Chega a España Mounjaro, o novo fármaco para a obesidade e a diabetes tipo 2: «Logra unha redución media de case 24 quilos»
ENFERMIDADES
O medicamento de Lilly estará dispoñible a partir do 1 de xullo en formato inxectable para administrar unha vez á semana
28 jun 2024 . Actualizado á 09:14 h.Tras a revolución que supuxo, nos últimos tempos, a irrupción dos tratamentos para a diabetes tipo 2 e a obesidade a base de semaglutida, coñecidos pola súa marca, Ozempic, unha nova xeración de fármacos dirixidos a estas patoloxías chega a España este mes de xullo. Trátase da tirzepatida, que estará dispoñible baixo o nome comercial Mounjaro, producido pola farmacéutica Lilly. O medicamento preséntase en formato inxectable, con plumas de dose única que se administran por vía subcutánea unha vez á semana, e poderase adquirir con prescrición médica e sen financiamento a partir do 1 de xullo.
Esta nova medicación acadou nos ensaios clínicos uns resultados sorprendentes e alentadores para os pacientes, que en moitos casos recuperan, ao cabo de 72 semanas de tratamento, os niveis analíticos, de peso e de calidade de vida anteriores ao desenvolvemento da enfermidade. Segundo explican desde Lilly, a tirzepatida logra esta melloría grazas ao seu mecanismo de acción múltiple, que funciona a nivel de diferentes órganos e sistemas do corpo de forma simultánea.
Que é a tirzepatida
A tirzepatida é un agonista dual de acción prolongada dos receptores polipéptido insulinotrópico dependente de glicosa (GIP) e GLP-1, tal e como se indica na súa ficha técnica. Isto quere dicir que se une a eses receptores, o que ten efectos en distintas partes do organismo. Ambos os receptores están presentes nas células endocrinas pancreáticas, o cerebro, o corazón, os vasos sanguíneos, os leucocitos, o intestino e os riles. Os receptores de GIP tamén están presentes nos adipocitos, ou células graxas. «Este dobre mecanismo de acción consegue unha eficacia adicional nas dúas indicacións nas que está aprobado o fármaco, pacientes con diabetes tipo 2 e pacientes con obesidade», explica a La Voz da Saúde o doutor José Antonio Sacristán, director médico de Lilly.
En que casos está indicada
Segundo indícase na ficha técnica da tirzepatida, o fármaco está indicado como complemento a unha dieta baixa en calorías e a un aumento da actividade física para o control do peso, incluída a perda e o mantemento, en adultos cun Índice de Masa Corporal (IMC) inicial superior a 30, ou superior a 27 no caso de que haxa comorbilidades (por exemplo, hipertensión, dislipidemia, apnea obstrutiva do soño, enfermidade cardiovascular, prediabetes ou diabetes mellitus tipo 2).
No caso da diabetes mellitus tipo 2, está indicado para monoterapia, cando a metformina non sexa apropiada, ou engadida a outros fármacos, cando a enfermidade non estea suficientemente controlada, e sempre en asociación a pautas de dieta e exercicio.
«O tratamento farmacolóxico ten que formar parte dun enfoque integral e iso é o que se indica en ficha técnica, que debe incluír cambios no estilo de vida, unha dieta saudable e aumento da actividade física. E este tratamento global ten que ser individualizado, porque é un profesional da saúde o que debe dicir en particular cal é o tratamento máis adecuado para esa persoa en particular e facer o seguimento ao longo do tempo», explica Mar Malagón, presidenta da Sociedade Española de Obesidade (Seedo).
Este tratamento está contraindicado en pacientes con antecedentes persoais ou familiares de carcinoma de tiroides, un tipo de cancro pouco frecuente. Tampouco se recomenda o seu uso en persoas que tiveron pancreatitis. En canto á relación entre os fármacos para a obesidade e os problemas de saúde mental, vínculo que se estudou a partir dos casos de intento de suicidio en pacientes baixo tratamento con Ozempic en Islandia, achouse que a patoloxía mental estaba relacionada cos condicionantes socioculturais da obesidade e non coa medicación. Desde Lilly afirman que a tirzepatida tampouco se asocia a brotes destas enfermidades.
