O bispo de Lugo mandou sacar a tumba da desaparecida igrexa da praza de España en 1796 e foi descuberta durante unhas obras en 1931
02 ago 2020 . Actualizado ás 05:00 h.Durante as obras levadas a cabo na actual praza de España entre febreiro e abril do ano 1931, na etapa de Alfonso Espinosa Feijoo como alcalde, saíu á luz unha estatua yacente que pertenceu á desaparecida igrexa parroquial de Santa María da Régoa que se levantaba nese lugar de Monforte. Relacionada coa lenda local da coroa de lume, existen documentos históricos nos que se alude ao seu carácter milagroso da talla. Se elevada sobre catro leóns e os devotos por baixo para curar os seus males. Hoxe pódese ver entre os fondos do Museo Provincial de Belas Artes de Lugo con máis pena que gloria. Por historia e por lei, o seu lugar debería ser Monforte.
A peza presenta danos importantes á altura da cabeza, onde tiña un «casquete de ferro» que lle tería sido arrincado. Na documentación municipal consta o acordo polo que se cedeu en depósito ao museo lucense a estatua do abade, que tras o seu achado nas escavacións realizadas na praza de España fora gardada no patio da antiga casa consistorial. A cesión levou a cabo precisamente para evitar que a escultura sufrise novas deterioracións
«O señor Tizón manifesta que antes de levantar a sesión ten que facer un rogo á Presidencia. Concedida a palabra di, que como é sabido nas escavacións feitas para reformar a Praza da República hase atopado unha estatua yacente dun abade cuxa estatua foi trasladada ao patio desta casa consistorial. No estado en que se atopa está exposta a que sufra deterioración e por iso pide á Corporación acordo sexa entregada en Depósito á excelentísima Deputación Provincial, para que forme parte do museo provincial», recolle a acta da sesión.
O acordo detalla que a cesión non implicaba «a renuncia á mesma de parte do Concello, que poderá reclamala o día que sexa organizado un museo nesta localidade. A proposta de Juan Tizón foi aprobada por unanimidade. A aquela sesión ordinaria asistiron o alcalde: Xusto Mazaira Noguerol, e os concelleiros Alfonso Espinosa Feijoo, Juan Tizón Herreros , David Barreiro Rodríguez, José Rodríguez Díaz, José López Crespo, José Díaz Vázquez, Ramón Goyanes Gayoso, José María Soto Rodríguez, Manuel López Cadórniga, Jesús Carballada Méndez, José Ledo Torres, Manuel Rodríguez Rodríguez e Ramón Quiroga Fernández.
Cesión en depósito
O Concello, e como tal todos os monfortinos, segue sendo o dono da peza. O que se aprobou na sesión ordinaria celebrada o 31 de xullo de 1932 foi a súa cesión en depósito, que por certo se materializou con prontitude. No libro de rexistro do Museo Provincial de Lugo pódese ler que o asento de entrada ten data do 1 de outubro de 1932. Nese mesmo libro descríbese a peza como «unha estatua yacente en pedra de mármore achada en Monforte», cedida por ese Concello tras o seu achado «ao rebaixar o pavimento dunha das prazas da devandita cidade».
Nas escrituras antigas do mosteiro benedictino de San Vicente, seguindo o libro rexistro de escrituras de frei Mancio de Torres do ano 1613, figuran anotacións de interese relacionadas co abade yacente e a lenda da coroa de lume. Frei Mancio fala de «Andrés Pardo primeiro, que dizen morreu como mártir por defender as cousas do mosteiro» e engade unha anotación ao escrito que, aínda que logo foi tachada, aínda é lexible. Nela apunta que a este abade «púsole o conde un casquete de ferro ardendo».
No ano 1640, engádeselle o seguinte escrito: «Está enterrado na igrexa da Régoa anexa ao mosteiro nun sepulcro de pedra labrada da súa estatura e co casquete de ferro na cabeza. Está a súa sepultura no medio da igrexa levantando da terra e é fama que os enfermos de oídos que pesaban por baixo do sepulcro, sandaban».
A comezos do século XVII, a documentación existente no mosteiro de San Vicente foi rexistrada, previo estudo e catalogación, polo arquiveiro da orde benedictina frei Mancio de Torres, que non dubida en afirmar seguindo documentos hoxe perdidos, que corresponde ao abade Andrés Pardo, que estivo gobernando o mosteiro de San Vicente do Pino , entre os anos 1509 e 1512. O conde de Lemos era entón Rodrigo Enríquez de Castro e Osorio, un dos condes máis belixerantes.
As autoridades eclesiásticas, celosas da súa fama, denominábano «o figurón»
A sepultura labrada en pedra do abade estaba no medio da igrexa. Os enfermos con problemas de audición pasaban por baixo coa esperanza de curarse. No ano 1796, o bispo de Lugo mando quitar este sepulcro e así se fixo. A tradición habíase ido perdendo e ao Obispado de Lugo non lle agradaba o ascendente que tivera sobre os fregueses aquela sepultura que, elevada sobre catro leóns, contiña os restos dun abade do mosteiro de San Vicente do Pino .
Os conflitos que se sucederon ao longo dos séculos entre o Obispado de Lugo e os monxes benedictinos de Monforte estaban detrás da orde de retirada do sepulcro, que las autoridades eclesiásticas da época denominaban despectivamente nos seus escritos como «o figurón».
Os monxes, por outra banda, non seguían incentivando e promovendo o recordo e veneración cara aos restos que contiña o sepulcro. Nas escrituras do mosteiro que se conservan non hai noticia algunha sobre o seu posicionamento fronte ao Obispado de Lugo para evitar que a figura do abade yacente fose quitada do lugar no que estaba desde comezos do século XVI. Como dicimos. Trescentos anos despois, todo o que envolvía á sepultura, venerada como milagrosa polos monfortinos, difuminouse.
Todo indica que foi arrinconada no cemiterio anexo ou noutro lugar da igrexa parroquial que se levantaba na actual praza de España. Alí manteríase ata a demolición que case cincuenta anos despois, concretamente en 1840, fíxose do templo románico de Santa María da Régoa. A derriba non trouxo consigo o traslado da devandita sepultura, que quedou abandonada á súa sorte entre os cascallos.
Así seguiu ata que en 1931, co gallo dunhas obras, foi descuberta polos traballadores. Dáse crónica que unha vez atopada a escultura yacente, durante días, aos obreiros ordenóuselles que seguisen escavando no lugar, pero nada máis aparecido relacionado con ela. Si atoparon abundantes ósos e restos de enterramento do cemiterio que durante séculos existiu xunto á igrexa.
