Mapi Herrero, nutricionista pediátrica: «Algúns nenos levántanse a unha hora na que o seu organismo aínda non ten fame»
A TRIBO
A especialista defende que «se queremos que os nosos fillos teñan unha alimentación de calidade, debe ser a de toda a familia»
02 sep 2025 . Actualizado á 12:37 h.A volta á rutina pode ser un bo aliado para revisar e integrar hábitos saudables nos adultos, pero tamén nos máis pequenos. Setembro ou outro mes do ano, xa que en palabras de Mapi Herrero, calquera é bo para revisar a nosa lista da compra. A especialista en nutrición infantil e lactación proporciónanos varias claves para que os máis pequenos teñan unha alimentación de calidade, a cal influirá non só na súa actividade diaria física e mental, tamén no seu crecemento e desenvolvemento e incluso na recuperación de procesos virais ou bacterias que se aveciñan coa volta ás aulas.
—Consideras que o verán adoita ser unha época na que os nenos poden (do mesmo xeito que os adultos) ver alterada a súa rutina e por tanto, tamén a súa alimentación?
—O verán, inevitablemente, altera as rutinas, cambiamos os horarios, flexibilizamos algunhas normas, permitimos alimentos e bebidas diferentes e é completamente normal e necesario. Algo no que insisto na consulta coas familias é que non poden esquecer que comemos para nutrirnos, pero comer tamén ten unha parte sensorial e social. A través da comida xeramos recordos: esas tardes de piscina e un xeado concreto, esas ceas á fresca diferentes ás do resto do ano, ese prato especial que só prepara a avoa no pobo, ou unha sobremesa típica da zona que descubrimos este verán en familia. E todo isto tamén é saúde.
—Que consellos proporías para volver á rutina cos nenos en materia de alimentación de calidade?
—O principal é que para poder «volver» a unha rutina, esta ten que estar previamente establecida. Explícome: todos volvemos á nosa rutina unha vez que rematan as vacacións. Volveremos aos horarios que marcan o colexio e o traballo, volveremos á roupa formal ou ao uniforme e volveremos comprar, cociñar e comprar «o de sempre». Se queremos que os nosos fillos teñan unha alimentación de calidade, debe ser a de toda a familia. Setembro é un mes tan bo como outro calquera para revisar os nosos hábitos, a nosa lista da compra e o que pomos na nosa mesa.
—Como profesional, cal dirías que é o principal reto cos menores á hora de falar de alimentación?
—Para min o fundamental é que, fagamos a intervención que fagamos, non estraguemos a relación dos menores co seu corpo e os alimentos. Tendemos a escudarnos na «saúde» para xustificar intervencións que non sempre son adecuadas. Igual se entende mellor cun exemplo: un obxectivo de saúde infantil é que os nenos consuman máis verduras e menos procesados, pero non pode ser á conta de mensaxes como «o azucre é veleno» ou «tes que comer verdura para non estar gordo», porque aínda que o obxectivo final é positivo, as consecuencias destas estratexias non o son tanto. Como profesionais, ás veces isto é algo que custa xestionar, sobre todo cando non se está especializado en nutrición pediátrica.
—Os nenos comen máis azucre do que deberían?
—Sen ningunha dúbida. Segundo un estudo realizado por investigadores do Instituto de Investigación Biosanitaria de Granada e do Instituto de Nutrición e Tecnoloxía dos Alimentos José Mataix Verdú da Universidade de Granada, que se publicou na revista Nutrients no 2023, os nenos españois consomen o dobre de azucre diario recomendado. Cando en menores de 2 anos este consumo debería ser cero e en maiores, non se deberían superar os 25 gramos diarios. E segundo esta investigación, o consumo medio de azucres engadidos nos nenos españois foi de 55,7 gramos por día, aproximadamente.
—Cales adoitan ser as maiores fontes de azucre na dieta dos nenos?
—Os produtos que achegan maior cantidade de azucres engadidos á dieta dos nenos españois son, de maior a menor cantidade, as galletas, seguidas de preto polo cacao en po, os iogures azucrados e as sobremesas lácteas. Ademais estaría o detalle de que estes produtos, ademais do exceso de azucre, teñen outra característica moi negativa e é que achegan moi poucos nutrientes.
—E como reducir a inxesta de ningún destes alimentos?
—Cando o obxectivo é reducir a inxesta dun produto, para min a clave é facer que perda importancia e isto conséguese reducindo a exposición, non prohibindo o seu consumo. É dicir, reforzaremos todo o que si queremos incluír na alimentación e omitiremos aqueles produtos que queremos que vaian quedando no esquecemento. Pero se un día noso peque ve unhas galletas, ou pídeas, non imos prohibilo. Aos poucos, o consumo vaise volvendo máis ocasional sen aumentar o desexo.
—Que importancia ten o almorzo dos nenos?
