Emilia Pardo Bazán, a galega que se adiantou 30 anos ás escritoras anglosaxoas: «A muller ten que ter un salario para ser libre»
A CORUÑA
O 2021 é o ano da autora de «A Tribuna» á que a UDC dedica un congreso internacional no que participarán un centenar de especialistas
07 ene 2021 . Actualizado á 17:15 h.«A muller ten que traballar e ter un salario para ser realmente libre e igual ao home». Esta é unha das citas de Emilia Pardo Bazán favoritas do catedrático de Teoría da Literatura da Universidade da Coruña (UDC), José María Paz Gago. «Foi unha precursora na defensa dos dereitos da muller e con esta cita chega á medula do feminismo, defendendo tese que as escritoras anglosaxoas escribirán 20 ou 30 anos despois. O que queremos é demostrar a súa vixencia actual. Tanto a da súa obra, como a da súa experiencia vital e as súas ideas», defende Paz Gago, un dos organizadores do congreso internacional que a UDC acollerá en setembro do 2021 con motivo do primeiro centenario do falecemento da escritora coruñesa.
O título do encontro, no que participan cinco grupos de investigación das tres universidades galegas, é Emilia Pardo Bazán non seu centenario. Literatura e vida nos séculos XIX, XX e XXI. «Este é un dos dez congresos que dona Emilia mereceríase», alega Paz Gago. Na Coruña, a Real Academia Galega tamén organizará outro congreso, Emilia Pardo Bazán, 100 anos despois. Unha coincidencia que Paz Gago ve lóxica ante a repercusión da autora dunha cultura enciclopédica. «Tivemos moito apoio tanto da Xunta como do Concello da Coruña e da UDC», destaca, mentres que do Ministerio de Cultura, «sempre agarda máis. Sen dúbida, se tivésemos de ministro a César Antonio Molina sería diferente», desliza.
Un centenar de especialistas participarán nas xornadas. Xa están confirmados o académico da RAE e profesor emérito da USC, Darío Villanueva; o exministro de Cultura, César Antonio Molina; a catedrática da Universidade de Barcelona, Marisa Sotelo, ou o catedrático dá Universidade de Ámsterdam, Germán Gullón.
«O protagonismo neste congreso van ter unha nova xeración de pardobazanistas. Unha perspectiva mozo e renovada de investigadores. O que interesa non é tanto facer arqueoloxía, historia nin biografismo literario, que tamén, senón dar unha perspectiva nova dunha muller que foi unha adiantada, e moitísimo, ao seu tempo. Non sabemos canto», subliña Paz Gago. Unha novelista que sufriu o machismo da época e á que os académicos da RAE lle negaron o asento. Para tratar de compensala, outorgáronlle unha cátedra. «Foi a primeira muller cunha na Facultade de Filosofía e Letras de Madrid, pero aquí tamén a boicotearon os seus compañeiros. Dixéronlles aos alumnos que non fosen ás súas clases, ás que só acudían tres estudantes», lembra Paz Gago.
«Agora que está medio país en ERTE, hai que lembrar que A Tribuna, protagonizada polas cigarreras, é a primeira novela social da literatura española; como xornalista, estaba ao tanto da importancia das axencias de noticias, que fixeron posible que os seus artigos chegasen a Arxentina ou Estados Unidos. Tamén estaba atenta ás invencións tecnolóxicas e aos avances que ía traer a electricidade. A súa vida privada, separada moi cedo, amante de Pérez Galdós, é non menos sorprendente», confesa Paz Gago.
E, pese ao enfrontamento propiciado por Manuel Murguía, o profesor da UDC, recalca: «Emilia Pardo Bazán escribiu o primeiro estudo serio e científico sobre a poesía de Rosalía de Castro nun ensaio que é A poesía rexional galega. Admiraba a súa lírica», alega o catedrácito de Literatura Comporada.
Meirás é máis pardobazanista que franquista
Galdos e Meirás
Nun ano 2020 onde se celebrou o centenario de Benito Pérez Galdós, con importantes apoios das institucións centrais, o nome de Emilia Pardo Bazán tamén protagonizou titulares de prensa pola cesión das torres de Meirás por parte dos herdeiros de Franco. No pazo está aínda parte da biblioteca persoal da autora dOs pazos de Ulloa que a Xunta vai declarar ben de interese cultural. «Meirás é máis pardobazanista que franquista», respondeu o secretario Xeral de Cultura da Xunta, Anxo Lorenzo, ante unha das preguntas dos xornalistas presentes sobre a situación da propiedade que a propia Emilia deseñou e planificou á súa imaxe na leira de Sada.
O centenario, engadiu Lorenzo, é unha oportunidade para «a divulgación internacional» da autora de máis de 60 novelas e máis de mil contos. Lorenzo, que estivo acompañado do reitor da UDC Julio Abalde, tamén fixo fincapé na exposición que se realizará sobre a escritora no 2021 en colaboración coa Biblioteca Nacional de España.
As directoras científicas do evento son Cristina Patiño, da Universidade de Santiago de Compostela, e Pilar Couto, da UDC. As tres universidades galegas e a Real Academia Galega participan no evento con especialistas en Pardo Bazán agrupados nos Grupos de Investigación Pardo Bazán (USC), A Tribuna (RAG), Dilec (UDC), Hispania (UDC) e Litecom (UDC), así como o Doutoramento Interuniversitario en Estudos Literarios (UVigo e UDC).