«Creo que a miña elección volve demostrar outra vez que na cultura contemporánea, o aparentemente menor ou xeograficamente periférico constitúe unha achega fundamental», di o actual director do Centro de Arte Dúas de Maio cuxa designación elevará este martes o responsable de Cultura Miquel Iceta ante o Consello de Ministros
05 jun 2023 . Actualizado ás 23:12 h.O ministro de Cultura, Miquel Iceta, elevará este martes ao Consello de Ministros o nomeamento do especialista en arte e comisario galego Manuel Segade como novo director do Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, segundo informou o ministerio. Nunha primeira valoración, os creadores acollían con optimismo a noticia porque, anotaban fontes do sector, a elección de Segade premia un labor profesional e un proxecto desenvolvidos en España e coa arte contemporánea español no foco da súa mirada, así como a unha persoa moi pegada ao movemento da rúa e o que se crea na súa contorna, que acode ás galerías e ás exposicións e está moi pendente do pulso dos artistas.
Actualmente e desde o 2015, director do Museo Centro de Arte Dúas de Maio (Móstoles), dependente da Comunidade de Madrid, Manuel Segade (A Coruña, 1977) foi o candidato que obtivo maior puntuación no proceso selectivo e é a proposta de Iceta para ocupar o posto de director do Museo Reina Sofía, vacante desde a marcha en xaneiro de Manuel Borja-Villel.
Manuel Segade expresou o seu agradecemento ao comité de expertos, ao real padroado e ao ministerio de Cultura pola oportunidade que se lle brinda de dirixir o museo. «Creo que a miña elección volve demostrar outra vez que na cultura contemporánea, o aparentemente menor ou xeograficamente periférico constitúe unha achega fundamental», dixo para admitir que está «moi feliz e con moitas ganas» de afrontar a tarefa encomendada e «ofrecer o mellor Museo Reina Sofía do que sexa capaz», subliñou.
Así, asegurou, o seu nomeamento é tamén un «orgullo» para o Museo Centro de Arte Dúas de Maio de Móstoles, institución en que, dixo, a Comunidade de Madrid ten «un dos museos de arte contemporánea máis importantes de España».
Segade expresou o seu respecto e admiración polo resto das candidaturas pero lamenta que «non se respectou o segredo que garantían as bases do proceso».
«Criticar á persoa é criticar ao museo»
En declaracións realizadas a Europa Press, o pasado febreiro, Segade reprobou as críticas á súa agora antecesor, Manuel Borja-Villel, afirmando que con estes ataques se estaba cometendo unha inxustiza co seu traballo e engadía que «criticar á persoa é criticar ao museo».
«Algunhas presentas da arte foron violentas. Creo que o manifesto coas firmas demostra que houbo un gran malestar coa actitude na que se valora o seu legado e creo que é de ben nado ser agradecido. Por iso, é importante, aínda que se discrepe de certos temas da súa programación, defender o seu traballo. En realidade, criticar á persoa é criticar ao museo. O fundamental é entender que esa institución acadou un nivel internacional e non tantas institucións españolas poidan presumir de iso», aseguraba. En leste mesmo sentido, Segade insistía en que conseguir situar ao Reina Sofía a nivel internacional supuña un labor que se debe aplaudir» e incidía en que Borja-Villel fixo un traballo «fantástico» durante os últimos 15 anos.
O ministro de Cultura e Deporte, Miquel Iceta, destacou este luns a «independencia» que guiou o proceso de elección do novo director do Museo Reina Sofía, o historiador da arte Manuel Segade, actual responsable do Centro de Arte Dúas de Maio CA2M de Móstoles (Madrid). «Este é un proceso que empezou o 10 de febreiro: un comité internacional de expertos fainos unha proposta e optamos pola persoa coa maior puntuación. Non hai maior garantía de independencia na dirección do museo que esta», declarou aos medios antes de entrar á cerimonia de entrega dos Premios O Ollo Crítico, de RNE, segundo recolle Efe.
Iceta optou por Segade por ser o de maior puntuación da terna que presentou o comité de expertos designado para ocuparse do proceso de selección e que presentou aos finalistas nunha reunión do pleno do padroado do Museo Reina Sofía.
«Xa falei con el e feliciteille», agregou o ministro, que elevará a súa proposta ao Consello de Ministros para que ratifique o nomeamento.
O ministro quixo ademais responder á petición do Partido Popular de atrasar ata despois das eleccións do 23J o nomeamento da persoa que substituiría a Manuel Borja-Villel na dirección do Reina Sofía: «Postergalo fose politizar o nomeamento», resolveu con rotundidade.
Segade é licenciado en Historia da arte pola Universidade de Santiago de Compostela. Exerceu como coordinador de programación do espazo Metrònom da Fundación Rafael Tous d'Art Contemporani de Barcelona e como comisario xefe do Centro Galego de Arte Contemporánea (CGAC). Ademais, ha comisariado durante dúas décadas (2003-2023) numerosas exposicións en institucións nacionais e internacionais.