Como funciona
O fármaco ten mecanismos de acción en distintos niveis, o que se traduce en efectos beneficiosos en diferentes aspectos, non só na perda de peso. Entre os máis relevantes, «funciona diminuíndo o apetito, aumentando a sensación de saciedade, incrementando tamén a secreción de insulina e a sensibilidade á insulina. Ademais, enlentece o baleirado gástrico», enumera Sancristán.
«Todo parte deste péptido de intestino que se chama GLP-1, e do GIP. Ambas as son incretinas, libéranse polas células do intestino e son hormonas que temos a nivel endóxeno, que están deseñadas para que controlemos os nosos niveis de azucre e tamén a inxesta. Actúan solapadas nalgunhas accións e teñen outras accións específicas», explica a doutora Malagón.
A novidade específica da tirzepatida é o feito de que actúa non só sobre o GLP-1, senón tamén sobre o GIP. Con isto conséguese unha potenciación das accións dos agonistas, porque os receptores de ambos atópanse, respectivamente, en diferentes tecidos do organismo aos que o fármaco se pode unir.
«Estes dous péptidos aumentan a secreción de insulina, co que favorecen a función pancreática. O que fan é aumentar a cantidade de insulina e con iso diminúe a cantidade de glicosa en sangue en persoas que teñen problemas de hiperglucemia. Non hai que esquecer que a insulina actúa sobre moitos órganos corporais e o que fai este fármaco é que estes órganos corporais sexan máis sensibles á insulina. Non só fai que haxa máis insulina, senón que ademais consegue que o corpo responda máis a ela», detalla Malagón.
En que diferénciase de Ozempic ou Wegovy?
Tanto Ozempic como Wegovy son medicamentos a base de semaglutida, un agonista dos receptores do péptido GLP-1. O primeiro está enfocado ao tratamento da diabetes tipo 2, mentres que o segundo se utiliza para a obesidade. Con todo, trátase do mesmo composto, a diferenza está na dose.
En canto a Mounjaro, a base de tirzepatida, o fármaco destaca polo seu dobre mecanismo de acción, que inhibe tanto GLP-1 como GIP, sendo o primeiro medicamento en actuar sobre esta última vía. Isto é o que está, sinala Sancristán, detrás do éxito e a eficacia da tirzepatida, que en ensaios clínicos mostrou ser altamente efectiva.
Efectos
Ademais dos efectos na insulina, que axudan a controlar a glicosa nos pacientes con diabetes tipo 2, o uso da tirzepatida para a perda de peso é altamente efectivo para a perda de peso. Especificamente, o fármaco mellora a composición corporal, logrando que a maior parte do peso perdido sexa graxa. Neste sentido, Sancristán sinala que con este tratamento, pérdense tres partes de graxa por cada parte de masa magra, e pérdese especialmente graxa visceral, o que repercute positivamente na saúde global do paciente.
«Diminúe o peso, pero tamén ten efectos directos sobre as enfermidades asociadas á obesidade, como a insuficiencia cardíaca ou a enfermidade renal. Non só é a perda de peso, senón que actúa tamén sobre os diferentes órganos que poden estar máis danados en enfermidades asociadas á obesidade, como problemas vasculares, renais ou hepáticos», destaca Malagón.
«O efecto que ten a tirzepatida supón un salto cualitativo moi importante no tratamento destas enfermidades. No caso da diabetes tipo 2, incluso coa dose máis baixa demostrou superioridade fronte a todos os comparadores cos que se estudou, incluídos a familia dos GLP-1, tanto en niveis de control de glucemia como en diminución do peso. Conséguese unha diminución de glucemia ata o nivel que se considera ben controlada, que é unha hemoglobina por baixo de 7, en 9 de cada 10 pacientes. A normalización das cifras, que é o que tería unha persoa normal sen diabetes, acádase no 50% dos pacientes tratados», sinala Sancristán.
Canto se pode adelgazar con este tratamento? «Estamos a falar dunha redución de peso media de ata o 22,5% ás 72 semanas, que é o que viron todos os ensaios clínicos. Son ao redor de 23,6 quilos de diminución, de media. Unha redución maior do 5% do peso é o que se considera relevante, porque ten un impacto nos lípidos e na hipertensión. Coa tirzepatida, isto lógrase no 96% dos pacientes. O perder o 25% do peso relaciónase cunha reversión das complicacións da obesidade, como a diabetes ou as enfermidades cardiovasculares, e isto lógrase en catro de cada 10 pacientes», detalla o director médico de Lilly.
