Tiananmen, 35 anos despois: unha xeración con máis recursos pero moito máis controlada
INTERNACIONAL
A matanza segue sendo tabú na China, que nunca publicou unha cifra oficial de falecidos pola represión militar e que oscila entre centos e miles de persoas
04 jun 2024 . Actualizado á 13:08 h.O control político en Chinesa é, 35 anos despois do masacre de Tiananmen, moito máis duro que en 1989, denuncian organizacións de Dereitos Humanos que, con todo, cren que as xeracións máis mozos están mellor informadas e teñen máis recursos para sortear a censura.
Máis de tres décadas despois dos feitos ocorridos na noite do 3 ao 4 de xuño de 1989, cando soldados e tanques do Exército de Liberación Popular chinés abríronse paso ata a céntrica praza pequinesa, o tema segue sendo tabú na China, que nunca publicou unha cifra oficial de falecidos pola represión militar e que oscila entre centos e miles de persoas, segundo a fonte.
«Comezaron protestando estudantes universitarios, idealistas, que tiñan moitas esperanzas depositadas no país. Había unha gran necesidade de reformas e problemas de inxustiza social. Ao tempo, o Partido Comunista (PCCh) estaba dividido a nivel interno, e todo parecía indicar que podería haber un cambio. As protestas, ademais, gañaron o apoio da poboación en xeral», relata a Efe Renee Xia, directora de Chinese Human Rights Defenders (CHRD).
A represión militar nas rúas da capital acabou con calquera tentativa para esixir unha maior apertura política e as autoridades apostárono todo á reforma económica sen render contas por aquel capítulo, coma se nunca sucedería. Outros problemas «Agora, os desafíos son outros. A nosa xeración dá por feito que un cambio político non é posible e tamén ten outras preocupacións. A sustentabilidade do modelo, a desaceleración económica. Que non haxa traballo como antes. Que non poidamos comprar unha casa, que piquen burbullas, que haxa desigualdades», comenta un traballador pequinés do sector audiovisual.
É tamén outra China desde que o PCCh, baixo a batuta de Xi Jinping, apostase por «fortalecer o control apoiándose no uso masivo de novas tecnoloxías» e por «un modelo social baseado na censura, a propaganda e a vixilancia», denuncia Reporteiros Sen Fronteiras. «É unha situación paradoxal. A represión política actual é moito máis dura que a de 1989, pero os mozos están mellor informados e teñen máis recursos, como os servizos VPN, que se utilizan para sortear a censura e acceder a páxinas prohibidas como Google, Youtube ou X», indica Xia.
O «desafío», apostila, é «a crueldade do réxime á hora de castigar a críticos e activistas». «A isto hai que sumar a falta de vontade política dos líderes democráticos á hora de tratar de deter as agresións contra os dereitos humanos», di Xia, quen cre que Occidente relaxou as sancións por Tiananmen «demasiado pronto», o que permitiu a Pequín «converterse nunha superpotencia preparada para dominar a orde internacional segundo as súas propias regras».
Protestas pese ao control
A represión hoxe acada a cidadáns chineses que non viven no seu país, denuncia a EFE Sarah Brooks, directora de Amnistía Internacional para a China: «Hai estudantes aos que se presiona cando están fóra con ameazas aos seus familiares». «O Goberno tira de nacionalismo e pídelles que non traizoen á nai patria asistindo a eventos nos que se critique ao país, o cal supón unha grave ameaza para o libre intercambio de ideas», sinala.
Brooks destaca que, con todo, nos últimos anos vivíronse expresións esporádicas de descontento como as protestas en Shanghái e Pequín contra as draconianas restricións antipandémicas. Pero tamén contra a censura e a falta de liberdade de expresión, algo que se plasmou nos folios de papel en branco que mostraron os manifestantes de finais do 2022: «Aos poucos, máis xente logrou escapar á Gran Devasa da China, que impide o acceso a aplicacións e páxinas censuradas».
«Pero estas novas xeracións quedaron moi desilusionadas tras a pandemia», di Xia, quen cre que aínda que moitos non saber que significou realmente, Tiananmen deixou «un legado sobre a coraxe». «A represión alimentou aínda máis a paixón e os esforzos na loita polos dereitos humanos. Ademais, o Goberno non puido borrar por completo ese episodio da memoria colectiva. Grazas a Internet, pero tamén á tradición oral. E agora moita xente está a facer esforzos para documentar o que ocorreu con relatos presenciais, fotografías e vídeos», asevera.
Opinión que comparte Brooks, que incide na importancia de lembrar a efeméride agora que as fundadoras das Nais de Tiananmen, o grupo que aglutina aos familiares das vítimas, «empezan aos poucos a desaparecer». Aínda que suman 155 familiares, a cifra de mortos de 1989 foi superior, sen contar outro tipo de vítimas, como tullidos, orfos ou exiliado. O número total segue sen coñecerse e, cada vez que se achega unha data sensible, Chinesa aumenta a vixilancia para que a súa voz non se poida escoitar.