As mafias utilizan resortes legais para eludir a expulsión dos okupas

A reforma legal que propiciou o ano pasado a posta en marcha de desaloxos exprés de okupas non está a servir para pórlles coto. Así o constatan o sector inmobiliario e o xudicial, que advirten que as mafias da okupación botan man de resortes legais para demorar os desaloxos das vivendas e poder seguir así negociando a súa saída ou mesmo cambiar aos inquilinos temporais.

A lei de desaloxo exprés aprobada en xuño do 2018 establece que no caso de que se alegue estado de insolvencia por parte dos okupas, serán requiridos os servizos sociais municipais para que no prazo de vinte días elaboren un informe onde se constate ou non a vulnerabilidade dos residentes non autorizados. «Nó sei que pode estar a pasar para que non estea funcionando o desaloxo exprés. A lei está aí, as ferramentas tamén e non hai marxe de interpretación», di Lourdes Ciuró, unha das relatoras da norma contra a okupación e avogada experta en dereito inmobiliario.

A incerteza xerada pola existencia de dous marcos legais para xulgar okupaciones, un civil e outro penal, e sobre todo, a ausencia de resultados por ambas as vías que freen a apropiación de inmobles, é o que levou ao fiscal superior de Baleares a emitir unha instrución na que basicamente ampara aos corpos policiais a «actuar directamente e de forma inmediata», procedendo aos desaloxos sen necesidade de autorización xudicial contra as okupaciones, cando estas revistan características de delito.

Dita medida é valorada positivamente polos representantes das asociacións profesionais dos fiscais en Galicia, que coinciden en sinalar que a iniciativa do responsable do ministerio público balear prodúcese por unha falta de leis claras e efectivas fronte ás okupaciones e as mafias que as promoven.

O portavoz en Galicia da Unión Progresista de Fiscais, Álvaro García Ortiz, considera a título persoal que a instrución da Fiscalía balear «dá unha solución aos casos de okupación ilegal de vivendas, pero só é un paso intermedio ata que leve a cabo unha reforma lexislativa», apunta como paso necesario ante a proliferación das mafias da okupación. García Ortiz lembra que a usurpación de vivendas é un delito considerado leve en España e que os desaloxos que recoñece a lei son cautelares.

Alarma social

Avoga por que a lei logre distinguir entre as okupaciones que se fan por negocio por grupos organizados e os que protagonizan persoas carentes de recursos. «Hai unha alarma social enorme», engade o fiscal, polo que estima que tanto os distintos estamentos da Xustiza como os representantes políticos «temos que estar atentos e actuar ante este tipo de fenómenos, que aínda que son en número de casos menores que outros delitos, pero xeran unha gran preocupación na sociedade», apunta pola intranquilidade que provocan e a posta en cuestión do dereito á propiedade. «Estamos ante unha situación grave e o lexislador debe saber distinguir entre os distintos casos para actuar con rapidez e eficacia».

Unha posición similar argumenta Luis Anguita, delegado na Coruña da Asociación de Fiscais. Para el, a instrución do fiscal xefe de Baleares só é de momento un criterio de actuación, que poden seguir ou non as restantes fiscalías de España, polo que reclama unha actuación máis decidida dos lexisladores para que se actúe de xeito global. «O seu criterio é correcto e ben fundado e na miña actuación podería seguilo tamén», avanza. En todo caso, advirte Anguita que a instrución da Fiscalía balear prodúcese porque pode haber dúbidas sobre como actuar ante situacións de usurpación de vivendas e porque a okupación non deixa de crecer. «Temos que estar atentos e dar ao cidadán unha resposta adecuada», engade o fiscal.

O ministerio público balear ampara tamén o desaloxo das segundas vivendas

O fiscal xefe de Baleares, Bartolomeu Barceló, argumenta a súa decisión de aclarar cando os corpos e forzas de seguridade do Estado poden desaloxar unha vivenda okupada porque este fenómeno «está a xerar un grave problema social e legal que vai en aumento», e «por non haber unha resposta xurídica uniforme».

