Dous de cada tres titulados seguen estudando ciclos de grao medio
22 nov 2022 . Actualizado á 05:00 h.A FP básica é posiblemente a etapa máis complicada de todas as que se ofrece na educación española, porque se trata de recuperar para a escola a alumnos de máis de 15 anos que non están preparados para pasar de curso. Sobre o papel son mozos que están abocados ao fracaso escolar, unha cualificación que desgusta aos pedagogos polas connotacións que ten, pero que explica gráficamente a súa situación. Para non deixalos agardando aos 16 anos para marcharse do instituto, a FP básica —unha etapa deseñada na Lomce (lei Wert) e aplaudida por toda a comunidade escolar— ofrécelles formarse minimamente nun oficio e a nova lei, a Lomloe, converterá desde o próximo curso os dous anos de formación nun título de ESO.
En Galicia, 6 de cada 10 matriculados aproveitan a oportunidade, recupéranse da fochanca e titulan, de tal modo que poden seguir cara a un ciclo medio ou, se se lles validou a ESO, incluso a bacharelato.
Non en toda España dáse o mesmo nivel de éxito. Galicia é unha referencia en FP en xeral e na básica, aínda que o seu espírito é moi diferente ao resto, tamén. Están mellor só dúas comunidades, País Vasco e Navarra; na primeira titula algo máis do 63% do alumnado e na segundo, o 59,5%. Galicia está exactamente no 58,2% de finalización. As comunidades coas peores cifras son Madrid e Asturias, onde non titulan nin 4 de cada 10 estudantes de FP básica, e en Canarias e Castela e León non chegan á metade de titulados fronte a matriculados.
Dous de cada tres, a grao medio
Rematar significa que moitos se pon a traballar cun título debaixo do brazo, pero tamén que outros seguen estudando, sobre todo en FP de grao medio. En Galicia faio o 67,2% dos titulados, dous de cada tres, segundo o informe Estatísticas do alumnado de formación profesional. Estatística do seguimento educativo posterior dos graduados de FP- 2019-2020.
A comunidade é a segundo pola cola en mozos fóra do sistema: tras dous anos de estudo, só 1 de cada catro non está matriculado en ningunha etapa (poida que estea a traballar) fronte ao 40% de Madrid, Comunidade Valenciana ou Asturias.
Hai algunha explicación para estas diferenzas? En xeral, teñen que ver coa calidade do ensino —aínda que Castela e León está no máis alto da táboa en PISA— e coa aposta da comunidade pola FP. En Galicia houbo uns 4.750 estudantes rexistrados en ciclos de FP básica no curso pasado e o 80% fíxoo na escola pública; nas outras FP, as de grao medio e superior, a porcentaxe é do 77%.
«A uci da educación»
Non en todas partes mantén o mesmo nivel. Hai centros educativos que consideran esta etapa un problema e non invisten tempo e esforzo. Noutros, en cambio, saben que é un investimento para o día de mañá. Como explica Nélida Zaitegi, expresidenta do Consello Escolar de Euskadi e hoxe, xa retirada, profesora voluntaria en FP básica no País Vasco, «a FP básica é a uci do sistema educativo, e se á uci só van especialistas altamente cualificados, o mesmo débese esixir para esta etapa. Necesita profesores moi ben formados, moi motivados; expertos en saúde mental, porque os alumnos adoitan chegar con moitos problemas de autoestima e ás veces condutas antisociais; e por suposto, que saiban moito de pedagoxía, de metodoloxías activas de aprendizaxe».
Por amais da media estatal nos ciclos medios e superiores
As cifras galegas de FP son boas nos tres niveis: básico, medio e superior. Este último faise tras o bacharelato (ou despois dun ciclo medio) e son dous anos de educación superior; os ciclos de grao medio cúrsanse tras a ESO e tamén duran dous anos.
O ciclo medio ten en Galicia uns 18.000 estudantes, con titulacións en 21 das 23 familias da FP; o ministerio ha habilitados 62 ciclos e en Galicia ofrécense na actualidade 39 deles. Segundo os datos facilitados polo Ministerio de Educación e FP, o 64,2% dos matriculados en Galicia rematan o ciclo medio no prazo de catro anos (só un 5% necesita usar ese cuarto curso) e só Navarra, País Vasco, A Rioxa e Baleares teñen unhas cifras mellores. Chama a atención o caso navarro, onde titulan 3 de cada 4 matriculados, mentres que os vascos rozan o 72% e rioxanos e baleares practicamente está como Galicia, cun 64,5 e 64,3%, respectivamente. Na cola de España está Canarias (53%), Castela e León (56,7) e Madrid (57%).
