En 2024, deberiamos celebrar o aniversario da chegada en 1874 por primeira vez da Royal Navy
28 ene 2024 . Actualizado ás 17:24 h.Para presumir de ser un Vitovi (Vilagarcián de Toda a Vida), é imprescindible ter visitado el Museo do Ferrocarril de Vilagarcía, situado na avenida Rosalía de Castro, na antiga estación de Carril, fronte á praia da Compostela. O museo é de entrada gratuíta e, entre novembro e abril, abre os venres de 10.00 a 14.00 e de 16.30 a 19.30 horas. Os sábados abre de 11.00 a 14.00 e de 16.30 a 19.30 horas, e os domingos, de 11.00 a 14.00 horas. O resto da semana pecha, así que quen non o coñeza deberá aproveitar as fin# de semana para visitalo.
No museo, preséntase de xeito didáctico, sinxela e amena a historia da cidade ao longo dos últimos 150 anos, un tempo no que Vilagarcía entra na modernidade e en éraa industrial grazas ao ferrocarril e ao porto. Tamén é a época en que a chegada de A Armada Inglesa revoluciona os modos de vida, os costumes e o comercio. E é neses anos cando Vilagarcía se converte nun balneario mariño aristocrático, elegante e entretido.
Diversos vídeos dedícanse a resumir en imaxes a historia da cidade. Titúlanse: Vilagarcía de Arousa, a revolución industrial e o ferrocarril, O tren chega a Vilagarcía, os ingleses ou A praia de Compostela, Vilagarcía de Arousa, anos 30, este último, simpático e evocador, foi recuperado polo Faiado dá Memoria.
Hai un vídeo interesantísimo titulado Scenes at Arousa Bay. Men of the Royal Navy's Atlantic Fleet visit Vilagarcia, 1919. Trátase dun documental conservado nos Imperial War Museums do Reino Unido e resulta ilustrativo ver as barcazas nas que os mariños ingleses desembarcaban entusiasmados dos seus destrutores e acoirazados para achegarse a Vilagarcía.
Viñan as barcazas ateigadas de soldados, que ven nas seguintes imaxes desembarcando uniformados no peirao e dirixíndose cara ao centro da cidade, onde se vivían situacións semellantes ás desas cidades portuarias (Málaga, Venecia, Tánxer, Barcelona) onde os cruceristas apíñanse en rúas, tendas e bares. Aquí vellos polo Casabranca, o balneario do parque da Compostela ou a praza de Galicia.
Nesas imaxes, intúese como revolucionaban a vida local. Saen mulleres contentas, chanceando, collendo o pau dunha escoba coma se fose unha guitarra; dous gardas municipais de estética Scotland Yard, como ían vestir se non, coidan da orde na praza de Galicia mentres, ao fondo, os mariños ingleses páiranse ante os postos de venda e os escaparates daquela Vilagarcía a cuxas tendas chegaban as últimas novidades de París antes que a Madrid ou Barcelona. Saen no vídeo nenos asombrados que contemplan o trajín de uniformados, o tumulto mariñeiro, a algarabía. E vendedoras que atenden os seus postos de doces, queixos e bebidas mentres algún mariño, ao fondo, analiza a situación e decide as súas compras.
Cando falamos da Vilagarcía British e dos vilagarciáns ingleses, todo soa a mito, a ironía, a casticismo de avó cebolleta, pero aí están as imaxes e elas soas abondan para comprender o que supuña a chegada da Armada Real Británica, que fondeou por primeira vez na ría hai xustamente 150 anos, en 1874, e, como se indica nun panel do museo, iniciou ese ano un idilio con Vilagarcía convertida en porto de inverno dos ingleses ata o estalido da Guerra Civil en 1936.
O museo axuda gráficamente a facerse idea do que supuña o desembarco de dez mil mariñeiros nunha cidade que no ano 1900 tiña apenas 7.814 habitantes, contando todas as parroquias do arrabalde. É dicir, eses días, no centro urbano, o número de ingleses dobraba ao número de nativos, que debían de ser cinco mil. É coma se agora desembarcasen cincuenta mil ingleses para unha poboación duns 25.000 veciños no centro, 37.689 en todo o municipio, segundo o censo de 2023.
Apuntan os paneis do museo que a comunidade inglesa trouxo a Vilagarcía un aire cosmopolita que a singularizó no conxunto da Galicia de entón. As tabernas servían whisky e xenebra, Sir Reginald Cameron Walker, vicecónsul inglés, impulsaba a creación do British Cemetery, o enxeñeiro de minas e afillado de Carlos Marx, Charles Lessner, namorábase da vilagarciá Josefina Porto e formaba familia en Arousa, o mesmo que facían o inglés John Trulock, xerente da compaña do ferrocarril que uniu Carril (Vilagarcía) con Cornes (Santiago), e Josefina Bertorini, os avós de Camilo José Cela.
Aqueles partidos de fútbol
Non ignora o museo aqueles partidos de fútbol entre ingleses e galegos no Campo de Santa Rita, nin o primeiro equipo de football arousán, o Alfonso XIII F. C., fundado en 1901 por José María Abalo Abad, ao que seguiu o Vilagarcía F. C., presidido por Camilo Cela, xenro de John Trulock.
Expón o museo un bonito cartel anunciando a todo cor os «grandes e rápidos vapores e correos» da Mala Real Inglesa, con saídas regulares para o Brasil e Río da Prata e axentes en Vilagarcía e Carril, os señores González e Fernández. E todo, en fin, lémbranos que, en 2024, hai 150 anos que esta cidade empezou a cambiar.