Tomás Navarro, psicólogo: «Se queres comer máis san, non sigas a xente que fai pasteis»
SAÚDE MENTAL
O especialista en saúde mental ofrece ferramentas terapéuticas e desenvolve políticas de saúde e benestar en empresas como Disney
01 may 2025 . Actualizado á 15:55 h.«Non é a vida que tes, é a que podes ter». Esta frase sintetiza a filosofía que o psicólogo Tomás Navarro propón e explica no seu novo libro, A senda Kaizen (Neko books, 2025). Inspirada na mentalidade oriental, esta filosofía achéganos á vida que desexamos a través de pequenos cambios que traen grandes resultados.
Navarro, que ten unha ampla experiencia ofrecendo ferramentas terapéuticas e desenvolvendo políticas de saúde e benestar en empresas como Disney, BBVA, Porsche ou Bayer, fala nesta ocasión desde as súas propias vivencias. Un día, hai tempo, decidiu que, como lle gustaban as montañas e o aire fresco, iría vivir ao Pirineo. Hoxe, converteu ese desexo en realidade e ofrece desde alí as súas sesións e cursos, mentres camiña, esquía, pedalea ou escala.
—En que consiste a senda «Kaizen»?
—O que observei en consulta é que moitas veces a xente exponse obxectivos e organiza toda a súa vida para conseguilos, pero non os consegue. Porque non se pode cambiar toda a vida para conseguir correr unha maratón, ou perder quince quilos nun mes. Ou ben, se o consegues, unha vez chegases, ten un efecto desmotivador, porque pensas: e agora, que? Por iso, a proposta é que non che fixes un obxectivo, senón que fagas un cambio de estilo de vida. Non é chegar a un lugar, é andar por un camiño diferente. Isto pódese integrar no día a día.
—Por exemplo?
—Se para ir ao ximnasio eu teño que coller o coche, ir e buscar onde aparcar, é un drama. Pero se teño dous pesas ao lado do meu escritorio, teño unhas gomas e unha esterilla para facer ximnasia, se cada hora fago cinco flexiones ou dez sentadillas, ao final do día é coma se fose ao ximnasio. Pero ir ao ximnasio require un esforzo de motivación tan enorme, que moitos días non o acabas facendo, vas pospondo. Entón, facelo sinxelo e incorporable é cambiar o teu estilo de vida. Non para chegar a un lugar, senón para andar por outro camiño.
—Como chegou vostede a esta filosofía?
—Eu sempre apostei por enriquecer o vocabulario como estratexia para enriquecer o noso repertorio de recursos. «Kaizen» é unha palabra xaponesa que significa pequenos cambios que te levan a un destino mellor. E é moi ilustrativo. Podes usalo no teu día a día. Fagamos unha merenda «kaizen». Como? Se tes un caixón cheo de galletas, vai ser máis difícil seguir unha dieta sa. Se non tes galletas na casa e en cambio tes unhas cenorias peladitas e uns froitos secos, serache máis doado seguir coa dieta.
—Que efectos teñen os pequenos cambios na vida no seu conxunto?
—Eu poño como exemplo a neve. Un floco de neve é unha cousa moi fráxil, é insignificante, pero floco a floco cambia completamente a paisaxe. As pequenas accións conseguen grandes cambios. Porque os pequenos cambios son máis doados de manter, vas ter éxito neles, provocando que se manteñan incluso máis, porque che motivan.
—No libro explica o concepto de microdecisiones. Como as podemos utilizar?
—Se eu agardo unha chamada importante de traballo e a miña decisión é atender esa chamada, hai unha serie de microdecisiones que se desprenden diso: ter batería no teléfono, ter os auriculares conectados, pechar a porta do despacho ou ter preparada un caderno por se necesito apuntar algo. Isto é porque atender esa chamada é unha prioridade e de aí cae toda esa fervenza.
—Como podemos definir as nosas prioridades?
—O importante é facelo agora, non agardar o momento indicado. Unha decisión tomada é mellor que esa espera, porque me mobiliza a actuar. Entón, o momento adecuado é calquera e non hai que pospolo. E á hora de facer modificacións, pode ser útil encarar un cambio á vez. Se eu me propoño adelgazar, cambiar de traballo e deixar de fumar, teño que priorizar unha desas cousas e empezar aos poucos. Se decidín primeiro deixar de fumar, podo empezar por fumar menos. No canto dun cigarro cada hora, un cada dúas. Eses pequenos cambios son moi reforzantes.
