Aspromor, 40 anos traballando coa discapacidade: «Ía na miña 850 casa por casa a buscalos»

O 8 de decembro cumpriranse 40 anos desde que Aspromor (Asociación Pro -Minusválidos de Ortegal) iniciou a súa andaina, por iniciativa de Fernando Neto, cun grupo de pais. María José Fojo, actual directora técnica do centro, incorporouse en 1987. «Naceu para dar apoio escolar a persoas con discapacidade; con adultos empezou en 1990, cando entrou en funcionamento o centro ocupacional. Comezou nuns locais cedidos, en Ortigueira polas mañás e en Cariño , polas tardes. Eu ía co meu [Seat] 850 a buscalos casa por casa, e a levalos, facía 200 quilómetros diarios», lembra.

O centro ocupacional montouse nun espazo compartido coa Escola de Gaitas, no barrio do Ponto. «Foi cando asinamos o convenio coa Xunta e iso deulle certa estabilidade. Os primeiros anos intentamos ter presenza, que a xente soubese que existían as persoas con discapacidade, que estaban nas súas casas», repasa Fojo. No Ponto púxose en marcha un taller de cestos e alfombras, e o 850 substituíuse pola primeira furgoneta, «outro fito», cedida por Fademga (federación de asociacións a favor das persoas con discapacidade intelectual). «Iso deunos independencia», subliña. Á localización actual mudáronse en 1999, nunha parcela cedida polo Ministerio de Educación (agora, de Costas), e alí foron levantando as distintas edificacións, ata a residencia, operativa desde novembro de 2021. «Primeiro fíxose o pavillón de servizos e unha das naves», conta a máis veterana do equipo.

No centro ocupacional desenvolveron diversas actividades, desde seleccionar papel a fabricar palés de madeira, reparar envases de plástico (segue activo) ou xardinería, que xurdiu cun curso da Consellería de Familia e o Centro Especial de Emprego. Despois instalouse o invernadoiro, que pasou tempo pechado e recuperouse fai cinco anos. «Supuxo abrir as portas da asociación ao pobo, a inclusión, e unha das táboas de salvación [económica] de Aspromor», recalca Fojo. O taller de fregonas foi dos primeiros e tamén continúa: «É un produto que vai ao mercado, sae ao mundo real, eles veno e motívalles, están pendentes dos pedidos». A directora técnica recoñece que «as distintas fases de Aspromor foron lentas, pero houbo unha evolución». «Somos un centro pequeno e iso é unha vantaxe, é moi familiar, con atención directa e personalizada», subliña.

Araceli Blanco , xerente de a entidade, explica que na residencia, con capacidade para 28 persoas, hai 20 (15 prazas concertadas coa Xunta e cinco privadas). Tamén conta cun centro de día, con 21 prazas. No centro ocupación ofrecen 31 prazas e hai 20 cubertas, «porque hai moitas persoas con discapacidade que están nas súas casas, para quen vir aquí segue sendo un estigma social», coinciden ambas. Este ano, para conmemorar o 40 aniversario, decidiron organizar algunha celebración o día 8 de cada mes, pero a actividade «con máis repercusión», apunta Blanco , consiste nun proxecto de teatro inclusivo dirixido por Quico Bouza, con ensaios cada luns no Teatro de Beneficencia, e participación de numerosos voluntarios do pobo, músicos e entidades, á parte dos usuarios de Aspromor.

Planean unha festa da espuma, algún concerto ou unha xornada de portas abertas coas familias, peza «fundamental» desta entidade. «A relación con elas é clave, evolucionaron, ao principio non era nada doado ter a unha persoa con discapacidade no ámbito rural, illado», remarca Fojo. Blanco enxalza, ademais, «o traballo do equipo e os profesionais que o forman, pedra angular da asociación, esencial na evolución e a aprendizaxe, desde as coidadores ás cociñeiras ou as limpiaderas, todos a un tempo». Igual que o papel da presidenta, Maribel Lorenzo, e a xunta directiva. «Aspromor arrástrache, é unha gran familia», salientan Blanco e Fojo, pendentes do centro, unha ou outra, 24 horas ao día e 365 días ao ano.

Ademais de Blanco e Fojo, forman parte do equipo as coidadoras: Marta Álvarez, Ángela Balado, María Dolores Cabarcos, Coral Fontela, María del Mar Fraga, María José González e Paula Iglesias ; os monitores: María Isabel Fustes, Manuel Novo e Sandra López; a limpadora, Rocío Armada; o condutor, Miguel Rodríguez; as educadoras, Aline Riola e Esther Caabeiro; e Fernando Casas, en administración .

---

---

---