Por familias da FP, os datos son estatais e as mellores cifras téñenas Seguridade (o ciclo é de técnicos de emerxencia), cun 80% de titulados. As peores son para Edificación e Obra Civil, que só rematan en catro anos menos da metade dos alumnos, o 47%.
Galicia, entre as cinco primeiras
Máis éxito na súa finalización ten a FP de grao superior. Se en ciclos medios a titulación a nivel estatal está no 61%, no superior roza o 74%.
Hai uns 21.000 estudantes en Galicia nesta etapa, da que hai uns 90 ciclos a nivel estatal e 70 na comunidade. En xeral as cifras galegas son boas (tres de cada catro estudantes titula), e só as superan Navarra (82%), País Vasco (79,9%), Andalucía (78,8%) e Estremadura (77,9%); Baleares está como Galicia. No outro extremo, sorprenden Castela e León e Asturias, que apenas superan o 67% de titulados; Comunidade Valenciana ten un 69,4% e A Rioxa, un 71%.
Por familias profesionais, e este dato non se ofreceu por comunidades, os títulos con maior porcentaxe de aprobados son os de Servizos Socioculturais e á Comunidade (Educación Infantil, Integración Social...) que saca o 84% dos rexistrados. Moi preto, co 83,5, están os de Actividades Físicas e Deportivas (para ser monitores ou adestradores persoais). Os que costa máis son novamente os ciclos de Edificación e Obra Civil, con diferenza, ademais, xa que só os obtén o 53% de quen se inscribiu. Son títulos que permiten converterse en delineante, e parte da súa dificultade pode radicar na súa baixa matrícula; coa crise da construción estes ciclos baleiráronse e neles acaban estudantes que non teñen praza no título desexado.
No grao superior, se se miran os aprobados aos dous, a titulación baixa en xeral en España ao 56%, en parte porque moitas persoas traballan á vez que estudan.
«É un itinerario de alto valor engadido», di a directora xeral
As 23 familias en que se divide a FP teñen ciclos básicos, e hai 33 en España, e Galicia ofrece actualmente 25 destes de 18 familias. Desde a Xunta de Galicia impúlsanse os ciclos de FP desde hai anos, e desde que se creou a etapa básica, tamén. Estes estudos permiten obter o título de técnico básico e, potencialmente agora e a partir do próximo ano en xeral, o de ESO.
A directora xeral de FP, Eugenia Pérez, explica que «desde a súa implantación en Galicia no curso 2014/2015, ven medrando de xeito progresivo en cantidade e calidade, como se desprende do número de alumnado que a cursa, máis de 5.000, e dos resultados na porcentaxe de titulados».
Igualdade de oportunidades
O éxito da súa implantación paulatina explícase polos bos resultados que ten entre os alumnos, que lles ofrece unha saída ao estancamento que viven en ESO. Por iso, Eugenia Pérez fai fincapé no valor desta formación que non só recupera aos alumnos que non podería sacar adiante a secundaria obrigatoria, senón que senta as bases para obter un emprego, facilitando a integración na sociedade de todas as persoas: «A FP básica —explica— constitúe un itinerario formativo con alto valor engadido, unha opción de futuro e unha aposta pola igualdade de oportunidades».
O QUE HAI QUE SABER
A FP básica, aínda que leva xa oito anos implantada no sistema educativo, segue sendo bastante descoñecida.
Quen vai á FP básica?
O alumno debe ter 15 anos ou cumprilos ese ano natural; debe cursar 3.º de ESO ou, excepcionalmente, só 2.º de ESO. O equipo de profesores ten que propor á familia do alumno a súa inclusión na FP de grao básico, e esta (ou os titores do alumno) debe aceptar, porque é algo voluntario.
Que opcións hai?
Son dous cursos e hai diferentes ciclos por cada unha das familias profesionais da FP.
Como son as clases?
Son clases con menos alumnos do habitual en ESO (30) e non poden pasar de 18. Estudan módulos (materias) do ciclo en que se matricularon, outras de comunicación (linguas e sociais, pero todo xunto) e ciencias aplicadas (matemáticas e outras ciencias) e un módulo de formación en centros de traballo.
Quen son os profesores?
Para os módulos xeneralistas, poden ser profesores de secundaria ou incluso mestres que antes desen os PCPI. Para os propios de cada familia profesional necesítanse docentes da rama de FP.
Teñen os profesores formación específica?
Non. Hai cursos gratuítos de formación nos centros públicos pero non son obrigatorios para dar clase. En moitos centros é un curso que se deixa para os docentes de nova incorporación.
Ao rematar poden ir a bacharelato ou só a FP?
Coa Lomce só titulan de ESO os alumnos que así o decida o claustro; coa nova lei, ao titular de FP de grao básico titúlase de ESO. En ambos os casos, co título pódese pasar a FP de grao medio ou a bacharelato; case ninguén elixe esta última opción.