Segade toma as rendas do museo durante os próximos cinco anos tras imporse entre a terna proposta polo comité de expertos que asesora ao padroado da pinacoteca, aínda que o proceso parecía apuntar que a elección sinalaría a unha muller, xa que había máis candidatas que candidatos. Entre eles, outro galego, Gabriel Pérez-Barreiro.
O comité de expertos encargado da selección final, segundo as normas do concurso publicado o 10 de febreiro no BOE, concluíra o seu labor o venres. Entre os nove candidatos iniciais había cinco mulleres -ningunha española- e catro homes, case todos por amais dos cincuenta anos.
Tres das posibles gañadoras eran mexicanas: Sofía Hernández Chong Cuy (Mexicali, 48 anos), exdirectora do Museo Tamayo e a mellor colocada segundo algunhas apostas; Magalí Arriola (Cidade de México, 53 anos), directora actual do Tamayo; e Viviana Kuri (Cidade de México, 53 anos) á fronte o Museo de Arte de Zapopan (MAZ). As outras dous aspirantes eran Rosana Carrete (Montevideo, 54 anos), directora do Museo Cabildo de Montevideo; e a italiana Cristiá Collu (Cagliari, 57 anos), a cargo de a Galería Nacional de Arte Moderna e Contemporánea de Roma, segundo informa Miguel Lorenci, da axencia Colpisa.
Entre os homes había dous españois -ademais de Segade- e un arxentino: Gabriel Pérez-Barreiro (A Coruña, 53 anos), exdirector e conservador xefe da Colección Patricia Phelps de Cisneros e asesor da coleccionista venezolana; Bartomeu Marí (Eivissa, 57 anos), filósofo e exdirector do Macba; e Ferrán Barenblit (Buenos Aires, 56 anos), exdirector do CA2M de Móstoles e do Macba de Barcelona.
A comisión de expertos que elixiu a estes aspirantes e á terna definitiva estaba formada por Christophe Cherix, conservador do MoMA; Cuauhtémoc Medina, conservador xefe do Museo Universitario de Arte Contemporánea (MUAC); Joanna Mytkowska, directora do Museo de Arte de Varsovia; Gloria Moure, exdirectora do Centro Galego de Arte Contemporánea; e María Nicanor, directora do Smithsonian Design Museum (EE.UU). Iceta ten a última palabra e trasladará a súa decisión ao Consello de Ministros, que se reúne este martes e podería aprobar a elección do responsable de Cultura.
Herdanza envelenada
Segade recibirá unha herdanza envelenada e un museo ao ralentí. Borja-Villel abandonou o seu despacho o 20 de xaneiro, deixando a xestión en mans do subdirector xerente, Julián González Cid, e da subdirectora artística, Mabel Tapia. Nestes meses a actividade foi case nula. Só está en cartel unha exposición temporal dedicada a Colección Susana e Ricardo Steinbruch, mecenas do museo.
Deberá manter ou reverter a última e personalísima reordenación da colección estable na que Borja-Villel deixou o seu selo desde o 2021 cunha dirección que foi de todo menos tranquila. Un discurso que conclúe na actualidade, con obras alusivas aos anos da sida, á catástrofe do Prestige e inclúe as pancartas do 15-M. Nos seus tres lustros de goberno a polémica aflorou na súa xestión con críticas feroces e adhesións inquebrantables á súa peculiar forma de facer, que alterna as exposicións máis difíciles coas blockbusters dedicadas a Dalí e a Picasso, que lle permitiron superar os catro millóns de visitas nos anos anteriores á pandemia. É agora un de comisarios a Bienal de Sãou Paulo e asumirá o labor coordinador da ampliación do Museo Nacional de Arte Contemporánea en Barcelona (MNAC) e o resto de museos cataláns.
Borja-Villel estivo a apunto de presentarse ao concurso antes de entregar a súa dimisión. Chegou á dirección do museo no 2008 con José Luis Rodríguez Zapatero como presidente, tras gañar por unanimidade o concurso internacional convocado por Cultura, que designou a un comité internacional que seleccionou a un candidato entre os 29 aspirantes. José Jiménez, entón director xeneral de Belas Artes, presidiu un xurado integrado por Bruno Corà, Marta Gili, Simón Marchán, Hans-Ulrich Obrist, Rosa Oliveirais e Alfred Pacquement. Comunicou a súa decisión o 22 de decembro ao padroado do museo, presidido polo entón ministro de Cultura, o galego César Antonio Molina, en sesión extraordinaria, e despois someteuse a votación. Das 29 candidaturas, 22 procedían de España, 3 de países europeos, 2 dos Estados Unidos, unha de Iberoamérica e outra de Asia. Borja-Villel acabou impóndose a Enrique Juncosa, director do Museo Irlandés de Arte Moderna de Dublín. Viviu logo dúas renovacións con Mariano Rajoy á fronte do Goberno.