O representante do ministerio público advirte que o dereito fundamental á inviolabilidade do domicilio e o dereito á propiedade privada confróntanse co dereito a gozar dunha vivenda digna, que os poderes públicos deben garantir. Pero establecida dita dualidade, Barceló especifica que «o inmediato desaloxo e detención dos ocupantes» débese levar a cabo cando se okupe a vivenda principal dunha persoa ou familia. Indica, con todo, que este sería un caso de delito menos grave de violación de morada flagrante, que se agravaría se se realiza con violencia ou intimidación. A mesma actuación asegura que está ampara para os casos de okupación de segundas vivendas, pois advirte que contan coa mesma protección legal que o fogar habitual, pois é un espazo «onde o lexítimo morador desenvolve aspectos da súa privacidade».

Respecto da okupación de inmobles non utilizados polo seu titular, o fiscal balear constata que hai numerosas sentenzas absolutorias polo eximente de estado de necesidade, ou porque a edificación usurpada non reúne as condicións mínimas para ser habitadas. Conclúe que o que se ampara coa actuación policial inmediata non é a propiedade, senón o seu uso, pedindo que se remitan ao xuíz os casos dubidosos.

Condenados ao ser sorprendidos okupando unha casa en Pontevedra

Na tarde do 11 de agosto do 2016, dous okupas intentaron acceder a unha vivenda do centro urbano de Pontevedra violentando a porta de acceso, á que provocaron importantes danos na fechadura e o marco. A súa forma de actuar fixo saltar as alarmas a varios veciños do inmoble, que se puxeron en contacto cos lexítimos propietarios. Deste xeito, apenas uns minutos máis tarde, presentáronse no piso a titular do mesmo e o seu fillo topándose cos dous okupas.

Sorprendidos, emprenderon a fuga. Mentres un logrou escapar levándose unha caixa de ferramentas, o seu colega non o tivo tan doado. E é que ao ter que axudarse dunhas muletas, tivo que descender lentamente polas escaleiras. Deste xeito, o fillo da propietaria tivo tempo de acadalo e comezar a sacarlle fotografías ata que, nun determinado momento, o okupa volveuse e golpeoulle coa muleta no rostro. Sufriu unha contusión malar da que tardou en curar catro días.

Multa e danos

Ambos acaban de ser condenados a pagar unha multa de 225 euros como autores dun delito leve de usurpación. En canto ao delito leve de lesións, este castigouse con outros douscentos euros de multa. Ademais, terán que facer fronte ao pagamento polos danos ocasionados na porta ?menos de 350 euros?, cantidade á que habería que sumar outros 290 euros do custo de ter que chamar de urxencia a un cerrajero para reparar a fechadura.

Na sentenza acredítase que, no momento de ser sorprendidos pola pontevedresa e o seu fillo, os agora condenados aseguráronse de que estaban convencidos de que a vivenda se atopaba baleira. De igual modo, alúdese a que se demostrou documentalmente que a porta do piso tiña danos no bombín da fechadura e ao redor desta, danos que terían determinado que se tivese que substituír finalmente a porta.

Sen violencia

Este cúmulo de circunstancias poñen de manifesto, segundo remarcan os maxistrados da Audiencia de Pontevedra, que a intención dos acusados era dispor do piso, «finalidade que se ve frustrada pola intervención da propietaria».

A resolución sostén que se dan os requisitos do delito de usurpación, tendo en conta que se trataba dunha «ocupación, sen violencia ou intimidación, dun inmoble, vivenda ou edificio que, nese momento, non constitúe morada dalgunha persoa». De igual modo, considérase que esta conduta levou a cabo «con certa vocación de permanencia», polo que, a nivel penal, pode ser cualificada «de ocupación».

Neste punto determinado, advírtese na sentenza de que non se podería falar de delito se os procesados fosen «autorizados para ocupar o inmoble, aínda que fose temporalmente ou en calidade de precarista».

---

---

---