Un edificio de cálea Damas está considerado como o máis antigo da cidade
17 ene 2016 . Actualizado ás 05:00 h.«Ou meu nome é ou dá Cidade Alta / nado onde a luz e ou mar estanse orixinando mutuamente / nacín en fronte de min mesma / cando a Pescadería era un leito de sereas...». Isto escribía Luisa Villalta, no seu poemario En concreto, facendo un percorrido lírico polas orixes daquela pequena poboación que hai séculos construíu as súas casas no máis alto do territorio. O Instituto Galego de Estatística non se remonta tan atrás, só ata o ano 1900, para deixar constancia de que na cidade quedan case un milleiro de casas que teñen máis de cen anos. Son, exactamente, 916 edificios «destinados principal ou exclusivamente a vivendas», indican desde o organismo da Xunta.
Un dato rechamante da devandita relación estatística de inmobles é que o estado de case a metade deles, 425, é considerado deficiente, mentres que 178 están mal e 34, en estado ruinoso.
A casa das dúas infantas
Todo o contrario ocorre coa considerada a casa máis antiga da cidade, polo menos así o escribiu no seu día o historiador Juan Naya e, posteriormente, insistiría niso o xornalista e escritor Anxo Padín no seu libro Arquitecturas da cidade da Coruña. Este edificio está no número 6 de cálea Damas, foi reformado fai agora unha década e mentres os historiadores aseguran que en 1217 estivo habitado polas infantas dona Sancha e dona Dulce , na ficha municipal do Pepri de 1999 figuras como ano de construción o de 1635. Este último dato era rebatido no seu día por Anxo Padín cando lle indicaba ao xornalista Rubén Ventureira: «Suponse que entón se fixo unha rehabilitación».
E despois da última reforma, consistente, segundo o permiso municipal, na «reedificación con adición dunha planta e baixo cuberta», un dos novos inquilinos da mesma é Juan Olives, na actualidade, presidente dos anticuarios galegos.
Un oco detrás da parede
A tenda de Olives está no baixo da casa onde este experto na cerámica de Sargadelos e en todo o relacionado coa mesma mostra o pozo artesán que hai ao lado da parede do fondo do local. Está inutilizado «pola humidade que provoca», explica. De todos os xeitos, o sitio ten o seu certo misterio: «En realidade esa parede de aí non é o final do baixo, porque segue cara atrás, cara á outra vivenda, e tamén cara abaixo, uns cantos metros máis». A razón de que quedase ese oco, apunta Olives como motivo máis probable, é o investimento que no seu día suporía seguir habilitando dita zona. O que hai detrás do muro é un pequeno misterio, se é que hai algo máis que pedras. O que non é ningún misterio é o que está á vista, como son as vellas estancias da vivenda, a cheminea ou as que hoxe se usan como andeis, pero que son de pedra.
As pezas de Sargadelos, algunhas delas moi especiais, son maioritarias entre as moitas antigüidades que ten Olives neste local. Este anticuario, e avogado, calcula que deber ser «o inquilino que máis tempo» leva polos cambios tras a reforma da casa e lembra que na fachada da mesma hai tres escudos, elementos tamén moi importantes da mesma.
patrimonio
Casas de Paredes é o conxunto máis antigo a pesar de que no seu día non se completou a fachada
A torre de Hércules, cos seus dous milenios ao lombo, é a construción á que ninguén lle discute a primacía en canto a antigüidade. Luis Valiño, que acaba de publicar o libro 1759-1833. Por vida de tres reis (Espazo Cultura), apunta que o conxunto de edificacións máis antigo da cidade é o de Casas de Paredes. De todos os xeitos, apunta que se trata dun proxecto inacabado, posto en marcha polo capitán xeral Pedro Martín Cermeño en 1779 e que no seu momento contou, entre outras dificultades, coa oposición veciñal ao proxecto.
Colexiata
Do primeiro templo románico ás sucesivas ampliacións. En máis dunha ocasión os anos de antigüidade foron motivo de discrepancia como ocorreu, lembra o historiador Xosé Alfeirán, cando os entón responsables das igrexas de Santa María del Campo e de Santiago trataban de dilucidar cal era a máis antiga. O motivo de fondo, detalla, era tan sinxelo como fixar a orde que debían ocupar as comitivas de ambos os templos nunha as procesións relixiosas. Como adoita ocorrer nestas edificacións, unha cousa é a construción orixinal e outra diferente as sucesivas reformas. É algo que ocorre coa Colexiata, un edificio orixinalmente románico construído ao redor do ano 1150 «no punto máis elevado da Cidade Alta», indica Esteban Fernández Cobián na Guía de Arquitectura da Coruña. Daquel pequeno templo inicial queda a capela maior e, detalla Cobián, cando se converteu en parroquia, no século XIII, «acometeuse a primeira ampliación; a construción das tres naves iníciase en 1302».
Santiago
Sen unha data de construción. En canto á igrexa de Santiago, Fernández Cobián escribe: «Non é coñecida a data exacta da súa construción, sendo 1217 a referencia máis antiga que se conserva». De todos os xeitos, trátase dun templo «profundamente ligado á historia da cidade; nos séculos XIV e XV o Concello da Coruña adoitábase reunir no seu atrio».
Palacio de Capitanía
Máis de tres lustros en obras. É outro dos edificios antigos da cidade xa que as obras empezaron en 1747 e concluíron máis de tres lustros despois, en 1763. Un dos motivos da duración foi o cambio de proxecto dun edificio.