Foi declarado prófugo polo Concello de Ribadeo en 1896
09 abr 2023 . Actualizado ás 05:00 h.Paraguai foi un destino minoritario na emigración galega. Uns mil galegos, a maioría comerciantes, radicáronse alí entre 1850 e 1960 e participaron en varias sociedades civís. Iso permitiulles integrarse e facerse ver. E, aínda sendo poucos, a súa influencia na historia do Paraguai foi alta, moi superior ao seu pequeno tamaño como colectividade. Un exemplo diso foi o ribadense Antonio Casariego e Cobián, director do Banco de España e Paraguai e accionista da Cía. Paraguaia de Frigoríficos e Carnes Conservadas (CPFCC) tan relevante na Primeira Guerra Mundial.
Casariego _declarado prófugo polo Concello de Ribadeo en 1896_ chegou ao Paraguai a comezos do século XX. Xunto ao seu irmán José tivo a Casa de Comercio Mercurio en cálea Palma 68 de Asunción. Anos antes, en 1895, chegara o tudense Camilo Pérez e Pérez e creado co ortigueirés Antonio Sanjurjo Balteiro unha empresa de importación e exportación, Pérez&Sanjurjo, que chegou a ser das máis poderosas do país. Pérez foi acumulando cargos como vicecónsul de España, presidente de Socorros Mutuos, directivo da Paraguaia S.A. de seguros e da Cámara de Comercio de Paraguai e, entre outros, correspondente da Revista Iberoamericana e delegado da Casa de América, dúas entidades americanistas barcelonesas.
A carne e a Gran Guerra
Todo iso fixo do negociante de Tui o centro dunha ampla rede de comerciantes galegos entre os que figuraba Antonio Casariego. E esa posición facilitoulle contactos e oportunidades que o converteron en axente crave no fomento e intercambio comercial entre España e Paraguai. Con ese fin, en 1916, Camilo Pérez fundou o Banco de España e Paraguai cun capital de 20 millóns de pesos.
O seu directorio formábano el, como presidente, Juan Gastón (vicepresidente), Miguel Rueda (secretario) e, entre outros, Marcos Riera , Juan Crosa, Benigno Casaccia, Jorge Ugarte e o terrateniente coruñés, Francisco Alló García. Para o cargo de director-xerente nomearon ao ribadense Antonio Casariego e Cobián. Cunha conxuntura económica favorable, o novo banco progresou moi rápido e, en agosto de 1918, inaugurou, coa presenza de varios ministros, unha nova e relevante sede.
A boa conxuntura derivaba da elevada demanda de produtos paraguaios para a exportación durante a Primeira Guerra Mundial e da redución de importacións que favorecía manufactúraa nacional. A carne era o produto máis demandado no exterior e por iso, durante a Gran Guerra, creouse a Compaña Paraguaia de Frigoríficos e Carnes Conservadas (CPFCC) con accionistas locais e membros do Banco de España e Paraguai. Entre eles, figuraban o aragonés Juan Gastón, o catalán Miguel Rueda e os galegos Camilo Pérez e o ribadense Antonio Casariego.
Na Sociedade de Socorros Mutuos e na Liga Civil Estranxeira
A tese doutoral O Paraguai como destino atípico dá inmigración española: ou caso dous galegos (1850-1960), escrita por Philip Duncan e dirixida pola profesora da USC Pilar Cagiao, e traballos da profesora Gabriela Dalla-Corte Caballero da Universitat de Barcelona, estudaron exhaustivamente a presenza dos galegos en Paraguai. Ambos os ensaios constatan que Antonio Casariego foi tamén directivo da Sociedade Española de Socorros Mutuos, de 1912 a 1920, dun modo rotatorio, baixo a presidencia de Camilo Pérez e xunto a outros compatriotas como Enrique Prous, Antonio Sanjurjo e Doroteo Sandoval, entre outros.
A Sociedade de Socorros Mutuos tiña 600 socios e a finalidade de axudarlles en caso de enfermidade ou morte, celebrar datas ou acontecementos da historia de España e estreitar a unión e a fraternidad entre os españois en Paraguai. Os nomes dos directivos repetíanse e conformaban a elite española no país articulada ao redor de Camilo Pérez e a súa rede de influencias. Case toda ela estaba vinculada ás casas de comercio en mans de galegos _as de Pérez&Sanjurjo, Esmeriz&Cía, Ferreiro&Brisco ou Balteiro&Echeguren_ ou a figuras da colectividade como Vicente I. Acea, presidente da logia masónica Unión Paraguaia; Benigno Teijeiro, autor do primeiro drama histórico da literatura paraguaia; ou o muxián Victoriano Abente e Lago, unha figura moi relevante nas letras nacionais.
Antonio Casariego permaneceu en Paraguai ata 1925, data na que regresou a Galicia, unha situación que non foi frecuente na emigración de galegos ao Paraguai. O seu irmán José, por exemplo, nunca volveu e asentouse definitivamente no país. Un fillo de leste, José Antonio Casariego, loitou e acadou o grao de tenente primeiro de Artillería da Lexión Civil Estranxeira na Guerra do Chaco que, entre 1932 e 1935, enfrontou a Bolivia e Paraguai e causou miles de mortos e desaparecidos. O conflito mobilizou a 120.000 paraguaios e a descendentes de inmigrantes galegos, case todos oficiais do exército.
Marchou prófugo e volveu para a oficina de pasaxes a América de Ribadeo da Hamburg América Line
Antonio Casariego e Cobián fora declarado prófugo polo Concello de Ribadeo en 1896 segundo recolle O Rexional. Diario de Lugo o 22 de xullo dese ano. En 1903 chegou a Paraguai, quizais co seu irmán José, despois de ter vivido un tempo en Buenos Aires. E en 1925 xa estaba en Ribadeo de regreso «triunfal» _como di Philip Duncan na súa tese_ pois escapara como fuxitivo e volvía como unha «autoridade» en temas americanos, capacitado para asesorar aos seus veciños en asuntos relativos á emigración. Ese ano habíase aprobado, mediante Real Orde, a creación dunha Oficina de Información na vila para despachar pasaxes a América e «a instancias do axente xeral das Compañas Hamburguesas e Hamburg-América-Line, foille outorgada ao noso conveciño Antonio Casariego Cobián», segundo informaba O Ideal Galego, da Coruña, o 7 de novembro de 1925.
Sólo funcionou dous anos
A citada oficina sólo funcionou dous anos en Ribadeo. Un anuncio publicado no número 42 da Gaceta de Madrid, de 11 de febreiro de 1927, sinalaba que, a instancias do axente Enrique Fraga, instruíuse expediente de devolución da fianza constituída para garantir a xestión de Casariego Cobián como Axente encargado de «unha oficina de información e despacho de pasaxes para emigrantes», establecida en Ribadeo e «dependente da Compaña representada por Enrique Fraga», que deixaba de funcionar. A Dirección Xeral de Emigración (a través do anuncio que asinaba o seu director, Manuel Andújar) concedeu un prazo de 2 meses para reclamar contra a devolución da fianza a quen se cresen en dereito...