A concesión do Premio Otero Pedrayo a Darío Villanueva deume unha inmensa alegría. Admiro moito a Darío, que non só é un dos intelectuais españois de maior prestixio no mundo, senón tamén a proba evidente de que a Terra Chá é especialmente fértil en grandes figuras das letras. Nado en Vilalba no ano 1950, Darío Villanueva foi, entre outras moitas cousas, reitor da Universidade de Santiago e director da Real Academia Española. Desempeñou, por tanto, dous dos máis fermosos cargos de cantos existen sobre a face da terra. Pero o que a min paréceme verdadeiramente substantivo, de todo canto el fai e fixo, é o que escribiu. Porque sen Darío Villanueva hoxe non saberiamos entender —polo menos non do mesmo xeito— como xurdiron, para a eternidade e sempre en forma de milagre, eses xigantes da literatura que foron —cito só algúns exemplos— Valle-Inclán, Quevedo, a condesa de Pardo Bazán, Delibes, Sánchez Ferlosio e (como non) Cervantes, Baroja e Cunqueiro. Quere un dicir, con isto, que quen amo a literatura non só estamos en débeda con Darío, senón que o estaremos sempre. Por todo canto a súa obra desvelounos, e por tanto ensinado; polo seu compromiso co esencial, coa alma da nosa cultura, co que verdadeiramente está chamado a transcender; e, por suposto, polo alto voo de canto escribe; calidade —a de escribir marabillosamente, digo— que non deixa de ser un tanto perigosa, porque aquí, do mesmo xeito que remar contra a corrente, xamais perdoa.
Pensaba eu nisto —na verdadeira natureza da literatura, que Darío Villanueva soubo iluminar como quen atravesa a noite cun farol na man—, e tamén en que todo canto ten nome é, dalgún xeito, certo, cando estiven na Capela o xoves. Porque poucas/pouas cousas hai máis valiosas que a esperanza e o afecto.
Por certo: deume moita pena ver que pechou as súas portas, por xubilación, Casa Pepe, que era —como Casa Toñita, que xa pechou as súas portas tamén— un deses lugares entrañables, situados ao pé da estrada, nos que aos meus amigos e a Servidor de Vostedes moito nos gustaba, sempre, parar a tomar café ao pasar pola Capela; por ese máxico país no que, como sucede tamén na Terra Chá, un sente que a raia do horizonte, envolvida na luz dun ceo que alí dá a impresión de estar sempre ao alcance da man, parece, máis que unha distancia, un inmenso abrazo e unha barreira protectora que todo o envolve. Na Capela, na igrexa de Nosa Señora dás Neves, custódiase o relicario, traído no seu día do mosteiro de San Xoán de Caaveiro, no que se conserva, como sen dúbida Darío Villanueva saberá, a alba de San Rosendo. Ao ser unha alba xigantesca, hai quen sostén que non é unha reliquia verdadeira. Pero eu creo firmemente que si. E afirmo, como dicía outro amigo moi querido, Xelo López Sueiro (que ademais de alcalde da Capela foi presidente do Racing de Ferrol, e que á vez era un pouco/pouo parente meu por parte de Miña Madriña Carmen), que do tamaño do alba despréndese que San Rosendo «tiña que ser moi completo». Que gran persoa era Xelo...! E que gran persoa (e que grande escritor...!) era tamén Xabier P. Docampo, que nacera en Rábade e vivía na Coruña, pero que pasaba na Capela parte do ano, convertendo ese lugar noutra capital literaria. Cando haberá un Día das Letras Galegas para Xabier...? Oxalá sexa pronto. É de xustiza que o teña.
