Co desastre do 98, deixou de chegar o tradicional azucre de cana. En Padrón creouse unha fábrica que o elaboraba con remolacha. La Voz visitouna recentemente inaugurada
07 abr 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Ata que o ianqui se empeñou en liberar os territorios españois do Caribe e de Asia, o azucre de cana adozaba case todas as mesas. A diferenza do que ocorría no resto de Europa, o de remolacha era escaso. Perdidas as colonias, e visto que a cana non se daba igual en Andalucía que nas Antillas ou nas Filipinas, estalou unha febre por levantar fábricas que procesasen a planta de raíces vermellas. En Padrón instalouse unha.
Lembraba Fernando Salgado nas súas Historias de Galicia que a empresa, do mesmo xeito que outra similar que abriu en Caldas, durou apenas un lustro, aburada por problemas diversos. Algo se intuía xa cando as naves e a súa maxestosa cheminea foron inauguradas xunto ao río Sar, «ao pé da vía férrea de Santiago a Pontevedra», en 1901. Un xornalista de La Voz que percorreu as instalacións tras a súa apertura explicaba: «Circunstancias accidentais farán máis ou menos crítica a súa situación actual, pero con razón dicíanos con tanta profundidade como enxeño o xerente da Azucreira de Padrón: ‘‘Isto xa está feito, e non habería modo de convertelo nun convento''».
Sojuzgados ao seu encanto
Impúñase defender a nova industria fose como fose, porque «con mellor ou peor mercado, con maior ou menor custo na produción», o que empezaba a elaborar era «azucre de remolacha galega». Na inauguración, o cardeal Martín de Herrera brindou con admiración polo proxecto. «Cando viamos tocado de febril entusiasmo a un dos prelados máis parcos en expresións de tolerancia para o libre progreso da vida moderna [...] houbemos de pensar que non eramos nós sos [...] os sojuzgados ao encanto daquela inmensa creación mecánica», dicía o reporteiro.
Describía a factoría como un «gran palacio, onde as liñas severas, perfilando sobriamente a pedra, o cemento e o ferro, falan unicamente ao instinto da utilidade, e cuxos penachos de fume, os feixes eléctricos e os fragorosos ruídos que se desbordan polas amplas ventás, son como unha canturía grande e fermosa, entre a luz e o incenso dunha solemne función ao traballo». «O longo dos edificios -continuaba- é de 110 metros, cun ancho de 20 a 30, segundo os pavillóns». Aquela construción «mixta de ladrillo e pedra», que custara 800.000 pesetas, tiña, desde o Sar, «unha toma de augas duns 400 metros de longo», pola que se fornecía de «un caudal de dous metros cúbicos de auga por minuto». Baixo a cheminea, ocupaban «unha sala de caldeiras dous xeradores para 400 cabalos de forza», que daban movemento «á inmensa maquinaria produtora do azucre», e catro máis «para procrear calor e outras manipulacións da fábrica».
Cuadradillo ou granulado
A remolacha chegaba nuns «carretones ata uns depósitos alongados», e desde alí era «arrastrada pola forza da auga» para entrar nos «diferentes aparellos de lavado». E seguía: «Un elevador sóbea á báscula automática, que a pesa e a baleira no curta-raíces. De leste pásaa un transportador, xa desmenuzada en pequenos filamentos, aos difusores, dentro dos cales se separan os mollos da pulpa. Esta pasa ao secadero de prensas, para servir logo de alimento ao gando, e os azucarados mollos percorren logo en marabillosa procesión, por mecanismo tan complicado como rápido e preciso no seu funcionamento, tubos, filtros, caldeiras, turbinas e elevadores, ata embalarse, convertido xa en sólido e cristalino azucre, nos sacos en que o conducen ao almacén». Nese percorrido, xa só faltaba un último paso: «As necesidades do consumo impoñen aínda, segundo as circunstancias, outra transformación, e xa se fai o cuadradillo, xa o granulado, xa outras moitas cousas que o comercio adquire para detallar».
«Aínda dado o exceso de produción azucreira de que é indubidable reséntese na actualidade o mercado, os donos da fábrica de Padrón quixesen ver ese almacén abarrotado». Pero iso, precisamente, ademais de que a remolacha era «escasa e custosa», sería o que acabaría coa fábrica padronesa.