Javier Escalada, endocrinólogo: «Estamos a ver máis casos de osteoporoses en persoas menores de 50 anos»
ENFERMIDADES
O experto advirte que unha menopausa temperá, sumada a outros factores como o sedentarismo ou o consumo de tabaco ou alcol, incrementa o risco de perder densidade ósea
09 dic 2025 . Actualizado á 11:37 h.A osteoporose, caracterizada pola diminución da densidade ósea, incrementa o risco de sufrir fracturas ante impactos ou traumatismos cotiáns, como caídas incluso desde a propia altura. Tradicionalmente, este cadro asociouse de xeito principal a mulleres posmenopáusicas, dado que os estrógenos protexen o óso e, coa perda destas hormonas, a densidade do tecido óseo comeza a diminuír de xeito rápido. Pero recentemente, algúns expertos observaron un aumento no diagnóstico desta enfermidade en mulleres máis mozos, ao redor dos 40 anos. O doutor Javier Escalada, director do Departamento de Endocrinoloxía e Nutrición da Clínica Universidade de Navarra, alerta acerca deste aumento. O experto explica como previr a osteoporose ao longo da vida e cando convén acudir ao médico para facerse unha densitometría e descartala.
—A que atribúense os casos de osteoporoses en persoas premenopáusicas?
—Estamos a ver máis casos de osteoporoses porque se están solicitando densitometrías en mulleres ao entrar na menopausa, en idades nas que normalmente non habería que solicitar a proba. Segundo as sociedades científicas, esta proba, que serve para medir a densidade ósea, débese realizar cando haxa máis probabilidades de atopar osteoporoses. Isto pode ser, frecuentemente, por amais dos 65 anos. Na nosa contorna, está a facerse cada vez máis cando a menopausa aparece por baixo dos 50 anos. Se a aparición da menopausa ocorre ao redor dos 45 anos, a persoa podería ter osteoporose. Tamén podemos atopar casos de osteoporoses en premenopausia, pero ese non é lle porcentaxe máis alta de mulleres mozos que a padecen.
—Por que unha menopausa máis temperá aumenta o risco de osteoporose?
—En si, a menopausa é un dos principais factores que causan unha perda de masa ósea ao desaparecer os estrógenos, que son unhas hormonas que protexen o óso. A aparición da menopausa, unida a outras situacións, como o estilo de vida sedentario ou o uso de tratamentos que se utilizan con máis frecuencia, como os glucocorticoides, que se prescriben máis que antes, as enfermidades crónicas inflamatorias ou os trastornos da alimentación, son factores de risco. Todas elas son situacións que poden contribuír a inducir unha mala absorción do calcio e a vitamina D, ocasionando que existan máis casos de osteoporoses do que pensabamos. Por iso, a realización de densitometrías precoces permite a posibilidade de facer un diagnóstico temperán e ao facer estas probas está a atoparse máis alteración do óso do que agardabamos, posto que estamos a falar de mulleres que moitas veces non chegan aos 50 anos.
—É posible previr a osteoporose?
—Si. Practicamente en todos os casos, a non ser que haxa un compoñente xenético que dea lugar a fracturas de repetición, que son situacións moi concretas, pódese combater e incluso reverter a osteoporose. Pero antes diso, a prevención é posible a través de hábitos saudables: unha dieta rica en calcio e vitamina D, exercicio físico regular, evitar tóxicos como o tabaco ou o alcol, que para o óso son moi malos. Se facemos isto desde etapas precoces, desde a mocidade, poderemos previla. Outro factor no que sempre incidimos é o consumo de cafeína, que se é excesivo, cando xa a dose diaria excede as catro cuncas ao día ese exceso de cafeína pode dar lugar a unha perda excesiva de calcio por ouriños e favorecer a perda de óso. Por tanto, aconsellamos reducir a inxesta de cafeína. Todo isto pode axudar a evitalo, pero unha vez producísese a osteoporose, hai que pór tratamentos específicos.
—Que tratamentos permiten recuperar densidade de óso?
—Contamos con fármacos que conseguen diminuír a reabsorción do óso e con outros que o que fan é formar tecido óseo novo. Hai diferentes mecanismos para logralo. O óso, aínda que pareza que é unha cousa inerte, é un órgano vivo e ten procesos de formación e de reabsorción sobre os que podemos actuar para recuperar óso perdido. O obxectivo de todo isto é diminuír o risco de fractura e estes tratamentos demostraron eficacia nese aspecto, sobre todo nas localizacións nas que llo mide, por exemplo, a nivel da cadeira.
—Como se elixe o tratamento para cada caso?
—Utilízase unha familia de fármacos ou outra dependendo de dous factores principais. Un é como de grave sexa a perda de masa ósea. Se a persoa xa tivo fracturas por fraxilidade, inténtase recorrer a fármacos formadores de óso, pero estes tratamentos teñen unha duración limitada, non se poden utilizar de xeito indefinido. Cando transcorreu ese tempo, utilízase a outra familia de fármacos, que son os que diminúen a reabsorción ósea. Esta é o xeito máis eficaz para recuperar óso perdido. Cando conseguimos recuperar óso, temos que utilizar outro fármaco que o sele, por así dicir, e que permita que ese beneficio mantéñase. Por iso, a recomendación máis importante é que non se suspenda o tratamento de golpe.
—Que síntomas nos poden facer sospeitar dunha osteoporose en idades temperás?
—Na maioría das ocasións, a osteoporose pasa desapercibida. É asintomática, o síntoma xa é a fractura que se produce, en realidade como consecuencia da enfermidade. Non é calquera fractura, senón unha causada por un traumatismo leve, que nos faría sospeitar de que foi causada pola fraxilidade do óso. Se eu tropezo, caio e fractúrome, isto indica que os meus ósos non están ben. Noutros casos, unha dor de costas repentinos, que aparece de forma brusca, pode indicar unha fractura vertebral. Unha perda de estatura nun período de tempo curto tamén pode facernos sospeitar que se estea producindo un esmagamento vertebral. Pero, como a maior parte das veces é asintomática, o importante é facer unha densitometría cando unha persoa reúne factores de risco.
—Que consellos daría para preservar o óso ao longo da vida?
—Ademais do estilo de vida activo, adoitamos acompañar isto de consellos sobre alimentación rica en calcio. Sempre é mellor obtelo a través da dieta que con suplementos farmacolóxicos. E a síntese de vitamina D é importante porque fai que tanto a alimentación enriquecida en calcio como os tratamentos para a osteoporose sexan aínda máis eficaces. Estas medidas compleméntanse entre si, polo que podemos incluír o consumo de vitamina D cando é necesario.