Así é unha sesión de terapia de parella: «Se non che fai feliz, pero quéreslle, hai que pedir axuda»

A decisión de acudir a psicoterapia non adoita tomarse a treo. E se falamos de terapia de parella, isto é máis complexo aínda. Aínda que ambos os membros poidan ser conscientes de que existe un problema, dar o paso de expor unha consulta cun profesional non sempre é sinxelo e non todas as persoas están abertas a abrir as portas da súa relación máis íntima a un terceiro, aínda tratándose dun profesional.

Pero, aínda que reparar unha relación desgastada e cargada de resentimentos pode resultar unha tarefa case imposible para quen está atravesando ese momento difícil, en moitos casos, apenas dous ou tres sesións son suficientes para pór en marcha un cambio significativo e favorable. Así o asegura o psicólogo José Antonio Martín Herrero, profesor na Universidade de Salamanca.

Ao longo de máis de trinta anos de experiencia clínica no campo dos vínculos amorosos, o experto desenvolveu unha metodoloxía terapéutica que permite aos membros da parella pór obxectivos en común para ir xuntos a por eles. Un enfoque que resumiu no seu novo libro Terapia de parella. Principios básicos e intervención (Aula magna, 2024). O especialista explica como é, desde dentro, unha sesión de terapia de parellas e que podemos agardar deste espazo de traballo conxunto.

A primeira sesión

Cando unha parella acode a un profesional, en xeral, hai un problema que se intentou resolver ou xestionar sen éxito. Nesa primeira sesión, búscase indagar acerca deses problemas. «Poden ser moi variados. Desde tensións coa familia de orixe ata falta de escoita, desigualdades na división do traballo na casa, problemas económicos, celos ou dependencia emocional. Hai un perfil de parellas que entran en crises cando os fillos teñen entre dous e cinco anos, porque o coidado desgasta, os nenos absorben moita atención dos pais e adoita haber un cónxuxe que sente desprazado ou celoso, incluso. En xeral, son parellas que xa intentaron solucionar o problema e necesitan outros recursos para atopar esa solución», ilustra Martín.

A partir de aquí, comeza o verdadeiro traballo. O profesional vai escoitar a ambas as partes e vai buscar puntos en común para fixar, en base a eles, uns obxectivos terapéuticos. «Centrámonos fundamentalmente en resolver o conflito básico da parella, en buscar comportamentos coherentes que faciliten a comunicación. É importante porlle nome ao que lles pasa, indagar en por que discuten. Inténtase explicar que nas terapias de parella nunca hai un culpable, senón que o que hai son dous responsables. E nese punto, invítaselles a que pensen, xuntos, onde queren chegar», explica o experto.

Co fin de acadar eses obxectivos comúns, traballarase, ao longo das sesións, en varios eixos. «Traballamos sobre a comunicación, a escoita, a confianza, a honestidade, o afrontamiento do estrés, a xestión económica, manexar o tempo libre de lecer, tanto en parella como individual, a sexualidade, que é un problema moi frecuente, porque non sempre ambos teñen os mesmos gustos ou fantasías. O afecto, os celos e a infidelidade son tamén temas que adoitan xurdir», detalla.

Canto dura unha terapia de parella?

Aínda que non hai unha medida estándar, xa que todo, en psicoloxía, débese individualizar e axustar ás realidades de cada paciente, existen algúns parámetros que guían o traballo dun terapeuta de parellas. Así, segundo o experto, «unha sesión que dure máis dunha hora non é eficaz», polo que esta adoita ser a duración óptima.

A terapia pode variar, pero, en liñas xerais, adoita consistir nunha sesión semanal durante uns meses. «Ao redor dunhas 15 ou 20 semanas adoita ser suficiente, é dicir, uns catro ou cinco meses», sinala neste sentido o psicólogo. Ademais, o experto habilita unha canle de comunicación cos seus pacientes a través de correos electrónicos ou WhatsApp, onde poden expor inquietudes que xurdan entre unha sesión e a seguinte, así como apuntar comentarios e observacións. «Eu tomo notas durante a sesión e envíoas á parella, para que teñan un esquema do que se traballou», explica.

