Estamos a recibir con cada vez máis frecuencia noticias de ciencia con impactantes descubrimentos. No ámbito biomédico, terapias innovadoras, novos fármacos, test diagnósticos, novos biosensores e equipos son exemplos que se publican en revistas científicas de impacto. Sin duda, abren importantes liñas de investigación futuras, pero hai que ter cautela: na súa maioría non poderán ser empregados. Isto pode ser por diversas razóns: toxicidade dos fármacos, técnica pouco reproducible, menor eficacia que produtos previos, dificultade no seu desenvolvemento, etcétera. A maioría quedarán en probas de concepto e nunha publicación científica. Debemos, xa que logo, ter unha actitude crítica ante noticias impactantes, xa que poden dar unha visión distorsionada, pensando que pronto serán realidade. É posible que cheguen nun futuro, pero non a curto prazo, e en moitos casos que nunca o fagan.
Centos de fármacos e técnicas caen nas probas preclínicas, e moi poucas (se se tivo a fortuna de poder contar con financiamento ou apoio da industria) pasarán aos ensaios clínicos; tras probas e descartes, vanse seleccionando os que parecen que poderían ter maior potencial. As axencias reguladoras son moi estritas e requiren de probas fehacientes da súa eficacia e mellora con respecto ao que xa había. Por isto, a maioría quedará polo camiño. Isto non indica que os pasos dados na investigación teñan sido inútiles; moi ao contrario, mostran rutas por onde quizais non haxa que continuar e a necesidade de novas abordaxes.
Doutra banda, está a realidade dos que xa foron aprobados, onde xa hai evidencias e, con todo, non teñen tanto eco. En todos os campos hai exemplos, pero no biomédico é moi claro: apósitos e catéteres perfeccionados, desfibriladores e marcapasos cada vez máis pequenos, robots para cirurxía, vacinas seguras e eficaces que nos protexen de diversas enfermidades, próteses que melloran a calidade de vida, lentes intraoculares que devolven a visión a persoas con cataratas, fármacos que curan de cancro, inmunoterapia con anticorpos monoclonales, células CAR-T e miles de exemplos máis. En todos estes ámbitos segue existindo innovación, pero xa cunha evidencia real da súa utilidade práctica. Por isto é clave saber distinguir entre evidencias e promesas.
Hai que incrementar o financiamento en investigación , xa que nalgún momento (non sabemos cando nin como) abriranos novos camiños. E apoiar á xente científica curiosa, pois sen eles seguiriamos nas cavernas.