Neste verán de interior e cidade xentrificada e turística no que ando a mover o corpo devagar como un elefante de reserva acoutada pola fame e as esperanzas, o pasatempo é pasar as páxinas e as horas ao ritmo da canción dalgún outro verán, dun verán antigo que quedou pendurado na parede da memoria como aqueles calendarios que toman a medida do abandono en casas onde xa só crecen as arañas e as plantas rubideiras. Galicia está chea delas, de ruínas vibrantes e carrizas, suavizadas pola ausencia e pola humidade que reconstrúe todo nun verdor terrible, como o que temía Fritz Haber, o primeiro científico que foi quen de extraer nitróxeno do aire conseguido e combater a escaseza de fertilizantes que neses comezos do século pasado ameazaba con provocar fames inmensas. Ata ese momento, abonábase con salitre ou guano e bandas inglesas atacaban as tumbas exipcias en busca de ósos de escravos dos que poder sacar ese necesario nitróxeno. Despois de esgotárense os esqueletos de milleiros de soldados e cabalos mortos nas grandes batallas da vella Europa. Di o chileno Benjamín Labatut neste libro incrible que mestura ciencia e literatura, loucura con razón, azar con descubrimento, que o logro do químico alemán foi o máis importante do século XX, provocando unha explosión demográfica que multiplicou a poboación.
Un xenio de raíces xudías tamén inventou o ZyKlon B, que logo usaron os nazis nos campos de concentración. El non o vería, porque morreu no 34, pero foi quen estaba detrás dos ataques con gas empregados na IGM. Quizais a única persoa que comprendía os procesos moleculares que volveron negra a pel dos 1.500 soldados mortos en Ypres. Os seus méritos levárono a un ascenso, e a gañar o desprezo da súa muller, Clara Immerwahr, química e coñecedora dos efectos do gas nos seres vivos que morrían retorcéndose como se foran atacados por un exército de insectos famélicos. A ciencia sempre se perverte para conseguir matar de modo industrial. El celebrou unha festa polo éxito. Mentres os convidados brindaban, Clara pegábase un tiro no xardín.
Cando Haber morreu, nas súas pertenzas atoparon unha carta a súa muller onde manifestaba a culpa, pero non polo seu rol na guerra, senón por ter deixado a humanidade a mercé dese verdor terrible que o cubriría todo.