Doe máis deixar ou ser deixado?: «A persoa que decide cortar a relación adoita vivir un duelo anticipado»
SAÚDE MENTAL
A maioría de rupturas son dolorosas, con todo, existen factores que poden agravalas como ter fillos en común ou expectativas de futuro
30 jun 2025 . Actualizado á 14:40 h.No ano 2023, rexistráronse 76.685 divorcios e 3.380 separacións en España, segundo o Instituto Nacional de Estatística. De media, ata dicirse adeus, as parellas duran 16,4 anos, e a década dos corenta é a máis frecuente á hora de asinar estes papeis. Unha formulación que separa tanto como o fan algunhas cuestións, como a tortilla con ou sen cebola, é a eterna pregunta: que doe máis, deixar ou ser deixado?
Na actualidade, é un feito que as separacións se viven con maior normalidade e facilidade que hai algúns anos. Pasar páxina, tanto para o home como para a muller, resulta máis sinxelo e implica menos xuízos. A sociedade, o sistema e os ideais de parella están a cambiar, e dáse prioridade ao benestar de ambas as persoas.
Silvia Berdullas, doutora en psicoloxía, psicóloga sanitaria e coordinadora intracolegial do Consello Xeral da Psicoloxía, detalla que variables contribuíron a esta nova percepción: «Inclúe factores legais, como por exemplo, que existan leis máis flexibles que facilitan o proceso de separación; sociais, separarse xa non é, necesariamente, algo tabú e ten maior visibilidade; económicos e culturais, hai cambios nas expectativas dentro das parellas, menor tolerancia a algunhas situacións que antes se aguantaban por vergoña; a dispoñibilidade de redes e aplicacións de citas ou o aumento da autonomía individual», enumera.
As rupturas non son, en xeral, algo agradable para ningunha das partes. Tanto o que deixa, como o que é deixado, pasan, como mínimo, un mal grolo. Agora ben, que doe máis? Fernando Pena, presidente da Asociación Española de Psicoloxía Sanitaria, responde que, habitualmente, adóitase considerar que ser deixado é máis complicado neste sentido: «Pode xerar sentimentos de rexeitamento, de falta de valía, pode diminuír a autoestima. É particularmente doloroso cando non o ves vir e píllate por sorpresa», comenta.
Como é lóxico, o impacto emocional depende da historia, do apego e da preparación mental que cada individuo teña, «así como do significado da perda»: «Para unha persoa, deixar ou ser deixado pode truncar algúns obxectivos na vida, como a posibilidade de ter fillos, ou ter que volver a casa dos pais. Por tanto, non hai unha resposta universal», aclara Pena. Cada caso é único.
Berdullas prefire non posicionarse nesta disxuntiva, porque a ruptura segue sendo «unha ruptura» para un e outro, e pode supor unha perda importante para ambos, con independencia deste rol. «Falar en termos comparativos, en canto ao “volume” de dor que atravesa cada un ou cada unha, pódenos afastar da posibilidade de acompañar (e acompañarnos) e de afrontar ese proceso», indica.
Unha separación non só consiste en que unha parella deixe de selo, senón nunha reestruturación na vida de ambas as persoas, e estes cambios e o seu impacto dependerán, en parte, de dar resposta a estas preguntas: «Convive esa parella?, comparten círculo de amigos?, contan con apoios e amizades fóra da parella?, teñen fillos en común?, e mascotas?, e unha casa?, traballan na mesma contorna laboral?», expón a especialista.
Un duelo anticipado e un duelo repentino
Algo inevitable, para calquera das partes, é atravesar o duelo. Quen decide romper coa relación adoita pasalo un tempo antes, pero isto non é seguro dunha menor dor. Este proceso é intransferible e diferente —din os expertos consultados— para cada un.
«A persoa que decide deixar a relación adoita vivir un duelo anticipado, xa que moitas veces procesa a perda antes de comunicala», explica Pena, quen recoñece que en moitas relacións tomar esta decisión leva o seu tempo.
Pola contra, é frecuente que a persoa á que deixan enfróntese a un duelo máis abrupto e confuso, con sentimentos como o rexeitamento, o abandono ou a incredulidade. «A posibilidade de ter unha reacción física e emocional é máis probable. Se non o ve vir, e a relación non estaba deteriorada desde o seu punto de vista, pasa por fases máis marcadas polo shock, negación e anoxo, xa que a ruptura adoita chegar de forma inesperada», apunta.
