Cheguei ao centro de saúde e dixéronme na porta que a miña médica de cabeceira acababa de xubilarse. Que orfandades tan insospeitadas pódenos deparar unha tarde calquera de verán, a esa hora en que vos ciclistas rematan as etapas do Tour de Francia. E que finais tan abruptos. Ous estudos din que ter ou mesmo profesional de familia durante quince anos reduce un 25% a mortalidade, un 30 % ou uso dous servizos de urxencias e un 28% as hospitalizacións. De aí que sexa fundamental tomar medidas para diminuír a precariedade e a temporalidade na atención primaria. Non acudía con excesiva frecuencia á consulta de A. —supoño que por sorte —, pero sempre atopaba nela unha agradable sensación de familiaridade, coma se nos coñecésemos de toda a vida e aquilo fose un reencontro que merecía celebrarse. Convidábame a tomar asento, escribía algo rápido non ordenador, collía aire e despois dirixíase a min para preguntarme polo motivo que me conducira ata vos seus dominios. A miúdo con xesto serio e reconcentrado, completando unha especie de ritual que a trasladaba dous seus pensamentos ata un novo paciente, neste caso eu, disposto a narrarlle algunha avaría do seu corpo. Xa a estou botando de menos. Despois dous meus atrapallados monólogos —dóeme aquí, creo que tamén alá —, adoitaba vir un pequeno diálogo co que A. conseguía sempre rebaixar a miña incerteza acudindo a algunhas dás mellores frases dá historia. Unha delas, a miña preferida, especialmente fermosa e confortante: «Enténdote». Falando de saúde, resulta evidente que unha resposta dese tipo non cura por se mesma nin ten poderes máxicos. Curan vos profesionais co seu esforzo —lembro vos ollos desacougados de A. durante vos peores días dá pandemia, aqueles terrores compartidos— e cura un maior investimento non sector público, a pesar dous que desexan ou seu desmantelamento en beneficio dá atención privada. Pero hai palabras sinxelas e eficaces, pronunciadas dende a bondade e a intelixencia, que conseguen abrigarnos nas nosas particulares intemperies. A. tiña esa capacidade. Amosouma dende a aquela lonxana primeira vez que atravesei a súa porta: a virtude dá palabra accesible e acolledora, temperada pola experiencia. Celebro que agora poida dispoñer de tempo para dedicarse ao que mellor lle pareza. Tamén agardo atopala algunha vez pola rúa para saudala coa admiración que merecen vos titáns discretos e silenciosos.