Figura fundamental da baixa Idade Media, Xoán Fernández de Andeiro foi alcalde, diplomático e cabaleiro. É un personaxe importantísimo na historia de Galicia e Portugal. Puido ser rei pero morreu asasinado na corte lusa. Alén do Miño fixeron ata unha película sobre a súa vida
23 ene 2017 . Actualizado ás 14:11 h.Ou assasinato do conde Andeiro é unha película portuguesa, da época da ditadura, que narra as aventuras do personaxe máis famoso de Cambre. Trátase de Xoán Fernández de Andeiro, unha figura lendaria do século XIV, que se namorou da raíña de Portugal e conspirou con ela ata que morreu asasinado. Esquecido aquí e non moi querido alén do Miño, o Conde Andeiro tivo unha vida chea de aventuras dignas de ser levadas ao cine, como así ocorreu.
A súa pegada histórica máis significativa remóntase ao 1369, ano no que se produce unha sanguenta guerra civil entre Pedro I de Castela, que era o rei, e o seu medio irmán, que tamén aspiraba a ser monarca. De feito, acabará sendo o futuro Enrique II, primeiro da dinastía dos Trastámara. A lenda di que Enrique o medio irmán, educado baixo a tutela do conde de Trastámara, crávalle o puñal ao seu irmán, matando así a Pedro I alcumado O Cruel, despois da batalla de Montiel (1369). Segundo os libros de historia, Pedro morre, Enrique é o novo rei e, -menos o betanceiro Fernando Pérez de Andrade, que era o seu defensor e algúns outros-, case toda a nobreza galega se opón. É entón cando se dedican a chamar aos reis veciños. Acoden ao duque de Lancaster] e logo a Fernando I, rei de Portugal e dous Algarves, alcumado Ou formoso, que acaba entrando en Galicia pola Coruña, cidade que lle foi fiel entre os anos 1369 e 1373.
«E quen manexou os fíos de todo isto?», explica o guía turístico e investigador Suso Martínez, gran admirador do personaxe. «Pois o Conde Andeiro, que se converteu no diplomático portavoz de toda a nobreza galega que non quere saber nada do rei de Castela». Toda esta historia, por certo, está reflectida na sillería do salón de plenos do Concello da Coruña, no palacio municipal de María Pita. Alí vese ao conde Andeiro recibindo ao rei de Portugal na Coruña. Nos anos seguintes, na urbe herculina chegarase mesmo a emitir moeda portuguesa [na casa da Moeda] e A Coruña foi corte portuguesa durante tres anos. Pero as cousas complícanse, o rei vese obrigado a regresar a Lisboa e alí é onde se produce o desenlace tráxico da vida do Conde Andeiro. O de Cambre, un elemento destacado xa na corte lusa, namorouse da raíña, Leonor Téllez. Morre o rei de Portugal e ambos conspiran ata o punto de que o noso protagonista estivo a piques de converterse no monarca portugués. E é que o nobre galego, odiado ata límites inimaxinables polos cortesáns portugueses, ía casar con Dona Leonor, pero acaba sendo asasinado.
Onde está enterrado
Non hai unha certeza absoluta sobre o lugar onde pode estar enterrado o Conde Andeiro. Os portugueses din que está alí pero o seu descendente, o poeta do Rexurdimento Evaristo Martelo, sempre defendeu que está na colexiata de Santa María, na Coruña. De feito, Martelo compúxolle un poema que di así:
Detrás dá túa pedra fría/ dá Colexiata / Dormes ti/ Sen que ninguén se acorde de ti. Suso Martínez sempre o recita na ruta guiada sobre o conde Andeiro.