«No primeiro parto que atendín, a miña prima díxome: 'Se un taxista na Gañidoira pode, nós podemos'»
VIVEIRO
A médica viveirense Coral Güemes, recentemente xubilada, ofrece un ameno repaso polos seus case catro décadas de carreira na sanidade pública e privada
04 dic 2023 . Actualizado á 22:04 h.Como una metralleta que dispara cordialidade e boa enerxía por milleiros, Coral Güemes Vázquez explica que comezou a traballar como médica a principios dos anos oitenta, cando a asistencia sanitaria en Viveiro e A Mariña era moi diferente. «Entón, a xente era menos demandante da sanidade. Viña só cando estaba mala. O hospital máis próximo estaba en Lugo porque o de Burela aínda non existía, e as ambulancias non tiñan os medios que teñen agora. Tiñas que xogala para mandar a alguén a Lugo!», reflexiona unha facultativa recentemente xubilada que naceu en 1958 en Ourol, o municipio onde nacera a súa nai, pero viviu a súa primeira infancia en Zaragoza debido ao traballo do seu pai, cuxos orixes eran viveirenses.
Dos seus primeiros anos como médica lembra tamén que algúns nenos nacían de camiño á cidade amurallada, onde debían desprazarse as embarazadas para parir. «No primeiro parto que me tocou atender, a miña prima, que era enfermeira, díxome: ‘Se no alto da Gañidoira un taxista pode auxiliar un parto, nós podemos'», sorrí evocando uns tempos en abundaban os médicos. Por iso é polo que o 8 de agosto de 1988 —«Queda claro que o oito é o meu número favorito!», chancea— animásese a abrir a consulta privada que agora tamén pechou. «Na sanidade pública traballei en urxencias case 16 anos. Despois, cando se abriron as cotas de tarde no centro de saúde, empecei a traballar de tarde e cheguei a ter case 1.900 pacientes», sinala.
O seu marido, Javier, que tamén é médico, e ela tomaron a decisión para poder atender mellor aos seus dous fillos, que agora teñen 28 e 18 anos. «Un traballaba de mañá e outro de tarde, e as vacacións pillabámolas por separado», expón.
11 ou 12 horas diarias de traballo
«Durante 35 anos estiven a traballar 11 ou 12 horas diarias, parando só un intre ao mediodía para comer, pero non me queixo porque o facía encantada. O medicamento divírteme moitísimo. Encántanme a xente e os meus pacientes. Todos temos cinco ou seis ‘raritos', pero non é a maioría», indica Coral. Xa xubilada, ese aprecio mutuo é visible, posto que antigos pacientes continúana parando pola rúa para que os aconselle e incluso lles revise os resultados de análises. «Dígolles: ‘Pero se tes o teu médico...'», sorrí unha profesional que sempre deu gran valor ao compoñente humano dunha profesión que é vocacional.
«Dedicarlle tempo a unha persoa é terapéutico porque esa persoa vai tomar menos medicación e vai vir menos veces», comenta unha muller cuxas colas no ambulatorio de Viveiro adoitaban ser considerables.
«Oficialmente, tes 4 minutos por paciente e, como moito, 10 se é algo grave. Pero a min non me custa tirarme tres cuartos de hora cunha persoa, e ás veces ás nove da noite estaba a atender aos citados das seis e media. Aos meus pacientes dáballes igual, estaban adestrados, e eu saía ao corredor para avisalos do que había e de que lles daba tempo de ir á compra ou facer algún recado», relata unha facultativa que foi pioneira, por exemplo, na instalación dun ecógrafo na súa consulta particular. «Viña acostumada usalo en Madrid e tíveno antes que o hospital de Burela», conta esta firme defensora da Atención Primaria. «Queda moi ben na foto inaugurar hospitais e ningúns cren que en Primaria só facemos receitas, pero nela soluciónase o 90% do que entra. Sen Primaria, a atención hospitalaria colapsa», conclúe.
«Na sanidade pública cheguei a ter case 1.900 pacientes e non baixei nunca de 50 nun día, pero divertíame moitísimo»«Sempre quixen ser médica. Xa de pequena o mesmo curaba cans, que gatos que persoas, ou que non pisaba formigas»«A pandemia foi como unha película de virus. Tiña pacientes hipocondríacos con covid que estaban aterrorizados», Coral Güemes Vázquez, médica de Viveiro recentemente xubilada
«Levamos 10 anos queixándonos de que ían faltar médicos, pero os que xestionan a sanidade son políticos»
A sanidade mariñá vive momentos convulsos pola falta de persoal. E esa é unha das razóns que animou a Coral a xubilarse con 65 anos. «No centro de saúde de Viveiro tería que haber 11 médicos, pero o ano pasado chegamos a estar un pola mañá e un pola tarde. O día que estabamos 4 e 2 estabamos encantados, e así non se pode. A sobrecarga é altísima, e teño moi presente o que lle pasou ao meu compañeiro, José Manuel Moreno [médico de Viveiro que faleceu ao pouco de xubilarse]. Así que, despois de pensalo, decidín deixalo xa», sostén unha profesional que ten claro a orixe da crise sanitaria actual. «Isto víñase vir. Levabamos dez anos queixándonos de que ía pasar, de que ían faltar médicos porque non se podían repor só o 10% das xubilacións, e pasou. Pero os que xestionan a sanidade son políticos», di.
A pandemia, o máis duro
En relación cos momentos máis duros destas catro décadas, Coral non dúbida. «A primeira vez que morre alguén é tremendo. Ou os tempos nos que iamos levantar cadáveres. Son situacións das que me acordo ao pasar por algúns lugares», precisa. Con todo, engade: «Pero o máis heavy [duro] foi sen dúbida a pandemia. Vir ao ambulatorio e que non houbese ninguén, e pasar o día chamando por teléfono a quen tiña covid. Non podías tocarlle a unha persoa a barriga por teléfono, cambiáronnos 40 veces de protocolo... Aquilo foi un caos, estabamos todos excedidos. Chegou un momento no que prohibín aos meus pacientes ver a tele, sobre todo aos que eran aprensivos, porque había que ‘encerralos' 14 días nun cuarto e a televisión, onde todo eran ‘todólogos', que entendían de todo, os desquiciaba. Moitos pensaban que ían morrer».
