O feixe debe colocarse en auga durante a véspera e lavarse con ela á mañá seguinte
23 jun 2025 . Actualizado á 11:39 h.A noite de San Xoán, do 23 ao 24 de xuño, é unha das máis especiais do calendario coruñés. Unha festa que serve para celebrar a entrada no verán, pero que tamén está cargada de misticismo. Tanto polo carácter purificador das fogueiras, que hai que saltar sete veces, como pola cerimonia do ramo de San Xoán e o poder limpador das súas herbas, que crecen durante esta época do ano en calquera recuncho da xeografía galega.
O ramo tradicional está composto por sete herbas, recollidas preferiblemente ao amencer do 23 de xuño, cando a enerxía do solsticio se considera máis potente. Aínda que existen variacións segundo a zona, as plantas máis comúns son a malva, o fento macho, a herba de San Xoán, o fiuncho, a herba luisa, o romeu ou a xesta.
No entanto, en localidades como Vilaboa, unha familia leva décadas creando ramos con ata 14 herbas. Así, engádenlle castaño, nogueira, espadana, codeso, menta, trebisco, pan de raposo, rula e santa maría. María del Mar, unha das hacedoras destes ramos, conta que eles nunca lle puxeron flores: «É un sacrilegio», di. «Nós hortensia xamais na vida puxémoslla, nin rosas. Eu vexo florerías na Coruña que os teñen con esas flores e nós iso non; o que máis ten que levar son herbas», engade.
Que ritual seguir co ramo de San Xoán
O ritual comeza o día 23 de xuño. Ese día, o ramo debe colocarse nunha tinaja ou recipiente cheo de auga, onde pasará a noite ao sereno, absorbendo a enerxía do asperxo e a lúa. Esa auga considérase máxica. E ao amencer do día 24, utilízase para lavarse a cara e as mans, sempre sen usar toalla, deixando que o corpo se seque ao aire para que a limpeza enerxética sexa completa.
Despois de escorrer o ramo, este cólgase nunha fiestra para que se seque de xeito natural ata o 29 de xuño, día de San Pedro. A partir desa data, gárdase nun lugar protexido do fogar, onde permanecerá durante todo o ano como elemento de protección. O ciclo péchase o seguinte San Xoán, cando o ramo seco do ano anterior quéimase na fogueira, devolvendo á terra todo o absorbido durante eses doce meses. «Eu quéimoo na fogueira e digo que morra o vello e que viva o novo», contounos María.
Vendas a pé de rúa
Na rúa os ramos de San Xoán tamén cotizan. Os que non levan as herbas tradicionais véndense entre os 4 e os 6 euros. Pero os que inclúen as flores oficiais poden duplicar o prezo. E váleno, porque como explica Vanessa Aldao Calvelo, que todos os anos instálase nun posto provisional fronte ao antigo cine París na rúa Real, estas plantas xa non son tan doados de atopar. «Nós percorrémonos as catro provincias galegas para traelas este día. Ningunhas se poden cultivar pero outras son silvestres, como o hipérico ou herba de San Xoán. Tampouco é doado atopar a santamaría, porque pouca xente cultívaas xa e reprodúcese por raíz, co que se está perdendo». Entre ramo e ramo, ela explica que a tradición inclúe sete especies, pero puntualiza que todo depende de cada pobo. «Nos nosos ramos incluímos once plantas para intentar unificar todas as tradicións, pero é imposible. O que nunca pode faltar, á marxe das variacións de cada zona, é a ruda, o romeu e o fiúncho», indica.