No entanto, os resultados empezan a notarse relativamente rápido, sobre todo se ambas as persoas están a cooperar para que a parella saia adiante. «Ás veces, veñen aquí, soltan os seus problemas e á segundo ou terceira sesión xa se empezan a ver cambios e efectos. Isto é moi gratificante, porque cando veñen, están a sufrir e se hai esforzo por parte dos dous, pode haber cambios moi rápido», apunta.

Como se traballa na terapia de parella

«Eu utilizo un enfoque que se chama reeducación terapéutico-cognitiva. Moitas veces, non é tanto a situación en si o que causa o problema, senón como a vemos, o que interpretamos, o que lemos entre liñas do que dixo o outro e o que quixo dicir. Entón, reeducar á parella cara á escoita e a comunicación é a clave», sinala o especialista.

A premisa básica deste enfoque é que hai unha diferenza entre as parellas sas e as que non o son. Nestas últimas, observa Martín, pode haber fallas en ningún dos piares fundamentais da relación. Así o explica o experto: «Hai catro patas básicas na mesa estable dunha parella. Unha é a comunicación con escoita activa, mirándonos aos ollos. Outra sería a honestidade, a confianza e non ter medo a dicir as cousas. Outra pata básica é o tempo libre e o lecer, tanto en parella como individual. E a última é o sexo».

«En case todas as parellas que veñen, atopamos que unha ou dúas desas patas non funcionan. Entón, hai instrumentos e ferramentas que empregamos para intentar proporcionar reforzos positivos. Se somos unha parella, é importante que cando fago algo ti poidas dicirme se che gustou moito, para que o volva a repetir. Hai unha chea de técnicas que empregamos para isto, pero a idea básica é que a parella vexa cal desas catro patas está a fallar», detalla.

Comunicación, o ingrediente indispensable

A comunicación é a clave para manter unha relación sa. Esta é unha máxima que escoitamos miles de veces. Pero que significa, en termos concretos? Que implica ter unha boa comunicación coa nosa parella? Para Martín, trátase, sobre todo, de poder falar. «Cando unha parella está sa e non hai unha relación tóxica, pódese falar de todo: desde economía e política ata de que pásanos, os nosos intereses e os nosos gustos», asegura.

O problema, observa o experto, «é que hai parellas que non falan. Non contan o que lles pasou no traballo, non preguntan como foi o día. Ponse a televisión e cómese vendo o telexornal ou usando o móbil. Como non se falan, non saben os gustos do outro, as necesidades, os intereses, o que lle apetece á outra persoa. Damos por feito que por ser a nosa parella, o outro ten que saber o que nos gusta e o que queremos, e entón non o comunicamos. Pero hai que falar de todo. A fórmula que sempre repito aos meus pacientes é: dou, pido e agradezo verbalmente», propón.

Manter aberto esta canle comunicativa tamén significa poder falar daquilo que sabemos que non vai ser agradable de escoitar, xa sexan críticas ou sentimentos incómodos de asumir. Pero reprimilos non é a resposta. O que se aconsella é, neste sentido, construír unha xestión adecuada das emocións, con técnicas de comunicación asertivas e empáticas.

Facer os deberes

Ao final da sesión, os terapeutas adoitan deixarlles ás parellas unha serie de pautas a seguir durante os días posteriores ou, incluso, indicarlles exercicios que han de realizar para traballar na súa relación. «Son actividades para que eles mesmos, aos poucos, vaian vendo como interaccionar doutro xeito, vexan os seus erros, onde poden gañar e que teñen que corrixir», explica Martín.

