O escritor xaponés é un mestre da combinación entre realidade e fantasía
25 may 2023 . Actualizado á 05:00 h.O día 1 de abril de 1978, á unha e media do mediodía, o xogador estadounidense de béisbol Dave Hilton, por entón nun equipo xaponés, fixo unha gran xogada no estadio Jingu, en Tokio. Foi tan boa que nese momento un dos espectadores, un mozo de 29 anos que gañaba a vida traballando na súa propia tenda de discos, tivo unha revelación: ía escribir unha novela. Esa mesma noite, a man e na cociña da súa casa, comezou a escribir. Corenta e cinco anos, un mes e vinte e tres días despois, Haruki Murakami, aquel mozo, agora un escritor consagrado, traducido a cincuenta idiomas e favorito para o Nobel desde hai polo menos unha década, foi galardoado co Princesa de Asturias das Letras. A combinación de realidade e fantasía, e a súa forma de abordar os grandes problemas da humanidade, sobre todo a soidade en sociedades aparentemente hiperconectadas, valeulle un premio que, como sucedeu xa en catro ocasións, pode ser a antesala do Nobel.
O xurado, presidido por Santiago Muñoz Machado, director da Real Academia, valorou «a singularidade da súa literatura, o seu alcance universal, a súa capacidade para conciliar a tradición xaponesa e o legado da cultura occidental nunha narrativa ambiciosa e innovadora, que soubo expresar algúns dos grandes temas e conflitos do noso tempo». Aí están, na vintena de libros de narrativa que publicou, eses personaxes desvalidos ante a soidade, as dúbidas sobre o valor da súa propia existencia, o labirinto das grandes cidades e incluso o terrorismo. «A súa voz, expresada en diferentes xéneros, chegou a xeracións moi distintas. Haruki Murakami é un gran corredor de fondo da literatura contemporánea», conclúe a acta do xurado.
Aquel afastado día de primavera de 1978 en que viviu un episodio case propio do realismo máxico supuxo tamén un punto de conexión entre dous aspectos cruciais na vida do escritor: a literatura e o deporte. Antes, Murakami, nacido en Kioto e fillo de profesores de Literatura, recibira unha educación cunha grande influencia da cultura estadounidense. Rematados os seus estudos de Literatura Grega, traballou nunha tenda de discos e puxo un bar no que soaba continuamente jazz. Ningúns destes episodios atópanse en textos como Tokio blues, a novela que o lanzou á fama internacional.
A raíz do éxito dese libro, sentiu que era un estraño no seu propio país e instalouse durante uns anos en América e Europa, para regresar a Xapón tras os momentos difíciles do terremoto de Kobe, cidade na que residira un tempo, e o ataque con gas sarín ao metro de Tokio. Estes feitos aparecen nas súas obras, igual que a súa afección polo deporte. Hoxe, aos 74 anos, xa non participa en maratóns nin outras probas de resistencia extrema, pero se deita moi pronto para levantarse de madrugada a correr. Como explicou nalgunha entrevista, «traballar en algo artístico é unha actividade insana» que debe compensarse con «unha vida equilibrada e deportiva». É do que trata un dos seus libros máis coñecidos: De que falo cando falo de correr. Aprendeu do deporte outra cousa moi importante: a entender «a bela arte da derrota, que é sempre dunha profundidade maior que o da vitoria».
Hai apenas un mes chegou ás librerías a súa última obra, cuxo título, en tradución literal, é A cidade e os seus muros incertos. Trátase dun texto de 1.200 páxinas que é a súa primeira novela en seis anos. En España aparecerá xa no 2024, segundo anunciou Tusquets, o selo que o edita desde comezos de século. O escritor xaponés foi traducido a cincuenta idiomas e gañou con anterioridade os premios Xerusalén e Kafka. Ninguén descarta que uns días antes de viaxar a Oviedo para recoller o Princesa de Asturias reciba outra chamada: a da Academia sueca. Con seguridade, o xurado tivo en conta tamén esa posibilidade.