—Como pasamos deses cambios tan pequenos aos resultados que queremos ver?
—Un pequeno cambio faiche sentir ben, faiche sentir capaz, faiche sentir competente e dis, bo, vou probar que pasa con outro pequeno cambio. E como non é un esforzo, vai ben. E como vai ben, enseguida ves os beneficios. Ademais, ás veces costa moito menos esforzo coller o camiño que fas para poder cambiar de traballo ou perder peso, que seguir sostendo unha vida que non che gusta. Seguir aguantando é o que realmente te esgota. Non é cuestión de esforzo, é cuestión de como enfocar ese esforzo.
—Menciona no libro que é importante porse datas límites. Por que?
—Moita xente, sen a presión dunha data límites, vai pospondo sen edificar e cando se dá conta, xa pasaron dous anos. En cambio, cando hai unha data, fas un cálculo mental sen decatarte e dis, bo, para chegar a esta data teño que empezar xa. Se cadra non chegas a esa data e non pasa nada, pero tes que empezar. Entón, cando pos esa data estableces un compromiso contigo mesmo e é unha mostra de autorrespeto.
—Que recursos poderiamos utilizar para motivarnos a realizar os cambios que queremos?
—Un que utilizo moito é a alarma «kaizen». Isto serve para eliminar a impulsividade. Supoñamos que enchín o carriño de Amazon e estou a piques de comprar unha chea de cousas que non necesito. Entón, digo: «Oe, Siri, pon unha alarma en 20 minutos». Ata que non soe esa alarma, non podo executar esa compra ou esa decisión. Neses 20 minutos adoita baixar a intensidade afectiva, adoita baixar o impulso, só polo feito de agardar. É algo moi físico. Ao final acábase indo da cabeza e acaba desaparecendo ese impulso. Outro que uso é o só se. Trátase de porche unha condición antes de levar a cabo o que queres facer. Por exemplo, a min gústame moito o chocolate. Pero só se ese día fixen deporte permito comelo. Entón, hai días que apetece chocolate e póñome a facer dez flexións. Pódescho saltar e non pasa nada, pero trátase de condicionarnos dun xeito divertido, que nos reforce e desafíenos.
—Que diríalle a alguén que non ten tempo para facer cambios na súa vida?
—Diríalle que consulte canto tempo estivo o día anterior usando o teléfono. Seguro que foron dous ou tres horas. Trátase de prioridades. Pero tamén hai que entender que é mellor ler unha revista que non ler nada. É mellor escribir un parágrafo do teu libro en cinco minutos co móbil que non escribir nada porque non tes tempo de abrir o computador ou buscar un caderno e un bolígrafo. O meu primeiro libro empeceino a escribir de dez a doce cada noite cando se ía a durmir a miña familia. Si que preferiría ver tres capítulos dunha serie, pero vexo un no canto de tres e con eses que non vin, nunha hora póñome a escribir e avanzo materia. Así me vou a durmir sentíndome moito mellor.
—Que consello daría para aqueles días nos que perdemos a motivación?
—Se ti queres comer máis san, non sigas a xente que fai pasteis. Non saias a comer cos teus amigos que van comer hamburguesas de 20.000 calorías. Segue a persoas que fagan comidas sas e apúntate a un club de cociña. Por ese efecto de presión, xa é moito máis doado motivarche. Facer isto en realidade supón moito menos esforzo que o que fas cada día para soportar unha vida coa que non estás a gusto.
—Que podemos facer cando non sabemos por onde empezar?
—Moitas veces a xente sabe o que ten que facer pero non o fai. Se non podes porte só, comparte o teu proxecto con outras persoas que che fagan de apoio. Busca mentores que te impulsen. E lembra que é mellor empezar a andar que quedarche agardando que pase algo. Entón, aínda que non teñas moi claro por onde empezar, empeza e xa. Empeza a andar. Xa despois aparecerá algunha referencia para situarte.