A reforma das pensións queda curta: Bruxelas expón un axuste anual en España de case 12.000 millóns
ECONOMÍA
Un informe da Comisión Europea sobre envellecemento sinala que haberá que adoptar medidas entre o 2026 e o 2030
20 abr 2024 . Actualizado ás 15:08 h.Xerro de auga fría para a reforma do sistema público de pensións que capitaneou o ministro José Luis Escrivá. Bruxelas, que no seu momento deu por bos os cambios introducidos -entre eles, indexar novamente ao IPC as pensións ou introducir o mecanismo de solidariedade intergeneracional (MEI) para nutrir o Fondo de Reserva da Seguridade Social-, sinala agora nun informe sobre envellecemento que os desequilibrios financeiros no sistema persistirán, de modo que España terá que facer axustes a partir do 2026. E non serán menores, xa que o documento publicado este venres pola Comisión Europea -o Ageing Report- elévaos a case 12.000 millóns de euros anuais.
En concreto, as medidas que deberán aplicarse para reequilibrar as contas suporán un axuste do 0,8 % do Produto Interior Bruto (PIB) entre o 2026 e o 2030, o que se traduce nuns 11.695 millóns de euros ao ano. Todo apunta a que esas medidas terían que iniciarse xa o próximo ano, que é cando Bruxelas avaliará os resultados da reforma que Escrivá pilotou cando era ministro de Inclusión, Seguridade Social e Migracións, posto que a reforma incluía o compromiso dunha revisión periódica de obxectivos, concretamente cada tres anos.
Así as cousas, de haber desvíos, o Executivo terá que introducir axustes de ingresos ou de gastos para devolver ao sistema público de pensións á senda da sustentabilidade, algo que estaría marcado por que o gasto en prestacións non exceda o 13,3 % do PIB.
Os cálculos da Comisión Europea non son halagüeños, xa que prevén que o gasto en pensións pasará o 15 % do PIB (o 15,1 % en concreto) no 2050 desde o 13,1 % actual. Deste xeito, empregando as estimacións de ingresos realizadas pola Autoridade Independente de Responsabilidade Fiscal (AIReF), España verase obrigada a acometer un axuste de oito décimas de PIB.
E é que a AIReF xa advertira con anterioridade (nun informe en outubro do pasado ano) que a reforma aplicada ás pensións non sería suficiente para garantir a sustentabilidade do sistema, posto que o gasto previsto, pese ao incremento dos ingresos, seguiría sendo excesivo. A Autoridade Fiscal xa apuntaba ao axuste adicional do 0,8 %. E non foi a única institución que cuestionou o alcance da reforma defendida por Escrivá, posto que o Banco de España tamén se mostrou crítico, insistindo en que a longo prazo non conseguiría equilibrar gastos e ingresos do sistema.
O país onde máis aumenta o gasto
Respecto ao último informe de envellecemento da Comisión Europea, publicado no 2021, Bruxelas confirma que España é o país no que máis se incrementa o gasto en pensións, xa que coas medidas incluídas nas dúas fases da reforma (no 2021 e o 2023) aumentouse nun 3,3 % do PIB na estimación de gasto para o 2050, horizonte temporal da reforma. Indo máis aló, o documento comunitario apunta que devandita porcentaxe escalará ao 5 % adicional do PIB no 2070.
Que explica esta escalada? Para Bruxelas está claro: a volta ao IPC para revisar anualmente as pensións (este ano subiron un 3,8 %, que se suma ao 8,5 % do anterior) e a «abolición» do factor de sustentabilidade deseñado polo Goberno do PP (aínda que nunca chegou a aplicarse), que vinculaba a revisión da contía da prestación á evolución da esperanza de vida. En calquera caso, a Comisión considera que as medidas para incentivar a prolongación da carreira laboral, atrasando a xubilación máis aló da idade legal, compensan «parcialmente» a expansión do gasto.
Do mesmo xeito, como factor de peso nese incremento do gasto o informe apunta a factores demográficos: o «rápido envellecemento» da poboación e a xubilación da xeración do baby boom, que se compensarán en parte polo incremento dos salarios e por a maior taxa de emprego. A partir do 2050, a tendencia demográfica «cesa» e deixa de presionar o gasto, que inicia unha contención «leve» nas dúas décadas seguintes.
No que respecta aos ingresos da Seguridade Social, crecerán un 1,7 % ata o 2050, debido ao aumento das cotizacións sociais vía MEI, así como polo novo sistema de cotización de autónomos por ingresos reais e pola subida das bases máximas da cotización. Deste xeito, os ingresos suporán o 14,6 % do PIB en o 2050, para retroceder ata o 14 % no 2070.
A evolución que se agarda de ingresos e gastos traducirase nun desequilibrio do sistema que acadará a súa máxima cota no 2053, cun 3,1 %, para logo estabilizarse en torno ao 2,7 %.
O Goberno chama á calma
O Goberno chamou á «tranquilidade» e asegurou que a previsión de gasto en pensións sobre o PIB que a Comisión Europea prevé para España ata o 2050 (un 15,1 % do PIB) só supón unha décima máis da cifra da previsión reflectida na reforma das pensións.
Por iso, fontes do Ministerio de Inclusión, Seguridade Social e Migracións pediron agardar á «foto global» e avaliar tamén as proxeccións de ingresos xerados polas medidas, que emitirá a AIReF nas súas conclusións no 2025.
«En 2025, a AIReF publicará e enviará ao Goberno un Informe de Avaliación coas proxeccións do impacto estimado das medidas adoptadas a partir do 2020 para fortalecer os ingresos do sistema público de pensións no período 2022-2050. Esa será a foto global que estamos a agardar», recalcan.
As mesmas fontes chamaron á «tranquilidade e esperanza», xa que a economía española e o mercado laboral están a mostrar un «gran dinamismo» e as proxeccións do PIB de distintos organismos melloraron, mentres que o emprego «mellora os rexistros agardados», con 21 millóns de afiliados. De igual xeito, desde o ministerio aseguraron que as reformas sobre o sistema están a dar «resultados moi evidentes», a pesar de que as medidas non están despregadas por completo.
«Fronte á concepción clásica de endurecer os parámetros do sistema, a reforma das pensións combinou de forma equilibrada elementos na contención do crecemento do gasto con medidas destinadas a reforzar os ingresos do sistema. Ademais, protexendo a quen máis o necesitaban en momentos verdadeiramente complexos, como a pandemia e a crise económica derivada da agresión rusa a Ucraína », subliñan.