Os parámetros cardiometabólicos tamén melloran de xeito significativo. Nos estudos, a tirzepatida logrou unha diminución da tensión arterial, unha mellora do perfil lipídico, con diminución dos triglicéridos, do colesterol e do perímetro abdominal.
Prezos e dosaxe
O medicamento está dispoñible en diferentes doses. A inicial é de 2,5 miligramos de tirzepatida unha vez por semana. Despois de catro semanas, débese aumentar a 5 miligramos unha vez á semana. A escalada de dose, explican os expertos, debe ser progresiva para mellorar a tolerabilidad do fármaco. Así, de ser necesario, pódese facer incrementos de 2,5 mg despois dun mínimo de catro semanas coa dose actual.
A dose de mantemento recomendada, explican desde Lilly, é de 5 miligramos. A dose máxima, que é de 15 miligramos, non está dispoñible aínda en España, xa que a farmacéutica priorizou a dispoñibilidade das outras presentacións, que serán as que se utilizarán con maior frecuencia.
En canto aos prezos, hai que ter en conta que o fármaco non estará financiado para a obesidade nin para a diabetes. O tratamento con dose de 5 miligramos terá un prezo de 271 euros ao mes, mentres que as plumas de 10 miligramos poderanse adquirir por 358 euros mensuais.
É segura esta medicación?
Os efectos secundarios que aparecen con este tratamento son moi similares aos que se describiron coa clase dos agonistas GLP-1, que inclúen a semaglutida e a liraglutida. Neste sentido, o máis frecuente é que poida haber síntomas gastrointestinais como náuseas, vómitos ou diarreas, que en xeral son leves ou moderados e que adoitan ocorrer ao principio do tratamento ou cando se aumenta a dose, durante a fase inicial de escalada. Hase visto que estes problemas adoitan desaparecer co tempo.
Algo importante a ter en conta é a posible interacción deste medicamento con outros fármacos, sobre todo tratándose dun tratamento crónico ou de longa duración. Neste sentido, cabe sinalar a controversia recente ao redor da semaglutida pola súa posible interferencia coa pílula anticonceptiva. Que ocorre no caso de Mounjaro? «Cos anticonceptivos hormonais orais, o que se viu é que non hai interacción e que os anticonceptivos seguen funcionando perfectamente, non hai impacto. En canto aos psicofármacos, non temos información e é algo que teremos que ir avaliando e seguir estudando», aclara Sancristán.
Que pasa se se abandona o tratamento?
Considérase que o tratamento con tirzepatida é crónico, o que significa que se debe escalar a dose, segundo a indicación médica, ata chegar a unha cantidade de mantemento que deberá seguir utilizándose a longo prazo. Neste sentido, os expertos comparan este fármaco cos tratamentos para outras enfermidades, como a hipertensión ou o colesterol, que tamén son crónicas. «Temos que pensar, por exemplo, no caso da hipertensión, ninguén dúbida que non se debe para a medicación. Se hai algo importante nas mensaxes que se deben dar é que a obesidade é unha enfermidade e hai que ter moi claro tamén que se se necesita un tratamento crónico, debe habelo», explica Malagón.
«O obxectivo do tratamento non é adelgazar, non son medicamentos para baixar uns quilos e xa está. Son fármacos para tratar unha enfermidade seria que ten un enorme impacto. Por tanto, enfermidade crónica, tratamento crónico controlado polo médico, cun seguimento estreito e, sen dúbida, evitar o uso puramente con fins estéticos», indica Sancristán.
«Temos datos que indican que o tratamento ten que ser crónico. Se se deixa de tomar o fármaco, recupérase o peso progresivamente. É unha subida lenta, concretamente, hai un estudo onde se ve que ao cabo de ano e medio hai unha recuperación practicamente da metade do peso que se perdeu e por iso é necesario o control por parte do médico que sexa o que vai establecendo as pautas de tratamento e o seguimento a longo prazo», subliña o experto.