A batalla xudicial pola autoría da canción hase arquivado tras a morte do último autor que se atribuíu ter posto música aos famosos versos de Castelao
15 feb 2019 . Actualizado ás 20:49 h.Quen puxo música aos que talvez son os versos máis famosos de Castelao ? Eses que escribiu para unha muller de nome Lela no primeiro acto da súa obra de teatro Os vellos non deben namorarse. Quen é xa que logo o autor da canción que sublimaron a voz de Dulce Pontes e a gaita de Carlos Núñez e que despois fixo viral a viguesa Eva Carreiras ao interpretala na edición do 2006 de Operación Triunfo? Dous mestres galegos atribuíronse ese mérito: Rosendo Mato Hermida (Vilalba, 1914) e José Miguel Santiago Sánchez (Vilagarcía, 1937). O primeiro faleceu en 1994 e o segundo deixou este mundo o pasado día 9 sen que se resolveu a cuestión. Ao falecer, a batalla xudicial que se estaba librando nos xulgados pola paternidade do tema foi arquivada e o misterio de Lela se ha ir á tumba. Talvez, para sempre.
Castelao escribiu Os vellos non deben namorarse no seu exilio neoiorquino para intentar matar a morriña que lle invadía. A obra estreouse en 1941 en Buenos Aires e non foi ata 1961 que puido traerse a Galicia. Foi un 25 de xullo na praza da Quintana cando por vez primeira resoaron en Compostela as desgarradas palabras que o vello Saturio, toleado de amor, cantaba á moza Lela xunto ao seu coro de boticarios. Dicíalle: «Están as nubes chorando/por un amor que morreu/están as rúas molladas/de tanto como choveu./Lela, Lela,/Leliña por quen eu morro/quero mirarme nas meniñas dos teus ollos./Non me deixes/e ten compaixón de min./Sen ti non podo,/sen ti non podo vivir./Dáme alento cas túas palabras,/dáme celme do teu corazón,/dáme lume cas túas miradas,/dáme vida co teu doce amor./Lela, Lela,/Leliña por quen eu morro/quero mirarme nas meniñas dos teus ollos./Non me deixes/e ten compaixón de min./Sen ti non podo,/sen ti non podo vivir».
O mestre Mato rexistrou as notas para aquela primeira estrea galega da obra. Na documentación que obraba en poder do Xulgado de Instrución número 1 de Santiago figura ese trámite ante a Sociedade Xeral de Autores e Editores (SGAE) e outro con data de 1977 no Rexistro Xeral da Propiedade Intelectual. Con todo, cando no 2006 Eva Carreiras logrou remontar a súa mala marcha en Operación Triunfo cantando Lela, o outro mestre en discordia chamou ao programa e dixo: «Eva, é para darche ánimos e que traballes, feixe caso das indicacións que che fai o xurado. Son Miguel de Santiago, o compositor da canción Lela. Ánimo».
En «Luar»
Aquelas frases revolveron o ánimo da filla de Rosendo Mato, María Dolores, e a gota que colmou o vaso foi cando o 12 de xaneiro do 2007 o programa Luar da TVG presentaba como primicia ter contactado co autor da canción, Miguel de Santiago, que se ratificou en directo como compositor do tema. Os herdeiros do mestre Mato pediron unha rectificación á televisión galega, á que o ente público accedeu de inmediato, pero tamén levaron ao caso ante os tribunais. A xuíza instrutora, Ana López-Suevos, optou por arquivar o asunto coa anuencia da Fiscalía, pero a sección compostelá da Audiencia Provincial da Coruña obrigoulle a dar marcha atrás a unha decisión que tachou de «precipitada» por non ter investigado os feitos e determinado quen era o lexítimo compositor de tan fermosa canción.
Dous anos pasaran desde entón e o caso seguía instruíndose cando a Miguel de Santiago sobreveulle a morte aos 82 anos de idade. A súa marcha extinguiu calquera responsabilidade penal na que puidese incorrer ao declararse autor da música de Lela . Pero máis aló da cuestión legal, o arquivo da demanda privará a Galicia de saber de certo a quen debe corresponder a honra de ter sabido acompañar con música uns versos tan fermosos como os que escribiu Castelao para advertir aos vellos dos perigos de caer namorados de noviñas como Lela.
