O Camiño dás Fontes permite coñecer un variado patrimonio de épocas moi diferentes
16 jul 2019 . Actualizado ás 10:43 h.O Camiño dás Fontes formaba parte dunha antiga vía de comunicación que une Val do Mao -no Incio-, con Samos e que serve tamén para que os peregrinos do Camiño Francés desvíense para visitar o santuario de San Eufrasio, na igrexa de Santa María do Mao. Hoxe ofrece un especial interese como ruta de sendeirismo e permite coñecer un valioso patrimonio histórico e arqueolóxico.
O inicio da ruta está en San Eufrasio, xunto a igrexa de Santa María. As súas orixes parecen remontarse ao século VIII e mostra influencias arquitectónicas de diversas épocas. Do mesmo xeito que as próximas igrexas de San Romao e San Salvador, ofrece a peculiaridade de estar rodeado por un cemiterio totalmente cuberto. O sepulcro cos restos de San Eufrasio está no centro da nave. Fronte a igrexa está a casa reitoral, en tempos un priorado dos monxes de Samos.
Comezamos o percorrido cruzando o río Mao e pronto chegamos a un cruzamento. Hai que torcer á esquerda e seguir ata as últimas vivendas do lugar da Vila. Aquí arrinca o Camiño dás Fontes, que entra seguidamente nun bosque de castiñeiros coñecido por Souto dá Fonte do Val.
No quilómetro 0,5 queda á esquerda un antigo lavadoiro ben conservado, aínda que a maleza impide chegar ata el. Uns douscentos metros máis adiante, o camiño vira á esquerda e pasando ao lado da Fonte do Val.
Cara á serra de Édramo
Bordeamos logo o monte da Travesa pasando polo lugar da Meixoada e o camiño empeza a subir cara á serra de Édramo. Tras percorrer un quilómetro de fortes pendentes, chegamos á área recreativa das Fontes. Uns trescentos metros máis adiante saímos a unha pista de terra que atravesa a serra polo seu cume. Primeiro visitaremos o lugar do Castelo e o miradoiro de Pena Branca. Para iso torcemos á dereita e seguimos pola pista outro medio quilómetro. Logo viramos á esquerda por un camiño que nos leva ata O Castelo -a uns trescentos metros-, onde hai unha pequena construción que foi refuxio de pastores. Ao lado está o marco geodésico da Vila e os restos do que puido ser unha atalaia medieval. A uns cen metros estar o miradoiro de Pena Branca, que ofrece unhas amplas vistas da vila de Samos e a súa contorna.
Volvemos á ligazón do Camiño dás Fontes coa pista de terra e seguimos de fronte cara ao castro de Formigueiros, que está a 1,7 quilómetros. Accederemos ao recinto tomando á dereita un camiño sinalizado dun centenar de metros. O castro destaca polo seu extenso e complexo sistema defensivo, formado por varias plataformas, parapetos e, e reforzado en todo o seu perímetro por unha muralla que acada os seis metros de altura. Foi escavado parcialmente hai máis dunha década e as construcións que ata agora saíron á luz son de planta cadrada e rectangular.
Despois regresamos á pista principal e torcemos á dereita en dirección ao monte de Santa Mariña para visitar a súa necrópole megalítica. Ao cabo de medio quilómetro saímos á estrada que une Val do Mao con Samos, cruzamos o viario e retomamos a pista de terra, pola que seguimos andando outro quilómetro e medio. A necrópole está formada por preto de corenta túmulos da Idade do Bronce e foi investigada en parte entre 1992 e 1993. Deste lugar arrinca á esquerda unha pista que ademais de levar ás mámoas tamén dá acceso á Pedra do Tempo, situada a uns cen metros. Trátase dunha laxa que, segundo a tradición popular, facía que deixase de chover cando era colocada en posición vertical. Ao ser tombada no chan volvían as choivas.
Retornamos agora á pista principal e situámonos de novo no cruzamento coa carreira que leva ao Val do Mao. Seguidamente desviámonos á dereita e camiñamos polo asfalto uns trescentos metros, para visitar unha rechamante réplica a tamaño natural de dous mamuts -un exemplar adulto e unha cría- que foi levantada recentemente sobre unha plataforma de formigón. Con esta escultura, o Concello do Incio quere resaltar o feito de que este municipio é o único de Galicia no que se atoparon ata agora restos fósiles desta especie prehistórica. O regreso podemos facelo camiñando outros tres quilómetros polo asfalto ata chegar a San Eufrasio, onde empezamos a ruta.
Desde a cruz do incio
Hai que saír da capital municipal pola estrada que leva a Toldaos e Val do Mao. No quilómetro 8 hai un desvío á dereita para San Eufrasio, que se atopa un quilómetro de distancia do cruzamento