O Goberno licita por 48,6 millóns a dragaxe de 583.337 metros cúbicos de lodos, unha cifra que multiplica por seis a capacidade do buque que causou o peor desastre ecolóxico de Galicia. Os mariscadores solicitan unha reunión entre o Estado e a Xunta para determinar as compensacións
08 ene 2021 . Actualizado ás 10:14 h.O Goberno sacou a licitación a dragaxe dos lodos contaminantes da ría do Burgo, a obra definitiva para recuperar ese espazo natural, degradado durante décadas por verteduras de augas fecais e outras fontes contaminantes que se foron eliminando durante os últimos anos. O delegado do goberno en Galicia, Javier Losada, confirmou onte o inicio da tramitación dos traballos longamente agardados, que hoxe mesmo, ou a principios da semana que vén, publicásese no Boletín Oficial do Estado, dando así inicio ao proceso.
En que consistirán os traballos de recuperación?
O obxectivo do Ministerio de Transición Ecolóxica é retirar 583.337 metros cúbicos de lodos que nalgunhas zonas presentan contaminación por augas fecais e metais pesados procedentes dunha antiga fábrica de fertilizantes. Esa cantidade case multiplica por seis a capacidade do petroleiro Prestige, responsable da maior catástrofe ecolóxica ocorrida en Galicia, cuxos tanques de carga tiñan un volume de 100.813,36 metros cúbicos.
Do total, 223.361,75 metros cúbicos depositaranse nun punto de vertedura ao mar «cun estrito control ambiental», ao que se envían os materiais procedentes dos portos autonómicos.
Outros 174.284,89 metros cúbicos aproveitaranse en recintos ambientais sobre os que se xerarán espazos verdes que darán continuidade aos paseos que rodean a ría na actualidade.
Ademais retiraranse 185.690,4 metros cúbicos de áridos para facilitar a recuperación dos bancos marisqueiros. Eses materiais empregaranse na restitución das condicións hidrodinámicas na zona intermareal, ademais da mellora do fondo da lagoa de Culleredo e dos propios bancos. O material extraído na zona máis exterior da ría, a menos deteriorada, depositarase na praia de Santa Cristina.
Que medidas de protección aplicaranse durante os traballos?
Durante a retirada dos lodos, o plan do Ministerio de Transición Ecolóxica prevé que se preserven os hábitats das aves invernantes e as praderías de fanerógamas, que miden máis de 227.310 metros cadrados e están situadas na marxe de Culleredo. Nesa zona non se intervirá, co fin de salvagardar esas especies. Ademais está prevista a recollida das especies marisqueiras antes de que comecen as obras e, cando teñan finalizado, a resiembra con sementes procedentes de viveiros.
Ademais, o plan do Goberno incluirá o transplante da fanerógama mariña -Zostera noltii- e accións de limpeza para eliminar especies invasoras, como a Cortadeira selloana, máis coñecida como carrizo da pampa ou mesmo plumachos, que se estendeu por toda a zona. Finalmente, está previsto completar a recuperación do tránsito peonil en todo o bordo litoral.
Con que orzamento conta a intervención?
O custo total dos traballos ascende a 48,6 millóns de euros. Nos orzamentos do Estado deste ano figura unha partida de 20 millóns, e o resto investirase nos próximos exercicios. O proxecto será financiado con cargo aos Orzamentos Xerais do Estado e ao Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional (Feder).
Esas cantidades non inclúen os importantes investimentos realizados nos últimos anos nos concellos da Coruña, Culleredo, Oleiros e Cambre, que comparten a ría, para pór fin ás verteduras á mesma. Desde a Delegación do Goberno cifraron onte o desembolso do Estado para pór fin a ese problema en máis de 110 millóns de euros.
Cando rematarán os labores de dragaxe?
Os traballos teñen un prazo de execución de 26 meses. Antes de que se inicien as obras será preciso rematar os trámites de adxudicación. As empresas interesadas no proxecto poderán presentar ofertas ata o 3 de marzo e unhas semanas despois, o 29 de abril, abriranse sóbrelos.
A data definitiva de adxudicación dependerá da análise das ofertas, que farán os técnicos do ministerio, e dos posibles recursos que poidan presentar as empresas. Así, case con total seguridade, a adxudicación non se producirá ata o segundo semestre do ano. Losada sinalou que non se pode confirmar unha data concreta, pero mostrouse seguro de que as obras comezarán durante leste mesmo ano.
O feito de que o proxecto estea financiado pola Unión Europea debería facilitar que se cumpran os prazos, xa que o uso de fondos europeos está condicionado a que os traballos se executen nun tempo limitado.
Como se garantirá que a ría continúe limpa?
O delegado do Goberno subliñou que se aplicará un «minucioso» control ambiental «para que a historia non se repita». Os controis comezarán antes mesmo do inicio das obras e prolongaranse durante dez anos. Incluirán a análise e a vixilancia das augas e sedimentos en todas as zonas de dragaxe, a vixilancia e o control das especies bentónicas (que viven no fondo mariño) e das invasoras, ademais de facer un seguimento á evolución das praderías mariñas, as especies de bivalvos e das distintas actividades que se desenvolven na ría e a súa contorna inmediata.
O Executivo saca peito por unha decisión agardada e aplaudida
«O Goberno cumpre», dixo o seu delegado en Galicia, Javier Losada, tras anunciar a licitación da dragaxe da ría do Burgo. Losada felicitou á ministra de Transición Ecolóxica, Teresa Ribeira, e ao secretario de Estado de Medio Ambiente, Hugo Morán, por sacar adiante o proxecto, aprobado de forma definitiva o pasado 22 de setembro.
