Magdalena Perelló, cardióloga: «Un mito moi estendido é pensar que o colesterol só depende do que comemos»
VIDA SAUDABLE
A experta remarca que «o corazón non enferma dun día para outro, senón tras anos de "descoidos" acumulados»
01 ago 2025 . Actualizado á 05:00 h.O corazón é o lugar de onde salgue a nosa forza, o centro da nosa saúde e o indicador máis claro dunha vida sa. Así o defende Magdalena Perelló, cardióloga e divulgadora. Participou como investigadora asociada en varios estudos clínicos e foi relator en cursos de actualización cardiológica para médicos de atención primaria e residentes. Acaba de publicar Corazón san (Vergara, 2025), unha guía para entender como funciona o noso corazón, que enferma e, sobre todo, como protexelo.
—Son evitables as enfermidades cardiovasculares?
—En gran parte si. Ata un 80% dos infartos e ictus poderíanse previr con hábitos saudables: deixar de fumar, moverse máis, controlar a presión arterial, o colesterol e a diabetes. Tamén a xenética, o noso legado familiar, inflúe, pero o estilo de vida decide se eses xenes actívanse ou non. O corazón non enferma dun día para outro, senón tras anos de 'descoidos' acumulados.
—Como é o proceso polo que se acaba desenvolvendo un infarto ou un ictus?
—O proceso adoita durar anos e pasa desapercibido: pequenas lesións na parede das arterias inician unha inflamación silenciosa. O colesterol LDL alto, o tabaco, a hipertensión e o azucre elevado danan o endotelio (é dicir, o revestimento interno das nosas arterias). Fórmase unha placa de ateroma, formada por graxa e detritus inflamatorios, que vai agrandándose co tempo e se rompe, desencadea un coágulo que tapa a arteria. Aí ocorre o infarto ou o ictus. É un proceso silencioso, pero a maioría son prevenibles.
—Cales son os principais factores de risco cardiovascular?
—Os clásicos son a hipertensión, ter colesterol elevado, a diabetes, a obesidade, o tabaquismo e o sedentarismo. Ademais, a idade, os antecedentes familiares e o sexo, concretamente ser home, tamén inflúen. Pero hoxe sabemos que outros factores como o estrés crónico, a contaminación ambiental, unha microbiota alterada, a inflamación crónica ou a homocisteína elevada tamén xogan un papel crave. Por iso a prevención debe ser integral.
—Por que a hipertensión arterial pódese considerar un «asasino silencioso»?
—Porque non doe e moitas veces pasa desapercibida ata que dá un susto grave. Pode danar órganos vitais como o corazón, o cerebro e os riles durante anos, sen síntomas claros. Moitas persoas cren que se non teñen dor de cabeza ou mareos non teñen tensión alta, pero a maioría de hipertensos non senten nada. Só cando aparece un infarto, un ictus, un fallo renal ou unha perda de visión ou hemorraxia ocular detectámola. Por iso é vital tomarse a tensión de forma regular, incluso en persoas mozas e aparentemente sas, xa que é a forma máis sinxela de previr sustos.
—Comentas no libro que a hipertensión é cada vez máis frecuente entre persoas mozas e adolescentes, por que?
—Cada vez vemos máis obesidade infantil, sedentarismo e consumo excesivo de sal, ultraprocesados e bebidas azucradas. Ademais, os adolescentes dormen menos e viven con máis estrés. Todo isto dispara a presión arterial a idades cada vez máis temperás. Previr a hipertensión empeza na casa, con hábitos familiares que favorezan unha vida activa e unha dieta baseada en alimentos frescos e naturais.
—Que mitos cres que existen sobre o colesterol?
—Un moi estendido é pensar que o colesterol só depende do que comemos. En realidade, o noso fígado fabrica a maior parte do colesterol. E tamén a xenética ten un papel relevante. Outro mito é pensar que todas as graxas son iguais, cando en realidade hai varios tipos e as de peor calidade son as trans, esas que se atopan en ultraprocesados e bolería industrial, e que son as que deberiamos evitar. Ademais, nalgúns países están prohibidas, xa que se relacionan ata cun 30 % da enfermidade cardiovascular.
—Que papel xoga o consumo de ovos cando falamos de colesterol?
—É outro mito moi estendido: demonizar alimentos como o ovo, cando o importante é o tipo de graxas, a matriz do alimento e a inflamación que favorece a oxidación do colesterol LDL. Ademais, non todo o colesterol é «malo». O HDL protéxenos das enfermidades cardiovasculares. Tamén se cre que se temos colesterol alto e sentímonos ben, non pasa nada: grande erro, porque o dano é silencioso.
—Calcúlase que máis da metade das persoas que padecen diabetes non o saben. Como se explica?
—Porque a diabetes tipo 2 desenvólvese de forma silenciosa, pode estar presente durante anos antes de diagnosticarse. Ao principio non doe nin avisa, pero aos poucos dana vasos sanguíneos, nervios e órganos crave. Moitos descobren que a teñen cando aparecen complicacións como infartos, perda de visión ou problemas renais. Por iso é vital facerse recoñecementos periódicos e análises, sobre todo se hai factores de risco ou antecedentes familiares.
—Que consello daría a unha persoa totalmente sedentaria?
—Que empezo aos poucos, sen angustiarse. Camiñar 30 minutos ao día xa reduce o risco cardiovascular. Moverse é o fármaco máis barato e efectivo: mellora a presión arterial, o azucre, o colesterol, controla o peso e reduce o estrés. Non fai falta ser atleta, senón crear o hábito. O difícil non é empezar, senón non parar.
—Como de grave é padecer estrés crónico? Dámoslle a importancia que merece?
—O estrés crónico é como un «veleno» lento: mantén activa a resposta de alerta, eleva a presión arterial e a inflamación, e favorece arritmias ou infartos. Moitas veces normalizámolo porque vivimos acelerados, pero non deberiamos. Xestionar o estrés, descansando mellor, pondo límites e desconectando, é un piar tan importante como comer san ou deixar de fumar.
—Cales son as claves dunha dieta cardioprotectora?
—Basearse en alimentos frescos e pouco procesados: froitas, verduras e hortalizas, legumes, peixe azul, aceite de oliva virxe extras e froitos secos. Limitar azucre, graxas trans e produtos ultraprocesados. Beber suficiente auga e evitar o alcol. Máis que prohibir, trátase de priorizar alimentos que sumen e nutran o corazón. Non hai superalimentos milagrosos, o que protexe o corazón é a coherencia diaria.
—Que diríalle a eses pacientes que xa padecen unha enfermidade cardiovascular?
—Que nunca é tarde para cambiar hábitos e melloralos. Incluso cunha enfermidade xa diagnosticada, podemos frear o dano e mellorar a calidade e a esperanzza de vida. Alimentarse ben, moverse máis, tomar a medicación pautada, rodearse de familiares e sanitarios que te apoien, controlar os factores de risco e reducir o estrés son armas poderosas que marcan a diferenza. Trátase de coidar o corazón día a día, e todos os días. Ao final, coidalo é unha decisión diaria, que depende máis dos nosos hábitos que da nosa sorte.