A adaptación do director de escena subleva á crítica italiana, que fala de «vacuas provocacións», pero el dá por cumprido o obxectivo do festival
16 ago 2025 . Actualizado á 07:00 h.O Festival Rossini de Pésaro naceu en 1980 coa única misión de redescubrir o repertorio do ilustre compositor italiano. Moitos pensaron entón que non duraría máis que un puñado de veráns. En que biblioteca ou faiado exhumaríase algo mellor que O barbeiro de Sevilla ou Guillermo Tell? Ou Semiramide e Tancredi? O entusiasmo calou bocas porque non tardou en converterse nunha cita de proxección internacional, cunha programación que non só abarca producións operísticas, senón tamén concertos líricos, obras relixiosas, cantatas, música de cámara...
Nesta 46.ª edición, a fichaxe de Calixto Bieito (Miranda de Ebro, Burgos, 1963) para abrir fogo axitouse como reclamo para atraer novos públicos e pór ao día as postas en escena do festival. Non en balde tratábase dun dobre desafío para o director de escena mirandés e responsable artístico do bilbaíno teatro Arriaga: non só debutaba en Pésaro, senón que lle correspondía inaugurar o propio festival. E, ademais, cun título da complexidade de Zelmira, nas antípodas da lixeireza e o chisporroteo da ópera bufa.
A montaxe estreouse o pasado 10 de agosto, a última función será o martes 19 e as críticas en Italia foron demoledoras. Repróchaselle «falta de coherencia», ao reducirse todo a «vacuas provocacións» e apréciase un talante «canso e apagado», nada que ver «co que tiña hai 25 anos cando sacudía o mundo da ópera».
A trama orixinal de Zelmira ambiéntase na illa de Lesbos, remite á Antigüedad clásica e é unha maraña de relacións, desvelos e emocións que levan ao extremo aos personaxes.
«Eu creo que a historia é moi sinxela. Abórdase a lealdade filial, o amor, a traizón... A protagonista é unha muller acusada de cometer delitos que non cometeu. Iso si, o que non fago é seguir unha narrativa lineal, senón emocional. Sigo as pautas de Rossini, e os cantantes sentíronse moi cómodos», explica Calixto Bieito, unha semana despois de ser apupado por un sector do público que non captou a súa mensaxe. «Foron dúas persoas e non máis, eu estiven alí e podo dicilo claramente. Sentinme moi arroupado. O festival cumpriu co seu obxectivo, que era entrar no debate e nunha especie de vangarda», subliña o director de escena mirandés, que seguramente non esqueceu a pitada histórica que recibiu hai dous anos en Nápoles pola súa visión de Maometto II, tamén de Rossini.
Naquela ocasión acusoullo de atafegar aos espectadores con «un revoltijo cacofónico de achados escénicos fútiles e pretensiosos». Agora tampouco convenceron as pantomimas, nin as relacións homoeróticas, nin o amamantamiento dun pai pola súa filla —en alusión ao motivo mitolóxico da Caritas Romana—, nin a resurrección dun personaxe morto que cobra unha relevancia omnipresente.
Tamén se cuestionou o uso do escenario do auditorio Scavolini, un antigo pavillón de baloncesto que permite unha panorámica de 360°, porque nos números de conxunto había unha separación excesiva entre os cantantes, ningúns daban as costas ao público e a acústica resentíase.
Efecto envolvente
O foso da orquestra, situado no centro do escenario, é unha fórmula que non xerou tantas protestas. A plataforma luminosa (de 30 metros de longo e 12 de ancho), con buracos cheos de auga ou terra, dá moito xogo e realza o espectáculo. O efecto envolvente é unha baza segura, e tamén foi o único que gustou na última produción de Zelmira montada en Pésaro hai 16 anos.
Aquela proposta tiña o sinal de Giorgio Barberio Corsetti e ofreceuse no Vitrifrigo Area, unha instalación polivalente que acolle eventos musicais e deportivos. A pesar de a expectación que espertara, apupoullo o día da estrea porque non convenceron nin o espello xigante que duplicaba a presenza dos personaxes, nin os uniformes de camuflaxe, nin as metralletas, nin o clero ortodoxo...
Non teñen sorte as montaxes de Zelmira en Pésaro, pero si a execución musical. Do mesmo xeito que no 2009 triunfaron Juan Diego Flórez, Gregory Kunde e Kate Aldrich, baixo a dirección de Roberto Abbado, agora foi a quenda de Lawrence Brownlee, Enea Scala e Anastasia Bartoli, ás ordes de Giacomo Sagripanti. A Orquestra do Teatro Comunale di Bologna, unha vez máis, desatou o entusiasmo dos espectadores.
Zelmira é a ópera coa que Rossini fíxose respectar en Europa. Compúxoa co público xermano en mente e non só anticipa o estilo romántico, cun fluxo musical continuo, senón que ten arias tan pirotécnicas que o mesmo levan á éxtase que ao delirio. Ideal para os melómanos que en Pésaro non só gozan das praias. Os ingresos de despacho de billetes roldan os 800.000 euros e o volume de asistencia chega ás 14.000 persoas. É un festival consolidado, coa dirección artística de Juan Diego Flórez e a intendencia do seu compatriota, Ernesto Palacio, outro gran tenor peruano. As voces en Pésaro, a patria moza de Rossini, cóidanse con mimo.