O estereotipo «agravouse» nun título onde elas son apenas o 13% en primeiro
16 may 2023 . Actualizado á 16:37 h.«Pénsoo nas mamografías. Se un home tivese que pasar por isto, deseñaríase outro sistema», di unha das profesoras. A situación na facultade na que estudaron e agora ensinan non pode estar máis descompensada. Neste curso, só o 13% das matriculadas en primeiro de Enxeñería Informática da Universidade da Coruña, a carreira da que salguen as mentes que pensarán programas como o das mamografías, son mulleres. É así desde o 2010, con cursos por baixo do 10%.
Unha realidade similar vívese nos campus de Santiago, cun 16%, e no de Ourense, da Universidade de Vigo, cun 12% de novas alumnas. O fenómeno é global. As mulleres non queren ser enxeñeiras informáticas. Nin o paro cero nin as boas condicións laborais son motivos suficiente.
«Que un 50% da poboación non está representada cando deseñamos sistemas informáticos? Si o creo», afirma Berta Guijarro, profesora na facultade máis veterana de Informática en Galicia e excoordinadora do seu centro de investigación asociado, o Citic. Alumna da primeira promoción, entón elas eran o 35%.
«Hoxe hai clases que dan pena. Se son tres, son moitas», comenta a súa compañeira Elena Hernández. «Son da promoción do 2005. É certo que sempre fomos menos, pero nunca tiven a sensación de ‘‘son a única''. A situación é moi crítica», engade Beatriz Pérez. «Hai menos, pero son os mellores expedientes», apunta outro matiz Virginia Matogueira.
A falta de informáticas nótana as empresas tecnolóxicas, os perfís das enxeñeiras son os máis buscados. «Cando se deseñan sistemas de información, as mulleres proporcionan outra forma de afrontar e facer as interfaces de usuario. Non por nada, se tes pluralidade no equipo, os puntos de vista son máis diversos e ricos», defende Nieves Rodríguez Brisaboa, Premio Nacional de Informática no 2019.
Pescudar o porqué deste desequilibrio que afasta ás mulleres dunha das formacións con máis proxección e mellores saídas laborais é a gran pregunta.
As dez docentes reunidas son mulleres de ciencia que non esquecen a parte social e emocional que leva aos mozos para elixir estudos e profesión. «O problema de que haxa poucas mulleres, ademais dun tipo de homes moi específico, vén polo estereotipo de friki informático que traballa en sotos e ten vocación de hacker. Que informáticas transcenden? Lisbeth Zalander ou a de gafas de CSI», expón Brisaboa.
Un problema do nome?
O estereotipo calou tanto nos últimos anos que ata un nome pode influír nunha decisión tan importante. «Que a carreira se pasara a chamar enxeñería, no lugar de licenciatura, creo que influíu», di Verónica Bolón. Pero non o explica todo.
Outros títulos tecnolóxicos tradicionalmente masculinizados como Enxeñería Naval ou de Obras Públicas teñen máis alumnas este curso en primeiro na UDC, un 26 e un 39%. O mesmo pasa na UVigo, cun 45% de alumnas en Enxeñería Aeroespacial ou un 20% en Electrónica.
Non só a palabra enxeñería pode botar cara atrás. «Teño grupos de prácticas sen rapazas. Pero, nos dous novos graos da facultade, Intelixencia Artificial e Enxeñería de Datos, son o 30 e o 37 %. Aí non aparece a palabra Informática», desliza Bolón.
As campañas para intentar reverter a situación non rematan de callar. «Igual estamos poñendo moito o foco nas nenas. Parece que as queremos culpar por non querer estudar a carreira», apunta Laura Castro, profesora e integrante do colectivo Hello Sisters!
Adriana Dapena, a vicedecana, propón un cambio. «Por que non facemos esta reflexión ao revés: por que hai tan poucos mestres?». Laura Castro engade: «Se os coidados non son importantes para os homes, non van ir a esas titulacións e sempre vai haber una descompensación».
Darse a coñecer pode ser un camiño para desdibujar o estereotipo. «As nenas saben o que fai unha doutora, pero, e unha informática?», pregunta Bolón. «O problema é que se descoñece. Hai que transmitir que ten saídas, que é un traballo cero rutineiro e que te relacionas con persoas de moitos ámbitos», remarca María Martínez. «Programar, a tecnoloxía, é fácil de aprender, o noso traballo precisa creatividade, empatía, liderado», apostila Ángeles Saavedra.
Cando as veteranas comezaron, a loita era a de demostrar que estaban á altura, a de dicir que querían unha bici ou un Exin Castelos por Reis. Hoxe, o tópico é máis forte. Contra el non hai un algoritmo, pero si un traballo desde os equipos de orientación nos institutos ás familias. «Todo filtra, desde os catro anos dese, ‘‘son a única en Robótica en extraescolares, non quero ir'', da miña filla», sentenza Beatriz Pérez.
