Unha rede humanitaria formada por refuxiados que chegaron a Europa recibe asistencia desde Galicia a través das redes sociais. Denuncia aos piratas e alerta ás gardas costeiras turca e grega das embarcacións en perigo de naufraxio
24 ene 2016 . Actualizado ás 09:16 h.Son as dez da noite. Nalgún lugar da costa turca, por unha sinuosa estrada circula unha furgoneta abarrotada de refuxiados. Leva 30 adultos e cinco nenos. Entre os maiores van tres mozas e dous mozos duns 25 anos que remataron os seus estudos universitarios, con máster incluído nalgún caso. Unha delas, cristiá, dixo no seu traballo que se ía uns días de vacacións a Turquía. Desde Alemaña, o capitán da mariña mercante Mohammed, refuxiado sirio que leva cinco anos sen ver aos seus tres fillos que seguen no país, coñece as intencións do grupo porque lle preguntaron cal é o mellor momento para cruzar. En Vigo Anxos de Andrés recibe información directa dos viaxeiros a través dun reducido grupo de Facebook. Hai outro grupo máis amplo, unhas cen presentas, que forman o colectivo que presta soporte humanitario a estes refuxiados. «Cada unha desas persoas ten á súa vez outro grupo ao que entran só se teñen a alguén coñecido», explica esta viguesa que impulsou a asociación Refugees Welcome Galicia. A entidade empezou recollendo un colector de roupa que enviaron, xunto cos recolleitos noutros puntos de España, a Lesbos. Aquilo foi o comezo. O seguinte foi, fai case tres meses, a posta en marcha desta rede de axuda. «Temos moi claro que non estamos a axudar aos piratas, estamos a salvar vidas, informando ás gardas costeiras de Turquía ou de Grecia no momento no que recibimos a alerta dunha embarcación que está en perigo, porque os náufragos non son capaces de avisar, nin saben onde teñen que chamar cando entran en pánico», explica De Andrés. E insiste: «Dámoslles información que non lles dan os piratas, como que hai temporal con ondas de sete metros e polo tanto é un suicidio intentar cruzar». É estado do mar é algo sobre o que os piratas non informan «ou amenten para seguir vendendo pasaxes». O mal tempo foi o habitual durante estes últimos días.
Outro alicerce desta rede humanitaria está en Bélxica, chámase Ahmed e é un informático irakí que perdeu a toda a súa familia. Está á espera de que lle concedan asilo «que ao non ter familia lle tarde o dobre de tempo», indica Anxos de Andrés sobre este mozo de 25 anos que se expuxo un obxectivo claro con esta nova situación vital: axudar aos refuxiados e «desenmascarar aos traficantes: cando descobre a un pono nas redes sociais para que todo o mundo saiba quen é, ademais de trasladar esta información á policía». A prensa alemá dedicoulle unha ampla reportaxe a este informático. O seu coñecemento do idioma (o habitual na rede é entenderse en inglés) facilita a súa comunicación coa xente que sobe aos botes «que ás veces son do interior e algúns deles non viran nunca o mar», explica. Detalla así mesmo como é a mecánica habitual dos que intentan fuxir da guerra, empezando polo momento no que pagan entre 1.200 e 1.300 euros aos traficantes. Isto dálles dereito ata a tres intentos para cruzar se, por exemplo, son capturados e devólvenos a Turquía.
En ocasións o acordo inclúe o traslado ata a costa. Ocorreu coa expedición da mencionada furgoneta: Saíron ás sete da tarde dun hotel, tras mostrarlles a foto dun barco «que parece grande», explicaba De Andrés. Durante horas, as cinco da mañá (hora española) circularon por estradas secundarias. Chegaron a un oliveiral onde estiveron sentados outras catro horas e finalmente chegou un bus que os levou de novo de regreso: a gendarmería turca estaba preto de devandito oliveiral e no mar había forte temporal. «A próxima semana volverano intentar; a boa noticia é que lles devolveron o diñeiro», destaca De Andrés, tras sinalar que un dos universitarios é médico, musulmán e unha das mozas deixa aos seus pais no país, xunto cunha irmá, mentres que en Alemaña lle agarda outro irmán que é precisamente o que comunica toda a información ao resto compoñentes desta rede humanitaria.
Temoneiro, o máis espabilado
Os refuxiados embarcan en botes de goma, en iates «que a xente rica os vendeu para o despezamento e os piratas cómpranos por 5.000 ou 6.000 euros; son barcos que como lles entre unha vía de auga en dous minutos están no fondo», detalla De Andrés. Para cada un dos devanditos iates, os traficantes venden unhas 60 prazas a 1.200 euros cada unha. Un bo negocio.
No momento no que unha embarcación está lista para facerse ao mar, os donos da mesma elixen entre os refuxiados ao que consideran máis espabilado e pono de piloto, despois de fixar o rumbo. «Ao principio tivemos problemas con varias embarcacións que levan motor fueraborda: aos cinco minutos de saír se averiaba. Ocorreu ata que Mohammed, o capitán, explicounos que eran unha válvula que tiña que ir destapada e explicámosllo a base de fotografías».
Nos botes, as mulleres e os nenos van no centro e abaixo, co que se a auga entra son os primeiros en afogarse. Moitas veces o principal soporte que lles presta a rede de apoio árabe española é a tranquilidade a través do teléfono dun dos que van na embarcación. É así tamén como os teñen localizados. «O catro de xaneiro cando morreron 38 foi durísimo porque se oían os berros e dá igual que sexan en árabe eran impresionantes; aquilo foi moi duro». Na rede teñen a fotografía dunha das nenas que morreu entón. Unha tía súa está en Arabia Saudita e desde entón empezou a colaborar con esta rede de axuda humanitaria.
Nestes momentos, hai en chan turco uns dous millóns de refuxiados. O paso cara a Grecia é unha saída, pero logo intentan seguir cara a outros países europeos. As estimacións cifran nunhas dous mil presentas as que atravesan diariamente dun a outro país. Nos días de temporal dita cifra redúcese á metade a pesar do perigo que supón e que esta mesma semana rematou unha muller e a súa filla mortas por hipotermia ao chegar á costa grega.
Nos case tres meses que levan funcionando a mencionada rede humanitaria foron miles de persoas as que recibiron información, non só na travesía, senón no seguimento posterior: onde están os pasos fronteirizos abertos, os puntos de atención aos refuxiados, lugares onde hai comedores...
De todos os xeitos, non é a única rede deste tipo: «Estaba atendendo unha balsa e entroume unha mensaxe por privado para darme outras coordenadas distintas ás que me dicían eles; son unhas americanas que montaron o mesmo desde Texas, chámanse United Rescues, pero téñeno moito máis organizado e mesmo imparten un curso previo de adestramento, pero nós non temos tempo para pórnos a facer un adestramento de rescate...», explica Anxos de Andrés. E é que o esforzo se está empezando a notar, co seguimentos de embarcacións ata altas horas da madrugada. Por iso pide a colaboración de profesionais que poidan colaborar na atención das redes sociais (tlf 658101278) e seguir dando información a eses miles de refuxiados que para atravesar de Turquía a Grecia buscan datos en Vigo.