Pepe Mujica, entre a política e a filosofía: doce reflexións dun grande estoico

O expresidente uruguaio José Mujica, que morreu este martes en Montevideo aos 89 anos, deixou ao longo da súa vida centenares de frases que quedaron para o recordo. 

Estas son doce reflexións que o exmandatario compartiu con Efe en diversas entrevistas que brindou á axencia en Montevideo:

1. «O meu xeito de vivir é consecuencia do proceso da miña vida. Pelexei ata onde é posible pola igualdade e a equidade dos homes». (2013)
2. «A xente non compra con prata, compra co tempo que tivo que gastar para ter esa prata. Non se pode malgastar ese tempo, hai que deixarlle tempo á vida». (2013)
3. «O tempo que vén é dixital, é de dous idiomas, ten unha cantidade de cousas que non son do meu tempo pero sempre dixen que o mellor dirixente non é o que fai máis, senón o que deixa xente que o supere con vantaxe no tempo porque a vida e a loita continúan». (2019)
4. «Estou vello pero non destruído, a computadora de acá -sinala a súa cabeza- funcióname por agora, máis ou menos, e o corpo está achacoso pero é un luxo para a vida que tiven, é marabilloso chegar aos 85 anos e non estar lelo, subirse arriba do tractor e todo o demais. De cando en vez teño cambras, dor de xeonllos e todas cousas de vello pero eu debo de berrarlle grazas á vida». (2019)
5. «Hai algo que se chama introspección, que se pode resumir en aprender a falar co que leva dentro. Ese personaxe que non coñecemos moito porque que difícil é aquilo de 'coñécete a ti mesmo'. É moi útil facer balances na vida vistos desde unha perspectiva afastada cando o tempo pasou e ímonos a sorprender que aprendemos e coñecemos cousas que non viramos do noso propio andar». (2019)
6. «Eu son unha especie de campesiño frustrado, gústame a terra e entretéñome niso. Outros terán outros divertimentos. É unha pequena cousa para o mundo, pero grande para min polo meu xeito de ser». (2022)
7. «Eu sei que son un vello raro, algo así como un neoestoico. Para min pobre é o que precisa moito ou, como din os aimaras, pobre é o que non ten comunidade. Eu non estou só no mundo, teño moitos compañeiros e que máis podo pedir». (2022)
8. «Pídolle á xente mozo que non se sinta crebada, que o verdadeiro triunfo na vida é levantarse e volver empezar cada vez que un cae en todas as ordes: no laburo, no amor e na esperanza». (2024)
9. «Se te consagrás nun pagador de contas por vivir a crédito e te comés todos os versos da sociedade consumista, vas ser moi útil para a acumulación de capital, pero non che vai a quedar tempo para vivir a túa vida». (2024)
10. «Para min, a vida é a aventura das moléculas. Vimos da nada e imos á nada. A aventura é o cacho este que estamos vivos. Pero como é algo cotián non lle adoitamos dar o valor que ten e en realidade é a cousa máis valiosa de todo o que podemos ter». (2024)
11. «A vida foi xenerosa comigo, pegoume cada mamporro que deus me libre. Sete anos sen libros e nunha peza como esta ou máis moza. E saín vivo e cheguei a presidente. Que máis podo agardar! (...) Teño que dar grazas á vida. E o consello para os mozos é que non se achiquen». (2024)
12. «Non hai cousa máis importante que o amor, pero por lonxe. Hai que reverenciarlo, hai que coidalo. E cando se é vello, o amor segue existindo, pero xa non é a fogata que era, senón un doce costume, un compañeirismo, unha forma de fuxirlle á soidade, que é quizais é o maior castigo». (2024). 