«Por exemplo, cando hai que traballar a rutina, propoño unha actividade que se chama caixón secreto. Consiste en que cada un mete no caixón papeis dunha cor distinta con algunha actividade ou algo que lles gustaría facer. Entón, vas collendo papelitos que deixou o outro e a regra é que, unha vez que o colles, non podes volver metelo no caixón. Tes que intentar levalo a cabo para cumprir o desexo da outra persoa. E teñen que ser cousas alcanzables. Por exemplo, ir ver un espectáculo determinado, ou facer unha escapada a un sitio. Isto axuda a que se dediquen atención e demóstralles a cada un que a outra persoa está implicada en intentar resolver os problemas e en seguir crecendo xuntos», propón.

É frecuente que as parellas se separen tras acudir a terapia?

Segundo Martín, a separación non é o máis frecuente tras a terapia. Por suposto, cada parella é única e enfróntase a desafíos particulares. Con todo, Martín destaca que o motivo máis frecuente de consulta é o desgaste que ocasiona a unha parella o mero paso do tempo ou, noutras palabras, a necesidade de reavivar a chama da relación.

A boa noticia é que, cun esforzo conxunto, a situación pode reactivarse facilmente neses casos. «Cando son problemas de convivencia, de anos de parella e de cotiandade e rutina, é relativamente sinxelo resolvelos. E tiven parellas que viñeron a pedirme que lles axude a divorciarse dun xeito pacífico e ao final deciden seguir xuntos. Ás veces o problema é tan sinxelo de traballar que se trata simplemente de potenciar a atención dun a outro, mellorar o intercambio de reforzos recíprocos», di Martín.

Aquí tamén entran os mitos que a cultura impuxo acerca de como se ten que relacionar unha parella, sobre todo se falamos de parellas heterosexuais nas que o machismo pode marcar, directa ou indirectamente, os roles. «A un home tamén lle gusta que lle digan que é guapo, tamén lle gusta sentirse querido. Moitos homes non se senten atractivos para a súa parella, moitas mulleres senten que van á barbería ou ponse maquillaxe pero o marido non se dá conta. Todas esas cousas doen, pero son tan sinxelas de traballar, que con dez sesións pode ser suficiente para logralo», asegura o experto.

En cambio, «ás veces é imposible e nótalo cando vas vendo que un dos dous non ten interese en traballar», observa. Cando isto ocorre e só un dos membros do equipo está a pór da súa parte, poida que non sexa posible continuar xuntos.

Hai situacións nas que non é posible o traballo terapéutico?

«Eu levo traballando con parellas desde 1990 e traballei cun milleiro de parellas. Sempre digo que hai dous factores que impiden que se poida traballar: cando hai violencia física, psicolóxica ou sexual, que é algo irreparable e habería que aconsellar á persoa agredida que se afaste desa parella, ou cando hai un terceiro. Se hai outra persoa no medio, é complicado, porque se cadra, se eu teño dúas parellas, non me apetece traballar para mellorar a relación cunha delas, porque me está interesando máis a outra», observa o experto.

Cando hai que ir a terapia?

A recomendación é clara: se non estás a gusto coa túa parella, é momento de consultar. «Hai un mito popular de que as cousas xa cambiarán, coma se fosen mellorar por si soas. Vin parellas que levan xuntas 15 anos e desde o primeiro mes xa un dos dous sofre. Por que? Ás veces é cuestión de apertar dúas teclas e a cousa xa vai mellor. Hai problemas máis graves e serios, como a dependencia emocional ou as relacións tóxicas, nas que o traballo é máis complexo, pero a situación non ten por que chegar a ese punto para acudir. Eu creo que hai que pedir axuda cando a túa parella non che fai feliz, cando che xera malestar», aconsella Martín.

O experto subliña que as parellas poden atravesar períodos de crises incluso aínda que haxa amor. «Ás veces a túa parella non che fai feliz, pero quérela. Nese caso hai que pedir axuda. É como ir ao fisio cando che doe as costas», conclúe.

---

---