María Eugenia sofre agorafobia: «No momento en que saes da túa casa empeza o inferno»
SAÚDE MENTAL
Este trastorno de inquedanza severo manifestouse por primeira vez cando ela tiña 15 anos e os seus síntomas seguen acompañándoa hoxe con 41
28 jun 2024 . Actualizado á 11:54 h.María Eugenia era unha moza de 15 anos igual que calquera outra. Describe esa etapa da súa vida como unha total normalidade: tiña unha familia estable, sen problemas económicos, tiña un círculo de amizades e íalle ben nos estudos. Un día solleiro de xullo, a viguesa subiuse a un bus coas súas amigas para ir á praia nas súas primeiras saídas sen os seus pais. Pero aquel traxecto en bus cambiaría a vida do mozo para sempre. Comezou a atoparse mal. Suaba, faltáballe o aire e sentía náuseas. Necesitaba vomitar. Tívose que baixar a metade de camiño e chamar á súa nai desde un teléfono público para que a axudase. Este foi o inicio, repentino e confuso, do seu agorafobia, un trastorno do que nunca chegou a recuperarse por completo. Hoxe, aos 41 anos, decide contar a súa historia.
Que é a agorafobia
O diagnóstico de María Eugenia é dun trastorno de inquedanza e agorafobia, caracterizado polo medo agudo e intenso a estar en lugares de onde é difícil ou non é posible saír rapidamente. A agorafobia adoita provocar medo ás multitudes, aos espazos públicos ou a saír do fogar. Cando os pacientes saen desa zona de confort, experimentan síntomas físicos que poden incluír dores no peito, sensación de asfixia, desmaios, náuseas, mareos e problemas gastrointestinais como vómitos ou diarrea. A isto súmase o temor intenso que pode causar ataques de pánico, depresión, disociación (sentir que a experiencia que se está vivindo non é real) e soidade.
A agorafobia é unha das patoloxías de saúde mental máis incapacitantes e severas que existen. En moitos casos, como o seu, non se logra unha remisión total dos síntomas, o que quere dicir que os pacientes teñen que adaptar a súa vida ao trastorno e configurarse unha rutina que lles permita xestionar a inquedanza o mellor posible, pero non por iso deixarán de sentila. A trivialización que xera o feito de que os síntomas non sexan visibles fai que estas persoas poidan sentirse incomprendidas e desesperanzadas.
«Non é unha enfermidade que ten un tempo e despois cúraste. Realmente, aprendes a xestionalo e algún día poida que deixes a medicación, pero sempre pode recaer. Eu a día de hoxe aínda teño agorafobia, é algo que non me puiden quitar. Fun traballando niso, puiden levar case unha vida normal. A ollos da xente poida que pareza unha persoa normal, e de feito dixéronmo moitas veces. Pero a ollos meus e da miña familia, nunca máis volvín ser a mesma. Todo o contrario, son unha nena. En calquera situación pódome atopar mal e necesitar os meus pais», explica María Eugenia.
O diagnóstico
Tras o episodio no bus de Vigo, María Eugenia e a súa familia emprenderon a procura do diagnóstico, un proceso que durou preto dun ano. «Desde ese día, quedei encamada con todos eses síntomas. Ese foi o boom, o meu corpo explotou e a partir de aí cambiou todo, vinme nun descontrol absoluto e tiven medo a estar soa, na rúa, exposta, atopándome mal. É unha sensación de pánico horrible», lembra.
Ao principio, a situación era unha incógnita que ela e a súa familia intentaban resolver. «Non tiña estrés nin problemas, non había nada que me faltase, tiña todo o que quería, a miña familia non era desestructurada nin tiña problemas económicos, tiña as miñas amigas. Pero pasoume isto. O que máis recordo é que non sabía que tiña e no meu diario escribía sobre a angustia de non saber que pasábame, atoparme mal, non poder saír de casa, non poder facer nada. Non vía a hora de estar ben novamente para poder ir coas miñas amigas á praia ou quedar cun mozo. Non sabía o que me agardaba», di María Eugenia.
«Deixei para comer para evitar vomitar, porque sempre tiña náuseas. Entón, mandáronme a unha psicóloga especializada en TCA, pero non tiña anorexia, tiña inquedanza. Caín nunha depresión, porque coa miña idade me vin dun día para outro sen poder facer vida normal e ao final deriváronme a psiquiatría. O psiquiatra non lle deu importancia, non viu nada fóra do normal. Pero fun á psicóloga, examinoume máis a fondo e deuse conta de todo o que me pasaba. A partir de alí empecei con medicación, psicoterapia e terapia de exposición para a agorafobia», conta.