Tras as críticas da oposición aos orzamentos do 2021, nos que non hai fondos para infraestruturas craves como o tren a Langosteira, Losada insistiu nesa mensaxe de cumprimento de compromisos, e lembrou que o Goberno licitou a pasarela de Pedralonga, primeiro paso da remodelación de Alfonso Molina, o inicio das obras da ligazón de Sol e Mar en Oleiros, ou a recuperación da fábrica de armas para construír a Cidade das TIC na Coruña.
O alcalde de Oleiros, Ángel García Seoane, cualificou o anuncio da licitación de «magnífica noticia» tras «máis de 20 anos de loita», e subliñou que «temos que felicitarnos todo» por una «importante mellora para o benestar do conxunto dos cidadáns».
O alcalde de Culleredo, José Ramón Rioboo, destacou que é «das mellores noticias posibles para o inicio do ano».
O BNG, que lembrou o traballo do seu portavoz en Bruxelas, Ana Miranda, para lograr a implicación da UE no proxecto, subliñou que as obras nunca se puxeron en marcha sen a «presión social», á que intentaron contribuír desde os distintos parlamentos. O Bloque lembrou que está pendente o asunto das compensacións económicas aos mariscadores que se verán afectados as obras, que valoraron en 1,3 millóns de euros.
Losada atribuíu onte a responsabilidade de tramitar esas compensacións ao Goberno galego.
Desde o sector marisqueiro sinalaron que a dragaxe «é unha noticia agardada e desde o colectivo estamos moi contentos ao ver que por fin a licitación desta obra tan agardada e necesaria faise pública», dixo Manuel Baldomir, membro da directiva de marisqueo a pé da Confraría de Pescadores da Coruña.
Pero Baldomir tamén lamentou a «incerteza» sobre as compensacións e lamentou que Xunta e Goberno continúan sen concretar a cuestión.
Tres décadas para sanear unha ría pola que Europa sacou as cores
Os mariscadores espolearon, sen éxito ata agora, a rexeneración dun estuario ameazado pola contaminación
d. vázquez
Coa desaparición na Pasaxe da casa Carniceiro o día 31 foise un dos vestixios do gran potencial marisqueiro que tivo a ría do Burgo antes de quedar tocada polo exceso de civilización nas súas ribeiras. Hai documentación desde o século XVIII que acredita que era zona de exportación de recoiro, pero a primitiva marisma ha sufrido por verteduras, recheos e a explotación arenera para a construción. As recoiro que se extraeron noutra época son agora carne de hemeroteca.
Saneamento
Un estudo de 1991. Cunha ría con moita presión urbanística, o primeiro que se intentou atallar foron as verteduras. A Xunta realizou un estudo hai 30 anos dentro do seu Plan de Saneamento das Rías Galegas, e os resultados xa evidenciaban a degradación do estuario: concentracións moi altas de sodio e potasio, altas de ferro e manganeso e elevadas de sulfatos, ademais de nitratos na desembocadura do Mero, causada principalmente polas verteduras da industria de aceites e do matadoiro, acadando niveis críticos. Citando análise de E. Carral, R. Villares , X. Ponte e A. Carballeira, indicábase que a ría tiña valores de carbono moi altos, concentración elevada de cobre, considerable de chumbo e moderada de cobalto, cromo e níquel.
industria
A Cros e Bunge. Estas dúas industrias instaladas no seu día en Culleredo, fronte á ría e xunto á canle do Mero, respectivamente, foron sinaladas como os principais focos de contaminación. A fábrica de abonos funcionou entre 1929 e 1990, e os seus terreos levan á espera de ser descontaminados desde aquel momento. No caso da aceitera, a fábrica instalouse en 1967 e pechou no 2009 despois de ser acusada de verter 408.000 litros diarios de residuos industriais, cuxas consecuencias se vinculaban a unhas análises de bacterias que duplicaban o permitido para poder instalar plantas de marisqueo na zona. Con todo, non foron as únicas empresas sinaladas e tamén se denunciaron durante anos foxes na rede de saneamento como outros focos de contaminación.
Os mariscadores
En retirada. Foron sempre os primeiros en reclamar o saneamento e a dragaxe da ría. Xa o pedían fai catro décadas, pero as súas palabras non tiveron éxito ata agora. Nas súas épocas de esplendor na ría chegaron a traballar uns 2.600 mariscadores, no ano 92 reducíronse a 1.000 e actualmente calcúlase que son 79 entre a pé e á boia. A pesar do seu reducido número, a súa presenza traballando en espera da licitación supuxo a última lea entre a Administración central e a autonómica.
O asunto chega á UE
Tirón de orellas e financiamento. A Comisión Europea visibilizó os problemas da ría no 2009 ao ter en conta a denuncia dun parque de mariscos obrigado a pechar por contaminación e emprender unha investigación sobre as verteduras na ría. Esa denuncia non foi a única; desde a confraría remitíronse varios informes ese ano sobre outros focos de contaminación e fugas rexistrados e o BNG tamén elevou os problemas á Comisión Europea, que abriu un procedemento de infracción contra o Estado español. A visita de tres eurodeputados no 2013 só serviu para corroborar que todo era certo, e os lodos, un problema. Máis aló de pór o foco no Burgo, Europa tamén está detrás da solución, xa que cofinancia as obras que se van pór en marcha.