etapa de duelo, non hai lugar para o choro e o silencio. Ten todas as pezas do quebracabezas, só hai que unilas. Aí, con toda seguridade, na nova Consellería de Economía e Industria, María Jesús Lorenzana mostrará a súa acreditada capacidade para crear equipos e asumir os retos máis complexos. Exemplos? Polo menos o 20 % dá a licitación pública da Xunta obrigará a incorporar madeira estrutural. Esta decisión, unha aposta audaz que non podo máis que aplaudir, do presidente Alfonso Rueda e da vicepresidenta Ánxeles Vazquez, é algo que debería ter transcendido moito máis alá das fronteiras da propia comunidade polo seu carácter estratéxico.
A sociedade ha de entender que a construción está sometida a uns desafíos de cambio imparable, que a pegada de carbono das novas construcións limitará a actividade de todos os arquitectos. Eles deberán garantir que se sitúa en mínimos e para iso han de utilizar madeira construtiva, a que é capaz de facer edificios en altura e substituír ao formigón e ao ladrillo. E a opinión pública tamén ha de saber que para construír eses produtos de madeira fan falta novas fábricas, novos técnicos, novos arquitectos, máis madeira certificada. É dicir, todo un ecosistema que como todo neonato para crecer require de alimento. E Galicia será, polo menos de momento, a única que ten o leite materno que pide o recentemente nado. Onde irá o talento? Onde irá o capital? Onde se instalarán as novas fábricas? Niso estase traballando e agora toca contalo, alzar a voz e rematar co silencio.