«Blonde»: máis luces que sombras no tormento vital de Marilyn Monroe filmado por Andrew Dominik

Conservo un recordo afastado pero intensísimo da lectura de Blonde, a novela na que Joyce Carol Oates navegou polas borrascas da atormentada mente de Marilyn Monroe. O texto de Oates tiña algo de relato cara ao interior. E moito da grande experiencia da escritora norteamericana na sondaxe das zonas máis atormentadas da mente humana. Trataba moito máis das experiencias traumáticas que constrinxiron ata a destrución a existencia de Norma Jeane Baker que dos detalles da súa carreira ou a súa vida en Hollywood, aínda que as case mil páxinas torrenciais do libro daban para unha opera summa.

A película de Andrew Dominik viviu un proceloso camiño. Comezou a rodarse no 2019. E tras a pandemia, Netflix ?dona do proxecto- quixo que fosen eliminadas da montaxe final algunhas secuencias de espidos da cubana Ana de Armas, esa excepcional Marilyn de Dominik, que a plataforma consideraba escabrosas e que podían ocasionarlle unha cualificación por idades non rendible. Triste senón o de Marilyn. Pasaron 60 anos da súa morte e os mercadores seguen tratándoa como a carne da que extraer pasta gansa. Finalmente, o filme compite polo León de Oro nesta Mostra, con categoría dunha das grandes primicias da tempada cinematográfica. E estrearase en Netflix o día 28 deste mes. Nunca saberemos se o director tivo que deixarse moitos pelos na gatera nese pulso coa plataforma.

Non estou seguro de que a interesante película de Dominik estea á altura da súa base literaria. O monólogo interior da actriz como base do seu suplicio está acompañado por unha montaxe moi persoal, un traballo convulso que si se compadece co tormento vital que pesou tanto na existencia de Marilyn que rematou por esmagala. E a súa narración é (moitas veces) intencionadamente inaprensible. Constrúese sobre unha concentración en dúas ideas-forza: a do trauma polo pai que nunca coñeceu, e ao que buscou toda a súa vida. E a da maternidade prohibida.

A primeira delas aparece moi subliñada nas relacións con ningúns dos homes primordiais na súa vida, nos que buscaba a figura paterna e protectora. Un Joe Di Maggio que a maltrataba fisicamente ?aínda que, xa separados, mantivesen unha afectividade estreita- e un Arthur Miller que nunca soubo pór en valor a profundidade intelectual daquela muller onde todas as miradas devoraban o superficial. Hai un terceiro home. Clark Gable, esencial nos últimos meses de Monroe, durante a rodaxe daquel panteón tanático irrepetible, The Misfits, de John Huston, que aquí titularon zalameramente Vidas rebeldes.

Por iso non comprendo a exclusión en Blonde de imaxes da rodaxe ficcionado deste filme de Huston e de como ela se refuxiou en Clark Gable. Un material tan relevante na última parte da novela de Joyce Carol Oates. Pode ser unha cuestión de dereitos de imaxe innegociables. Pero a súa ausencia fractura o tramo final do filme. E parece precipitalo nesa indagación do pai (que outra cousa foi para ela Gable) central toda a película ata caer no innecesario subliñado Andrew Dominik introduce no seu guion a rodaxe de só ningunhas das películas da carreira de Monroe: na primeira delas, Eva ao espido, desempeña xa unha composición dixital que lle permite que Ana de Armas introdúzase no lugar de Marilyn na secuencia orixinal do filme de Mankiewicz onda George Sanders. Iso farao despois nOs cabaleiros prefírenas louras e en Con saias e ás toas, na cal vemos a Ana de Armas no coche-cama do tren onda Tony Curtis. É un acerto que transmite unha sensación onírica, esa irrealidade que fai que Ana de Armas pareza habitar dentro e fóra da acción. Como personaxe que dialoga e como narrador externo.

A outra columna central de Blonde é a do ansia de maternidade, unhas veces errada naturalmente. E outras impedida por abortos que -no momento no cal Marilyn relacionouse con Kennedy- encadéanse na historia como violentamente forzados por homes do Gobierno. E aquí xorde a peor decisión de Andrew Dominik. Tan grave na súa dubidosa moralidade que é case invalidante. As imaxes do feto que (literalmente) fala coa actriz para reprocharlle a interrupción do embarazo é -moito máis grave que un soberbio ridículo- unha inconsciencia ou algo peor, moito máis se pensamos na situación que vive a lexislación nos Estados Unidos.

Esa viaxe de Marilyn Monroe ao fondo da súa mente en Blonde é unha viaxe desigual. En moitos momentos sento que me están envolvendo e atrapando emocionalmente nunha elexía da fraxilidade á cal Ana de Armas achega uns rexistros interpretativos colosais, que parecen saber chegar ás raíces do trauma en cada xesto ou mirada. Outros, como na secuencia de sexo con Kennedy, semellan extraídos doutra película -ben zafia- na súa torpe resolución.

Saio de Blonde, en calquera caso, sentindo que -con erros de vulto e logros innegables- asistín a unha exploración da dor dunha muller cuxo calado no inconsciente colectivo soamente puidemos chegar a entender cando levaba tempo morta. Porque, ademais da súa arte, a súa vida foi unha sucesión de utilizacións -polas súas parellas, pola industria de Hollywood como máquina trituradora de seres humano, polo poder absoluto da Casa Blanca- que a elevan a mito. Fixar que en xullo estrearon un filme sobre outra icona do século XX americano.

Elvis. E aquilo pareceu do todo irrelevante, cando agora chega Blonde e todos os focos do show-business mundial viran cara ao Lido. Permito unha recomendación final: existe sobre a actriz outro texto -unha non fiction novelada- titulado Últimas sesións con Marilyn, de Michel Schneider. É un texto fastoso, cun dos seus psiquiatras, Ralph Greenson, que sae desa relación de décadas con ela perdidamente namorado, nunha transferencia con aires de traxedia. Creo que supera aínda en calado e en alcances ao de Joyce Carol Oates. Editouno Alfaguara no 2008 e aínda poden atopalo e perderse nel.

---

---

---