A maleza oculta unha singular paraxe natural situado preto da antiga estrada de Chantada a Lalín
11 abr 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Aínda que no exterior do pavillón polideportivo de Chantada pode verse desde finais o verán do 2016 un mural alusivo á Pena de Erosa -realizado dentro dun programa promovido polo consorcio turístico da Ribeira Sacra-, esta singular paraxe está cada vez máis esquecido. Os rechamantes bloques de granito, situados un sobre outro, atópanse na parroquia de Santa Baia de Adá, preto da aldea de Erosa e a medio centenar de metros da antiga estrada de Chantada a Lalín e Santiago. Quen pasaban por este viario distinguían facilmente o peñasco na paisaxe. Pero a construción do actual corredor de Lalín reduciu drasticamente o tráfico na vella estrada e ao mesmo tempo a Pena de Erosa ha ir quedando oculta entre as árbores e a maleza.
O peñasco áchase nunha leira particular que non se roza desde hai moito tempo. Fai uns vinte e cinco anos, o lugar estaba libre de maleza e a formación rochosa podía avistarse sen necesidade de achegarse moito a ela. Na actualidade a súa presenza pasa practicamente desapercibida e na estrada non hai ningunha sinalización que indique onde se atopa.
Lendas populares
Como sucede con outras formacións rochosas que chaman especialmente a atención pola súa peculiar forma, a Pena de Erosa é escenario de diversas lendas populares. Unha delas, recollida polo escritor Ánxel Gómez Montero nunha guía turística de Chantada publicada en 1991, di que a pena da parte superior era transportada por unha moura que a levaba en equilibrio sobre a súa cabeza. Ao verse perseguida por uns inimigos, a moura desfíxose da carga depositándoa sobre un peñasco de maior tamaño, e alí permanece desde entón. Unhas tradicións similares «explican» a orixe das Penas de Rodas, unha formación granítica do mesmo tipo que a de Chantada -aínda que neste caso os peñascos sobrepostos son dous no canto de uno- que se atopa no municipio de Outeiro de Rei. As Penas de Rodas están integradas nunha coñecida e moi visitada área recreativa. A Pena de Erosa, pola contra, non está a ser aproveitada como atractivo turístico.
Unha rechamante formación rochosa cuxos orixes datan de fai millóns de anos
Do mesmo xeito que as Penas de Rodas e outras formacións rochosas do mesmo tipo que segundo as tradicións populares foron construídas por seres lendarios, a Pena de Erosa ten unha orixe totalmente natural. Estas moles de granito son o que se coñece como pedras caballeras ou birlos de disyunción e as súas orixes poden datar polo menos de entre fai vinte e sesenta millóns de anos. As formacións xeolóxicas desta clase débese a un proceso de erosión e pulverización da roca que se produce con máis intensidade nas chamadas diaclasas, unhas fracturas ou fisuras naturais que xorden sen que haxa movementos que separen os diferentes bloques nos que se divide a masa de pedra.
A existencia destas fracturas naturais facilita o paso da auga e o aire cara ao interior das rocas, propiciando a meteorización e a descomposición química dos minerais que as conforman. En determinados casos, o proceso erosivo dá lugar á formación de varios bloques de roca que quedan caprichosamente colocados uns sobre outros, parecendo manter un precario equilibrio. Esta erosión empezou a producirse en tempos moi remotos, cando o actual territorio de Galicia atopábase moito máis ao sur, no que entón eran as zonas tropicais. En caso contrario, estas formacións non se puideron desenvolver, xa que o feldespato -un dos minerais que forman o granito- só se pulveriza baixo o efecto dun clima moito máis cálido e húmido que o que se rexistra actualmente en Galicia. Constitúen polo tanto un vestixio de derívaa dos continentes e dos estados anteriores da evolución da terra.
Aínda que a presenza de peñascos sobrepostos illados na paisaxe -como nos casos da Pena de Erosa e as Penas de Rodas- resulte moi rechamante, en realidade estas formacións son relativamente comúns nos terreos onde o granito é a roca predominante. Noutros lugares, leste mesmo fenómeno xeolóxico pode dar lugar á aparición de espectaculares e complexas formacións coñecidas como berrocales, caos de rocas ou caos de bloques, nos que os bloques de pedra sobrepostos non se presentan de forma illada -como sucede nos casos de Chantada ou en Outeiro de Rei- senón nun número considerablemente maior.