—O almorzo é igual de importante que calquera outra comida na alimentación diaria; é dicir, relativamente pouco importante. Porque unha comida illada do contexto de vida dunha persoa non ten ningunha importancia. Agora, se falamos do hábito de almorzar, a perspectiva cambia e a resposta será «depende». O importante é que o noso organismo reciba todos os nutrientes que necesite para a súa actividade diaria, que non só é a física e a mental, porque no caso dos nenos súmase o crecemento e desenvolvemento. Ademais de procesos biolóxicos máis puntuais como reparación de tecidos ou recuperación de procesos virais ou bacterianos. E para isto non hai unha fórmula única e universal. Temos nenos que se levantan para ir ao colexio a unha hora na que o seu organismo aínda non ten fame e fan un almorzo pobre ou incluso non almorzan e non é preocupante, a condición de que a media mañá teñan unha inxesta máis completa nutricionalmente, porque é verdade que cantas menos inxestas fagamos, máis difícil será cubrir esas necesidades nutricionais.
—Débese insistir a un neno para que almorce ou pode ir ao colexio sen facelo?
—Se ten oportunidade para comer máis tarde, cando o seu corpo se haxa activado, non hai razón para forzar a almorzar. Se non vai ter esta oportunidade, a estratexia tampouco é forzar, senón que trataremos de sincronizar os seus horarios cos sociais, que en realidade é o gran problema de nosos peques: que o mundo vira e organízase sen telos en conta.
Podemos levantalos un pouco antes, para o que necesitaremos deitalos antes e por tanto cear antes tamén. E isto que parece sinxelo pode ser un cambio inasumible nalgunhas familias. Outra opción é preparar snacks adaptados, para que poida tomalos de forma fraccionada ao longo da mañá ata que chegue a hora do xantar. Cada familia e cada peque son un mundo para estudar e ao que buscar ferramentas para facelo o mellor posible.
—Moitos pais viven a hora da comida como un momento complicado ou incluso de angustia, porque consideran que o neno ou nena non come a froita ou a verdura. Que consellos darías nestes casos?
—O primeiro que lles intento transmitir sempre é calma. É totalmente comprensible que as familias se preocupen por este tipo de cousas, ademais hoxe en día temos demasiada información, demasiado accesible, o que fai que ás veces sexa difícil filtrar e comprender en que punto está noso peque. Sabemos que se non comen froita e verdura poden faltarlles nutrientes e tamén sabemos que iso ten consecuencias na súa saúde e no crecemento, por tanto como non se van a preocupar? En segundo lugar, é imprescindible porse en mans de profesionais cualificados e este punto é importante, porque cada un temos o noso papel e nin o pediatra serve para todo, nin todos os dietistas-nutricionistas poden traballar con nenos, nin todo o relacionado coa alimentación resólveo o dietista-nutricionista. Nos problemas de alimentación participamos moitos profesionais e o máis importante é que estean formados no traballo coa infancia.
—Que opinión che merece relacionar a comida con premios ou castigos?
—Non son boa idea e a longo prazo, non funcionan. Poida que un premio por comer verdura, unha chantaxe para que se acabe o peixe, ou a ameaza dun castigo sirvan a curto prazo, pero, como dicía antes, cada intervención ten que contemplar os efectos a longo prazo, e sabemos que estas estratexias non só non funcionan, senón que ademais, provocan máis problemas. Eu son unha persoa á que as lentellas lle saben a castigo porque de pequena non me gustaban e sacábanme á escaleira ata que me acababa o prato. Cres que podo gozar dun prato de lentellas con ese recordo gravado en min? O obxectivo en consulta non é só que os peques coman san, senón que gocen diso. Que o elixan porque é o que lles apetece, non porque haxa que facer unha peaxe para un obxectivo.
—E se o neno xa non quere alimentos que antes si quería?
—Isto é algo totalmente normal e agardado en diferentes momentos do desenvolvemento e tamén como resultado dalgunhas estratexias ou situacións. O primeiro é respectar que os gustos poden cambiar e analizar canto afecta no balance total da dieta. Poida que deixase para comer tomate, pero incluíse outras verduras diferentes, polo que o impacto nutricional de deixar para comer tomate é cero. Se deixa para comer un grupo de alimentos completo, hai que pescudar o motivo e, en caso de risco nutricional, tomar medidas adecuadas para que isto non afecte á súa saúde mentres se resolve. O máis frecuente é que non pase nada. Con todo, non nos podemos quedar no clásico «xa comerá» porque hai unha pequena porcentaxe de nenos selectivos aos que se non acompañamos, non van mellorar.
—Pode o comportamento un neno relacionarse coa súa alimentación? Por exemplo, un neno que come moito azucre pode ter como consecuencia que se atope máis alterado que outro que inxere menos cantidade?
—Poida que si, pero non se atopou unha causa-efecto, é dicir, hai un compoñente individual de cada neno. A relación máis clara entre comportamento e alimentación vémola en nenos con trastorno do espectro autista, pero non no sentido que se cree.
—A que refírese?
—Refírome a que non é que haxa alimentos que provocan este trastorno, senón que estes peques teñen comportamentos peculiares e característicos ao redor da comida.
—Para rematar: un consello que remarques moito en consulta estes días.
—Que se o verán non foi tan saudable como nos tivese gustado non hai que racharse as vestiduras. Cada día é unha oportunidade nova para ir facendo pequenos cambios, para descubrir novos alimentos, novas receitas e que este camiño percórrese en familia, desde a diversión e o goce.