Pé de foto. Firma

Entrevista na casa de Pepe Mujica: «O problema é que o mundo está manexado por xente vella»

Reuters

Aborto, cannabis e matrimonio igualitario: tres leis que marcaron o goberno de Mujica

As leis da despenalización do aborto, a regulación do cannabis para uso recreativo e o matrimonio entre persoas do mesmo sexo foron os tres grandes fitos da presidencia de José Mujica.

O 13 de novembro de 2008, o primeiro presidente de esquerda da historia do Uruguai e referente da coalición Fronte Amplo (FA) Tabaré Vázquez (2005-2010 e 2015-2020) vetou, pola súa obxección persoal, a iniciativa que, aprobada polo Parlamento, buscaba despenalizar os abortos no país. A decisión do renombrado oncólogo, rexeitada á interna da súa forza política e celebrada pola Igrexa católica, desatou unha onda de protestas de organizacións feministas dun país onde, segundo sondaxes, a maioría da poboación apoiaba a súa aprobación.

Con todo, xa desde a súa campaña cara á Presidencia, o ata marzo de 2008 ministro de Gandería de Vázquez e líder do sector Movemento de Participación Popular (MPP), José Mujica, prometeu impulsar a denominada lei de interrupción voluntaria do embarazo.

A norma que legalizou o aborto ata a duodécima semana de xestación pola soa decisión da muller sempre que se realizase baixo a supervisión do Estado foi aprobada no Senado por dezasete votos e cartorce en contra, e ratificada por Mujica situou ao país á vangarda rexional, só por detrás de Cuba e Porto Rico.

«Ninguén pode estar a favor do aborto como cuestión de principios, pero hai un cadro de mulleres que se ve na amargura de ter que tomar esa decisión (...) e ese mundo vive na clandestinidade (...) aí hai vidas que se perden. Polo arriba da mesa legalizándoo dános a posibilidade de obrar», expuxo o entón mandatario.

A esta norma seguiulle o 10 de abril de 2013 unha lei impulsada polas organizacións sociais LGTBI que colocou a Uruguai como o duodécimo país do mundo en regular a unión civil entre persoas do mesmo sexo e o segundo en Latinoamérica, despois de Arxentina.

«Parece que estamos a descubrir un fenómeno moderno, pero a realidade é que isto é máis vello que o buraco do mate -recipiente da bebida típica rioplatense-. Decidimos aceptar a existencia da realidade», argumentou.

Ese mesmo ano, rodeado de detractores que vaticinaban un caótico escenario de inseguridade e «narcoturismo», o que saltaría á fama internacional por un estilo de vida sinxelo que levou a que a prensa o denominase «o presidente máis pobre do mundo» pediulle á comunidade internacional que lle permitise impulsar o «experimento socio-político» de legalizar a marihuana.

«Estamos a facer un experimento de vangarda no mundo enteiro», dixo referíndose á lei de regulación do cannabis para uso recreativo con tres vías de acceso: autocultivo, clubs cannábicos e venda regulada en farmacias. A lei promulgada en decembro de 2013 baixo o seu mandato, acaparou titulares e posicionou a Uruguai como pioneiro global en legalizar a marihuana para combater o narcotráfico.

Unha das imaxes máis lembradas foi a do 19 de xullo de 2017, cando, logo de negociacións cos comerciantes que se opuñan á medida e de sortear as dificultades loxísticas que trouxo aparelladas, con longas filas agardando fóra, as farmacias uruguaias comezaron a ofrecer os paquetes de marihuana legal que pecharon o círculo do proceso aprobado por lei en 2013.

Cinco anos despois, en diálogo con Efe, Mujica lamentaría que non se aproveitase a norma para dar pé ademais á regulación do cannabis para uso medicinal.

«Podiamos explotar esa lei e transformarnos nunha vangarda do uso medicinal da marihuana, porque viñan empresas de fóra como yuyos, pero fixémoslle un xogo de retención (...) nas engrenaxes burocráticas e agora empezaron a producir marihuana para fins medicinais por varios lugares con ou sen lei», reflexionou. 

---

---

---