A técnica da fotogrametría usouse por primeira vez coas mostras de arte prehistórica da cova de Triacastela
19 abr 2016 . Actualizado á 22:37 h.Cando se cumpre o décimo aniversario do inicio do plan de investigación dos xacementos paleolíticos do sur lucense -que arrincou en Monforte en abril do 2006-, un novo sistema para mellorar a visualización dos gravado rupestres está a experimentarse en Cova Eirós, un dos lugares onde se desenvolve este proxecto científico. Trátase da técnica denominada fotogrametría de obxecto próximo, que consiste en crear imaxes tridimensionais a partir dunha serie de fotografías -tomadas con cámaras convencionais- e co apoio dun programa informático.
Os resultados das primeiras probas realizadas con este sistema no coñecido xacemento de Triacastela foron presentados recentemente en Noruega, nun congreso especializado no uso de aplicacións informáticas na investigación arqueolóxica. Os experimentos foron levados a cabo polo Grupo de Estudos para a Prehistoria do Noroeste -vinculado á Universidade de Santiago- sobre dúas dos paneis ou conxuntos de gravado que se acharon na gruta a partir do 2011. A arqueóloga Alia Vázquez, integrante do equipo que efectuou as probas -no que tamén participan Miguel Carrero e Benito Vilas-, sinala que os resultados foron moi satisfactorios, polo que nos próximos meses preténdese seguir utilizando esta técnica con outros gravado descubertos na mesma cova. Estes deseños, de tipo xeométrico, foron elixidos precisamente por estar entre os que ofrecen máis dificultades para ser reproducidos, xa que están cubertos por capas de sucidade e a auga que se filtra polas paredes da cova flúe constantemente sobre eles.
Probas con petróglifos
A fotogrametría de obxecto próximo non é propiamente unha nova técnica, xa que empezou a desenvolverse hai décadas. En tempos recentes utilizouse para obter imaxes en tres dimensións de ningúns dos coñecidos petróglifos que poden verse en moitos lugares de Galicia, como os de Campo Lameiro e Antas de Ulla. Con este método logrouse unha visualización clara de determinados gravado prehistóricos que son difíciles de distinguir a primeira ollada e que nalgúns casos son practicamente imperceptibles debido a que a erosión os volveu moi borrosos.
Pero segundo explica Alia Vázquez, os gravado paleolíticos de Cova Eirós -moitos miles de anos máis antigos- son considerablemente máis difíciles de reproducir. «Os petróglifos están ao aire libre, mentres que estes gravado atópanse no interior dunha cova na que hai que usar necesariamente iluminación artificial», apunta por unha banda. «Ademais, os trazos son moito máis finos e menos profundos que os dos petróglifos, polo que houbo que facer moitas probas para conseguir imaxes con suficiente calidade», engade. As fotografías realizáronse con cámaras apoiadas sobre trípodes e usando velocidades de disparo moi lentas.
Esta foi a primeira vez que a fotogrametría de obxecto próximo úsase para reproducir uns gravado paleolíticos en Galicia. Con anterioridade utilizouse nalgunhas covas da área cantábrica. «Pero en xeral empregouse máis fose de España que dentro de ela», di Vázquez por outra banda. Unha vez que se conseguiu afinar a técnica, os investigadores proxectan usala para reproducir outros moitos gravado descubertos nas galerías interiores da cova, ningúns dos cales presentan figuras máis recoñecibles que os trazos xeométricos, como siluetas de animais.
Investigación e divulgación
A obtención destas imaxes será de grande axuda para os especialistas que estudan as mostras de arte rupestre de Cova Eirós. Ata o de agora, os investigadores só podían servirse de fotografías convencionais, a miúdo de pouca nitidez, ou ben realizar calcos sobre papel. Estes calcos teñen que facerse a man alzada e iluminando as incisiones desde diferentes ángulos, xa que a fraxilidade dos gravado paleolíticos non permite que se apoie o papel sobre eles para reproducir os deseños. As imaxes tridimensionais tamén poderán ser aproveitadas para divulgar esta parte do patrimonio arqueolóxico a nivel popular.
Un conxunto ata o de agora único
O conxunto de arte paleolítica de Cova Eirós -ata o de agora, o único que se descubriu en Galicia- está formado por gravado realizados con ferramentas de pedra sobre as paredes de roca e tamén por pinturas feitas con diversos tipos de pigmentos. A realización de imaxes tridimensionais mediante lla fotogrametría só é posible coas incisiones.