«Teño ganas de chorar e meterme nun buraco»: as preguntas dos lectores respondidas por dous psicólogos
SAÚDE MENTAL
Tomás Navarro e Carmen Hermo, psicólogos sanitarios, abren as portas do consultorio de saúde mental e explican cando é necesario acudir a un profesional
19 may 2025 . Actualizado á 14:09 h.A saúde mental é o gran problema do século XXI. Inquedanza, depresión e soidade son ningunhas das aflicións máis frecuentes nunha poboación que, nos últimos anos, atravesou unha sucesión de eventos «históricos» que afectaron no benestar emocional. Neste contexto, pedir axuda a un psicólogo é un recurso que, afortunadamente, está a deixar de ser tabú. Por iso convocamos a dous expertos en psicoloxía e abrimos as portas do consultorio. Tomás Navarro, psicólogo cunha ampla experiencia no desenvolvemento de políticas de saúde e benestar en empresas como Disney, BBVA, Porsche ou Bayer, e Carmen Hermo, psicóloga sanitaria do Colexio Oficial de Psicoloxía de Galicia (Copg). A través deste espazo, eles responderán algunhas das inquietudes que nos fixeron chegar os nosos lectores.
Pero antes de entrar en materia, é importante aclarar que, aínda que este consultorio busca orientar e brindar ferramentas xerais, non substitúe unha avaliación profesional personalizada. Neste sentido, desde o Copg advirten acerca do auxe de contidos sobre psicoloxía en redes sociais que, aínda que poden contribuír á visibilidade da saúde mental, poden tamén levar ao autodiagnóstico e, en ocasións, a interpretacións erróneas. O máis recomendable é, ante calquera dúbida, acudir a un profesional.
Teño 30 anos e cada día síntome máis soa. Fago voluntariado, traballo, estudo e teño varios hobbies. Teño á miña familia preto pero as amizades dilúense. O problema é a falta de profundidade das conversacións. Pode estar ligado á sensación de desesperanza da xente ao atravesar tantos eventos? Somos incapaces de construír vínculos profundos?
Tomás Navarro: As amizades van e veñen en función de moitos factores, como as nosas necesidades e prioridades. É posible que crezas ou evoluciones a nivel cognitivo e atopes unha falta de correspondencia coas amizades que tes. Non creo que teñas que renunciar a esas conversacións máis profundas, pero si que tes que enriquecer o teu círculo social para poder dar resposta a esa necesidade. Podes utilizar as redes, eventos aos que ata o de agora non acudiches ou buscar novas actividades máis relacionadas coas túas áreas de inquietude intelectual e social. Doutra banda, é posible que esteas a proxectar no exterior algo que estás a sentir no interior, como esa sensación de desesperanza que comentas. Ás veces vemos reflectidos os nosos medos, desexos ou carencias nas persoas coas que interaccionamos. E, finalmente, no referente aos vínculos profundos has de ter en conta que ás veces buscamos o que necesitamos no lugar equivocado. En definitiva, querida lectora, anímote a que amplíes o teu círculo social acudindo a actividades relacionadas coas túas inquietudes e a que analices como evoluciona esa sensación de desesperanza para analizar se é algo que detectas na contorna ou é algo que proxectas e que di máis de como estás que da contorna no que estás.
Como podo distinguir unha depresión da síndrome de burnout?
Carmen Hermo: Non é doado distinguir trastornos mentais. En distintas páxinas e redes sociais fálase moito delas, pero aínda que haxa uns criterios definitorios, en cada persoa poden manifestarse de xeito distinto e sen dúbida necesítase unha avaliación profesionalizada. En principio, se fas esta pregunta é porque estás a notar que algo está a alterar a túa vida cotiá e que che resulta difícil xestionala. Acudir a un profesional da saúde mental pódenos axudar a diferenciar cando o malestar pode resolverse pondo atención ás situacións ou necesita de atención especializada. Saber en que diferéncianse non vai axudarte a que os seus efectos te danen menos.
A miña parella pasou de non facerme caso a cubrirme de amor e detalles agora que lle dixen que o deixemos e incluso que estou a coñecer a outra persoa. É esta unha forma de manipulación ou acoso?
Tomás Navarro: Depende de varios factores. Na lectura máis factible podo dicirche que é unha reacción bastante típica. A miúdo non valoramos o que temos ata que o perdemos. A consciencia de perda activa mecanismos para reconectar co perdido. Esa activación vén tarde e require dun esforzo. Ese esforzo, que non se realizou ata o momento da ruptura, require dunha motivación extras que, unha vez que decaia, adoita supor a volta á rutina. Un debería coidar á parella sen chegar á situación que comentas, sen iso a reconexión non adoita ser duradeira nin de calidade. Doutra banda, temos a vivencia subxectiva dese esforzo. Se o percibes como un acoso ou como chantaxe ou manipulación podes facerllo saber e dicirlle claramente que non hai vía posible e que axuste as súas expectativas. Nin debería incomodarte nin debería condicionar a túa decisión. Toma as medidas necesarias para protexerte e poder reconstruír a túa vida libremente.
Que é a inquedanza anticipatoria e como pode evitarse sen medicación? Pode ser o principio ou unha recaída dunha depresión?
