A construción agora en ruínas rexurdirá grazas á realidade aumentada
09 abr 2024 . Actualizado ás 05:00 h.A torre-fortaleza de Castro de Montes, na parroquia de San Miguel de Presqueiras (Forcarei), é o símbolo da comarca histórica de Terra de Montes. Con todo, hoxe case non queda nin rastro da torre nin da comarca. O territorio foi esnaquizado administrativamente de forma un tanto artificial. A torre-fortaleza, pola súa banda, quedou reducida a unha chea de pedras que custa imaxinar como centro de poder da antiga comarca.
Pero iso pronto podería cambiar. A Asociación Amigos dá Terra de Montes propúxose insuflarlle vida a este símbolo comarcal. Primeiro expuxo unha reconstrución real, pedra a pedra, como se fixo no seu día co mosteiro de Aciveiro. Con todo, a Consellería de Cultura deixou claro desde o primeiro momento que unha reconstrución física era inviable, así que o colectivo puxo sobre a mesa o seu plan B: unha reconstrución virtual. Aí, a Consellería anunciou un respaldo que o mes pasado traduciuse nun compromiso firme de contratar o proxecto.
«O que queremos facer é un levantamento topográfico para crear un modelo dixital en 4D. Queremos que a reconstrución non sexa só unha recreación artística con fins didácticos. Queremos que reproduza os espazos tal como eran segundo as descricións que chegaron ata nós, coas dimensións reais e os materiais que correspondan. Buscamos unha perfección técnica para que ese traballo poida ter máis aplicacións que a turística ou divulgativa», explica o presidente da Asociación de Amigos dá Terra de Montes, Tomás Sancho.
A idea é editar un vídeo de curta duración no que se mostre como era esa torre-fortaleza e a súa relevancia, de forma que os escolares poidan comprender o pasado comarcal de forma visual e sinxela. Ademais, crearase un modelo manipulable que se poderá explorar virándoo e deixarase aberta a posibilidade de incorporar personaxes á escena.
A reconstrución virtual estará dispoñible na web. Nas ruínas da fortaleza en Presqueiras colocarase un cartel cun código QR para escanear que permitirá penetrarse nun mundo de realidade aumentada na que o edificio emerxerá dos restos reais. Tamén se estudará ofrecer unha experiencia de realidade virtual, a través de lentes que permitirían entrar no edificio e pasearse por el.
A reconstrución virtual farase en base a medicións realizadas nas ruínas e á documentación escrita que se conserva na que se describe o monumento, como as declaracións do xuízo aos Irmandiños tras a destrución da torre-fortaleza de Castro de Montes.
Destruída polos Irmandiños
A fortaleza foi construída en tempos do bispo Gelmírez sobre un castro natural que foi tamén un campamento fortificado romano, entre os actuais lugares de Outeiro e Morgade. Levantouse cando Terra de Montes cobrou independencia como comarca, xa que ata entón formaba parte da mitra compostelá. A fortaleza centralizaba o control da Igrexa sobre a zona. Levantábase sobre unha pequena península rodeada polo río Presqueiras e o Castro, afluente do Lérez. Era vivenda dos xuíces merinos, os servidores e os soldados-alguaciles. Como centro administrativo da comarca, desde a fortaleza impartíase xustiza, cobrábanse os impostos e ofrecíase defensa ante posibles invasores. Por esta razón, considérase que foi aceno de identidade de Terra de Montes durante 400 anos.
A fortaleza ardeu a consecuencia dun incendio declarado nos montes da contorna en 1452 e, tras ser reconstruída polos arcebispos Alonso de Fonseca II e III, foi destruída de novo en 1468 polos Irmandiños, na loita dos campesiños contra o poder da nobreza civil e relixiosa, polos seus habituais abusos na época medieval. A pesar da súa reconstrución e restauracións, só mantivo un estado aceptable ata 1485. A progresiva deterioración e a ausencia dunhas mínimas condicións de habitabilidade e de seguridade fixeron que en diante os xuíces merinos trasladásense a vivir a Soutelo, que desde entón pasou a ser Soutelo de Montes.