Agora ben, que unha parte páseo mal non implica que a outra o teña doado. Na persoa que decide cortar coa relación poden aparecer sentimentos como a culpa, a dúbida ou o medo. «Por ese motivo, a reevaluación da decisión pode chegar a ser moi longa. En Calma Ao Mar, o centro de psicoloxía no que traballo, cheguei a atender a unha muller de 68 anos que levaba desexando deixar ao seu marido día tras día desde facía 30», exemplifica Pena. Ademais, tamén é habitual que esta parte poida sentir tristeza polo que se perde, nostalxia, incluso cando a decisión é acertada. De igual forma, débese normalizar o alivio, que pode aparecer cando a relación era conflitiva ou insatisfactoria, ou unha liberación, «como unha descarga de peso emocional», engade o psicólogo. Calquera reacción debe ser validada, porque nesta materia non hai respostas correctas ou incorrectas.
Durante este proceso, explica a especialista do COP, poden aparecer síntomas físicos, emocionais ou cognitivos. A experta fala de dor, tristeza, inquedanza, desgana, enfado, culpa, insomnio, resentimento, fatiga, diminución da autoestima, baleiro ou idealización da ex parella. «Tamén pode ser que non haxa nada disto, que aparezan todas xuntas, ou que se dean en diferentes momentos, aparecendo e desaparecendo», precisa. É máis, incluso pode haber sentimentos agradables como lembrar as aprendizaxes ou agradecemento polo vivido.
Con todo, hai factores que poden contribuír a que este duelo agrávese e, incluso, remate sendo traumático ou máis complicado. Ningúns teñen que ver coa morfoloxía da parella: «Por exemplo, unha separación cando, ademais, hai fillos en común, vai esixir de esforzos emocionais adicionais», describe a psicóloga. Outros, coa situación que rodea á ruptura. Se esta se produce a raíz dunha infidelidade, con ghosting polo medio, se vai unida á perda doutras persoas, como o falecemento dun fillo, ou incluso, se a perda non está recoñecida, como a dun amante, «increméntase a dificultade do proceso», expón Silvia Berdullas.
Explicar as razóns
Lonxe do debate exposto, querer deixar unha relación é algo completamente lexítimo e ten sentido que un, sexa pola razón que sexa, dea o paso adiante. Na actualidade, púxoselle nome —en inglés— ao que toda a vida se describiu como facer o baleiro: quiet leaving. Unha actitude que, para a doutora en psicoloxía, non é o máis saudable para ningunha das partes, e chama á responsabilidade afectiva: «Agora está moi de moda e non é outra cousa que asumir a responsabilidade de atender as nosas necesidades e desexos e afrontar as consecuencias diso que decidimos e eliximos», explica. Idealmente, chegados ao momento no que unha separación vólvese necesaria, «produciríanse conversacións nas que as dúas partes poderían compartir como se senten, as súas necesidades e o que lles vai sucedendo», polo que a noticia non será unha sorpresa.
Se en algo coincide a maioría de persoas que tivo máis dunha relación é que a ruptura é dolorosa, en maior ou menor intensidade. Isto explícase mediante o apego emocional, «que xera unha sensación de perda de identidade e seguridade», di Fernando Pena. Niso tamén inflúen as expectativas ou promesas futuras que non se cumpriron, así como «o medo á soidade, a presión social ou familiar e a autoestima afectada intensifican o sufrimento», explica.
Se ningún dos membros renunciou aos seus propios plans de vida para envorcarse na relación pode incrementar o dano. En cambio, «ter un grupo de amigos propio e actividades de lecer que non dependan da parella adoitan ser factores protectores», comenta o presidente da Asociación Española de Psicoloxía Sanitaria.
A pregunta do millón é como deixar unha relación de forma correcta, se é que pode existir unha receita universal nesta tarefa. Un consello crave para ambos os expertos consultados é expresar as razóns que levan a esta situación. «Pode ser que a outra persoa compréndaos e comparta ou non, pero é un acto de respecto», responde Pena. Berdullas lembra que esta explicación axuda a que o outro individuo resúltelle máis doado transitar polo duelo. Iso si, con excepcións: «Estamos a falar, por suposto, de relacións que non entrañen risco para a seguridade da persoa. Cando a ruptura se produce en situacións de violencia ou agresión, pode ser necesario cortar o contacto sen máis», engade a doutora en psicoloxía.
Deixar con empatía
As necesidades de como expresar esta ruptura varían dunha persoa —e parella—a outra, pero é importante facelo con empatía, honestidade e transparencia. «É posible separarse sendo coidadoso connosco mesmos e con esa persoa que, por un tempo, foi tan importante na nosa vida», afirma a coordinadora intercolegial do colexio nacional. En base á súa experiencia, ten claro que a xente rompe de xeito similar «a como nos relacionamos e vinculamos en calquera relación».
Lonxe do que se poida pensar, ser empático non implica evitar o sufrimento do outro, senón asumir a responsabilidade de afrontar ese momento «sendo compasivo, honesto, claro, á vez que atendo ás miñas propias necesidades e emocións e válido, igualmente, as da outra persoa», describe a psicóloga, quen insiste na idea que unha ruptura doe e evitar esta incomodidade é tarefa imposible.