Carmen Hermo: É unha experiencia emocional que se caracteriza polo medo a acontecementos futuros. En ocasións é síntoma doutras alteracións mentais e/ou emocionais. En ocasións pode estar a indicar que temos ante nós unha situación difícil e que require moitos recursos, outras veces pode indicar que o noso sistema de regulación emocional está esgotado e necesita ser coidado, neste caso, acudir a un profesional da saúde mental pode axudarnos a reforzalo.
Levo moitos anos pensando que teño depresión ou algún tipo de trastorno. Sufro episodios para comer compulsivamente para relaxarme ou consolarme. Vou sobrevivindo polas miñas obrigacións laborais e persoais. Pero, moitas veces teño ganas de chorar e de meterme nun buraco e non falar con ninguén. Que podo facer?
Tomás Navarro: Necesitas programar unha consulta cun psicólogo ou psiquiatra. Non te acostumes á dor, non o leves en silencio, non toleres o sufrimento. Coa saúde mental pasa algo que a condiciona moito e é que é moi difícil que haxa signos externos que nos dean pistas sobre a falta de saúde, polo que acabamos normalizando condutas, estados de ánimo, actitudes ou decisións que non son normais. Busca axuda profesional, de psicólogos ou psiquiatras titulados para poder ter un diagnóstico acertado. Non menospreces o impacto que teñen eses síntomas no teu día a día, non renuncies a ser feliz nin a ter unha vida plena.
Desde que me divorciei hai sete anos sento que a miña vida está baleira, non teño ilusión nin enerxía, incluso cando o meu fillo está comigo. Perdín a miña esencia e a espontaneidade que tiña. Aínda que estou en tratamento médico non logro saír adiante. Como podo xestionar isto para avanzar e pechar esta etapa?
Carmen Hermo: Seguramente, ademais do divorcio haxa outras dificultades engadidas. Ponlle nome, identifícaas de xeito concreto e busca posibles solucións para atallalas unha a unha, nalgúns casos poida que necesites apoio social, noutras apoio familiar, comunitario, legal ou psicolóxico. Cada unha desas dificultades poida que necesiten un tipo de solución. Tras un divorcio ou un duelo necesitamos reconstruír a vida, algúns aspectos permanecen estables e outros cambiaron, recolocar os que cambiaron pode requirir distintas estratexias.
Cando hai que ir a un psicólogo e cando a un psiquiatra? Que pode achegar cada un?
Tomás Navarro: Digamos que a base da psiquiatría é a química e da psicoloxía a persoa. Algúns trastornos requiren si ou si de axuda farmacolóxica e neses casos psiquiatra e psicólogo traballan conxuntamente para mellorar a calidade de vida do paciente. Non hai medicación boa ou mala, hai medicación ben ou mal pautada. Sen o recurso farmacolóxico, o sufrimento dalgunhas patoloxías sería insoportable e non habería mellora posible no prognóstico. Non podemos esquecer que a nosa mente reside nun corpo e que é sensible a todas as reaccións bioquímicas que nel prodúcense.
Que consellos daría para aprender a manexar a frustración?
Carmen Hermo: Se estamos a falar dun neno, hai que ensinarlle desde a frustración en aspectos doados e acompañarlle nos difíciles. Na escola, as actividades complementarias, nos xogos con amigos, continuamente están a aprender. Nun adulto, teriamos que ver en que aspectos da vida élle máis difícil tolerar a frustración, se falamos de tolerar frustración ou de rexeitar situacións que danan, que ferramentas usa e por que non lle son efectivas.
Son unha muller de 52 anos e nunca entendín por que cáiolle mal a todo o mundo. Teño defectos como todo o mundo, pero son unha persoa prudente, educada, son servizal, sei escoitar e non son pesada nin entrometida. Se alguén me necesita aí estou, pero logo volvo ao meu sitio sen molestar. Iso levoume a reducir a miña relación coa xente á mínima expresión, estou moi cansada de decepcións. Preguntei a xente de confianza se hai algo que eu non vexa e deba cambiar, e dixéronme que non ven defectos tan graves como o para o mal que caio. Tamén fun a terapia e non atopei a orixe. Cal podería ser o problema?
Tomás Navarro: O tema das relacións sociais é moi complexo. Ás veces temos ferramentas pero non as utilizamos ben, ás veces non temos ferramentas, ás veces presentámonos mal e outras non somos conscientes de como somos e de como nos presentamos. Sexa como fose o caso, anímote a buscar novos tipos de contactos e a analizar como vai evolucionando a relación, sen inquedanza, fluíndo, como quen mira a televisión, para detectar posibles motivos, con total humildade e cunha mirada ampla, analítica e amable. Finalmente, anímote a que analices se cando dis todo o mundo é realmente todo o mundo. É posible que esteas a xeneralizar. A tendencia para xeneralizar é un nesgo de pensamento común que nos fai crer que algo está máis estendido do que realmente está.
Un cambio significativo de carácter aos 65 anos pode ser o comezo dunha demencia?
Carmen Hermo: Pode ser signo de distintas cousas, o mellor é que te dirixas ao médico de atención primaria para que te guíe en que outros aspectos debes fixarte para poder facer un bo diagnóstico canto antes.