Para ela, o máis duro foi sentir que quedaba incapacitada. «Cólleslle medo a todo, non podes facer nada, o teu corpo está constantemente con inquedanza e ves todo como un perigo. Desde que abres os ollos, todo está mal. Na casa estás protexido, porque podes ir ao baño se tes náuseas, vómitos, diarrea ou mareos. Tes esa intimidade. Pero no momento en que saes pola porta da túa casa, empeza o inferno. Non queres ser molestia para ninguén, entón, apártaste, non vas a ningún sitio, deixas de ter amigas porque non podes seguir o ritmo dela. Velo todo inalcanzable», describe.
Exporse
A partir do diagnóstico, María Eugenia comezou un proceso para mellorar. Déronlle ansiolíticos e antidepresivos. Ademais, comezou un tratamento de psicoterapia. En casos como o seu, adóitase indicar unha terapia de exposición, que consiste en ir atravesando, gradualmente, situacións que acheguen ao paciente ao seu medo, para que o coñeza e conseguir superalo. «Primeiro pór un pé na rúa, dar un paso fóra de casa, logo dúas, moi da pouquiño, sempre acompañado dunha persoa de confianza e cando consegues dar eses pasos, o mesmo traxecto pequeniño podes intentar facelo soa.
Este tratamento adoita ser máis efectivo canto antes comece a realizarse. Se a patoloxía xa progresou durante certo tempo, costa máis sobreporse aos medos. Neste sentido, a paciente lamenta non actuar máis rápido, aínda que recoñece que, nunha época na que os problemas de saúde mental non estaban tan visibilizados como hoxe, facelo sería difícil. «Eu quedeime na forma doado: atópome mal, entón, quédome na casa. Agardei a que os médicos me diagnosticasen. Pero iso foi un problema, porque o proceso foi moi longo e hai cousas que non conseguín facer», di.
«Xamais fun de viaxe en avión. Non é que me de medo morrer no avión. É que non podo subirme porque non podo estar encerrada nun sitio do que non podo saír e rodeada de xente, sen poder ir coller aire se me atopo mal. Eu podo facer unha terapia de exposición en bus ou en coche, expóndome progresivamente, primeiro cinco minutos, despois dez. Sempre necesitas unha vía de escape. Se vas a un sitio, buscas inmediatamente o baño, posiciónaste preto da porta por se te tes que ir. Pero en avión non podes facer un traxecto de cinco minutos. E se me dá un ataque de inquedanza no avión, vou ter un retroceso na miña enfermidade que fará que me custe despois anos volver ao momento no que estaba inicialmente», explica.
O momento no que a inquedanza ataca é difícil de describir para María Eugenia. «Coa medicación e o tratamento, no día a día sabes como xestionalo. Pero no momento no que che dá un ataque de inquedanza, non podes xestionalo, váiseche das mans. Non podes nin sequera con medicación, nin sequera con fármacos que a outra persoa durmirían. Realmente, o que tes é medo ao teu medo. Pero é unha sensación que está aí e non podes quitala. Esgota ao teu corpo, queres botarte a durmir porque esa loita interna produce un cansazo extremo imposible de describir», ilustra.
Vivir con agorafobia
Levar unha vida normal con esta enfermidade é complicado, tanto desde o persoal como desde un punto de vista laboral. María Eugenia, que traballa como teleoperadora, está actualmente de baixa polo seu trastorno de inquedanza e fai máis dun ano que non pode retomar as súas funcións. «O traballo encantábame e saía feliz de ir. O problema era ir, que era un martirio. Tíñame que levar o meu pai. Non podía ir soa en bus, nin en coche nin en taxi. Subíronme tanto a medicación que non podía coller o coche, pasábame todo o día durmindo, clicaba no computador e xa non sabía que estaba a facer. Entón, tiven que coller a baixa», conta.
No ámbito das relacións persoais, ter agorafobia é, tamén, unha limitación, aínda que María Eugenia destaca que mantén as súas amizades de toda a vida. «A xente que che quere non se afasta, teño amizades longas, pero ninguén chega a comprender a magnitude do que te sucede. Para certas cousas xa non te chaman porque saben que ti non podes e iso faiche sentir moi mal. Por exemplo, as miñas amigas teñen un chat para organizar viaxes e eu non podo participar», sinala.
«Non son feliz porque non teño calidade de vida. En todos os demais aspectos, si que o son, non podo queixarme de nada. Pero coa miña enfermidade non podo facer todas as cousas que quero. Nunca tiven pensamentos de autolesionarme ou morrerme. O que pasa é que non quero morrerme, eu o que quero é vivir, é ter a calidade de vida que non teño. Sempre loitei por iso», asegura.